Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Blaðsíða 74

74
H. Lundborg
að þjóðin verður mestmegnis öreigalýður og að hún yfir-
leitt verður lakari til frambúðar fyrir kynslóðina, en hún
var áður en verksmiðjuiðnaðurinn hófst. Með öðrum
orðum, það vex upp mikill fjöldi manna, sem eru illa
gerðir og litlum hæfileikum búnir, og þeir halda fram
vilja sínum. Ef þeir fá ekki vilja sinn með góðu, þríía
þeir til byltinga eða annara óyndisúrræða (bolsjevíkar),
og gera út af við þá alla, sem eru þeim andstæðir, þ. e.
með öðrum orðum, æðri stjettirnar. Svo byrjar harð-
stjórn og skelfingar. Alt gengur af göflunum. Menning-
unni hnignar hraðfara, þjóðin spillist skjótt og á tortím-
ingu sína vísa. Aðrar þjóðir koma í hennar stað. Pað
getur þá verið að eitthvað betra komi í staðinn, en það
getur líka orðið lakara. Pað er undir því komið,
hvernig sú þjóð er, sem leggur landið undir sig.
Alt þetta getur orðið á lengri eða skemri tíma, en
úrkynjunarinnar þarf eigi að bíða lengi; það er áreiöanlegt.
Allur múgur manna og sömuleiðis mjög margir þjóð-
málamenn geta eigi sjeð og skilið þessa breytingu, því
hún verður á nokkrum mannsöldrum. Peir líta ekki á
hinar raunverulegu og dýpstu ástæður, heldur að eins á
yfirborðið. Markmið þeirra og viðleitni miðar því að
eins að því, að laga yfirborðið, en ekki að ráða algjörð-
ar bætur á sjálfu aðalmeininu.
Af því, sem nú er sagt, er augljóst orðið að vjer
erum á afvegum. Vjer gefum eigi gaum að einföldustu
kröfum náttúrunnar. Takmarkalaus verksmiðju-
iðnaður ofníðir ávalt þjóðina, og það í svo miklum
mæli, að það má segja með sanni, þótt það kunni að
þykja fjarstæða: Vjer höfum í raun rjettri ekki efni á
því að láta verksmiðjuiðnaðinn vaxa takmarkalaust, enda
þótt hann gæfi af sjer þúsundir miljóna, því að allur lífs-
kraftur vor og framtíð sem sjálfstæð þjóð er í veði.
Pað er að vísu í öllum löndum til iðnaður, sem er