Bókasafnið - 01.04.1997, Síða 68

Hvað lastu um jólin?
í janúarmánuði voru nokkrir bókaverðir og aðrir lestrarhestar
teknir tali og spurðir eftirfarandi spurninga: Fékkstu bækur í
jólagjöf? Ef svo er hvað fékkst þú margar? Hvað lastu um jólin?
Þessar bækur eða aðrar? Hvaða bók fannst þér best og af hverju?
Björn Bjarnason, menntamálaráðherra
Ég fékk bæði innlendar og erlendar
bækur auk þess, sem ég fjárfesti sjálf-
ur í nokkrum jólabókanna. Ef litið er
til gjafa eru bækurnar um fimm. Ég
las bæði þessar bækur og aðrar. Ég
ætla ekki að gera upp á milli bóka en
leyfi mér að senda til birtingar kafla
úr stuttri ræðu um lestur minn á
jólabókum, sem ég flutti á fundi í
Rótarýklúbbi Reykjavíkur í byrjun
janúar 1997: „Bókin, sem ég ætla að
nefna hér sérstaklega er sögulega
skáldsagan Lífsins tré eftir Böðvar Guðmundsson. Hún er
framhald bókar Böðvars frá því fyrir jólin 1995, Híbýli
vindanna. I þessu tveggja binda ritverki segir Böðvar ættarsögu,
sem snýst að mestu um Vestur-íslendinga. Ég hugsaði með mér,
að þessar bækur hefði ég átt að hafa lesið fyrir rúmum 30 árum
þegar ég fór í fyrsta sinn um íslendingaslóðir í Vesturheimi. Þá
hefði ég skoðað það, sem fyrir augu bar af meiri áhuga, og haft
mun meiri skilning á lífi og örlögum frænda okkar þar. Böðvar
segist hafa verið að vinna að þessu verki meira og minna um sex
ár. Hann fékk hugmyndina við kennslu í Kanada. Eftir heim-
komu þaðan segist hann hafa uppgötvað, að hann átti Iangafa og
langömmu, sem fluttu vestur um haf laust fyrir síðustu aldamót.
Las Böðvar mikið af bréfum, sem til voru á heimili hans frá
þeim og börnum þeirra. Böðvar velur söguhetjum sínum tónl-
istargáfuna sem ættarfylgju, en eins og kunnugt er setur ritlistin
svip sinn á ævistarf Böðvars og föður hans Guðmundar
Böðvarssonar skálds. Bækurnar eru ritaðar í formi bréfaskáld-
sögu, þannig að farið er með lesandann fram og til baka í tíma
og rúmi. Höfundur segir ekki aðeins sögu einstaklinga heldur
stiklar hann einnig á stóru í þróun landnáms fslendinga í Vestur-
heimi. Þá eru dregnir fram þættir úr sögu okkar hér heima.
Hógvær frásagnarstíll einkennir bækurnar og fellur hann þess
vegna vel að því markmiði höfundar, að um bréf sé að ræða.
Tilgangur bréfritarans er að vekja dóttur sína, sem býr í London
til umhugsunar um uppruna sinn, arf og íslenska tungu, sem hún
hefur aldrei kunnað. Bækurnar beina einnig athygli lesenda
sinna að þessum þáttum og hafa þannig almennt gildi fyrir
okkur Islendinga við mat á eigin stöðu í fortíð og samtíð.
Annað íslenskt skáldverk í efstu 20 sætum bóksölulistans á
síðasta ári vekur lesandann einnig til umhugsunar um þróun
íslensks þjóðlífs, það er íslandsförin eftir Guðmund Andra
Thorsson. Þar er aldarhætti lýst með augum erlends ferðalangs,
sem kemur hingað í aðdraganda vesturfaranna. Að lokum vil ég
nefna tvær bækur, sem lýsa vel þróun þjóðlífsins á þessari öld.
Eru það annars vegar æviminningar dr. Benjamíns H. J. Eiríks-
sonar skráðar af Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni og hins vegar
I eldlínu kalda stríðsins eftir Val Ingimundarson. Inn í persónu-
sögu dr. Benjamíns fléttast llestir stórviðburðir aldarinnar á
stjórnmálasviðinu, sem hafa haft mest áhrif á mótun nútíma-
aðstæðna hér á landi. Valur segir í bók sinni frá þeim atburðum
og ákvörðunum, sem réðu úrslitum um sess Islands í alþjóðlegu
samstarfí með öðrum vestrænum ríkjum og þó sérstaklega
Bandaríkjunum."
bókafulltrúi ríkisins
Við hjónin höfum það fyrir sið að
gefa hvort öðru nokkrar bækur í jóla-
gjöf. En áhugamál okkar skarast að
verulegu leyti og til þess að koma í
veg fyrir að við gefum hvort öðru
sömu bækurnar skrifum við bæði
óskalista sem krakkarnir deila svo á
milli okkar. Nú man ég ekki hvort
okkar fékk hvaða bækur en við feng-
um samtals frá hvort öðru og öðrum
níu bækur. Ég byrjaði á því að lesa
íslandsförina eftir Guðmund Andra
Thorsson og svo gluggaði ég í Konur og kristmenn sem Inga
Huld Hákonardóttir ritstýrði. En sú bók sem ég lá mest yfir um
jólin heitir The Passionate Quilter en ég fékk hana lánaða hjá
vinkonu minni rétt fyrir jólin. I bókinni er sagt frá tólf
listakonum sem nota alls konar efni og saumaskap til þess að
búa til listaverk. Af jólabókunum fannst mér einna skemmti-
legast að lesa Lífsins tré eftir Böðvar Guðmundsson en áhugi á
þessum kafla í sögu okkar kviknaði í ferðlagi á íslendingaslóðir
í Vesturheimi 1989. Besta jólabókin fannst mér þó tvímælalaust
Zeta eftir Vigdísi Grfmsdóttur. Hún er meistaralega vel skrifuð.
landsbókavörður
Fjölskyldunni þykir lítið púður í því
að gefa bækur manni sem hefur öll
íslensk rit innan seilingar allan ársins
hring og ég hef heldur ekki sóst eftir
að fá bækur í jólagjöf, a.m.k. ekki í
seinni tíð, kaupi heldur sjálfur þær
bækur sem ég vil endilega eiga og
þær mundu reyndar ekki allar laldar
vel fallnar til jólagjafa!
Ég tel mig ekki ýkja mikið þótt ég
segði að ég liti orðið aldrei í bók,
a.m.k. í þeim skilningi sem lagður er
í orðið bóklestur. Mér hefur a.m.k. aldrei gefist jafnlítill tími til
bóklestrar og eftir að ég tók við núverandi starfi fyrir um hálfu
þriðja ári. Sérstaklega gerist það fátítt að ég lesi bók frá byrjun
til enda. Þó eru þess dæmi frá síðustu mánuðum, hef meira að
segja lesið eina eða tvær skáldsögur og gluggað í fleiri. Slíkt
lesefni hefur þó ekki forgang og um gæðin vil ég ekki dæma, læt
það öðrum eftir. Ég fór hins vegar að blaða í minningabók, í
vagni tímans, eftir skáld sagna og leikrita og fyrrum kollega,
Agnar Þórðarson, og endaði það með því að ég las bókina alla.
Þarna er reyndar ekki um venjulegar æviminningar að ræða,
heldur þætti þar sem höfundur lýsir ferðum sínum erlendis, en
einnig bregður hann upp svipmyndum frá sínum fyrri vinnustað,
Þóra Óskarsdóttir,
Einar Sigurðsson,
68 BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997