Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.1982, Blaðsíða 10

10
DV. MANUDAGUR 20. SEPTEMBER1982.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Þaö er einhver kosningaangan í
loftinu í Bretlandi þessa dagana, er
helstu stjómmálaflokkarnir undir-
búa hin árlegu landsþing sín. Helstu
stjómmálafrömuöir eru byrjaöir aö
bretta upp ermar og marka sér völl
til hólmgöngunnar um réttinn til aö
mynda næstu ríkisstjóm.
Að vísu þarf Margaret Thatcher
forsætisráðherra, sem er traust í
sessi meö 39 þingsæta meirihluta
Ihaldsflokksins, ekki aö boöa til þing-
kosninga fyrr en ríkisstjóm hennar
hefur setiö allt kjörtímabilið á enda
(5 ár) en þaö rennur ekki út fyrr en í
maí 1984. En hún hefur látið á sér
skilja aö hún kynni aö leggja afreka-
skrá stjómarinnar undir dóm kjós-
enda áöur en tímabilinu lýkur. Þó
ekki á næstu tólf mánuöum. — Hún
hefur alfarið hafnaö því að boða til
skyndikosninga til þess að færa sér í
nyt núverandi vinsældir ríkis-
stjórnarinnar, sem hún aflaöi sér í
deilunni viö Argentínu um Falk-
landseyjar.
En upp úr næstu viku hefst ný
stjómmálavertíð, sem markast af
hinum mánaöarlöngu landsþingum
flokkanna, en þau eru árlega haldin í
sumardvalarhótelum Breta viö
sjávarsíöuna. Landsþingin aö þessu
sinni munu einkennast af umræöum af
því aö þau kunna aö veröa síðustu
landsþingin fyrir næstu kosningar,
og flokksstefnan mótuð meö tilliti til
atkvæöaöflunar.
Fyrir hálfu ári sýndu niöurstööur
flestra skoöanakannana að Thatcher
væri óvinsælasti forsætisráöherra,
sem slíkar vinsældakannanir hafa
verið geröar um. Harðlínustefna
hennar í peningamálum, sem haföi
aö markmiði að færa verðbólguna
niöur og blása nýju lífi í efnahag
landsins, virtist ekki lánast fulikom-
lega og jafnvel ekki nema aö litlum
hluta. Veröbólgan hefur minnkaö og
er komin núna niöur í einstafa tölu.
En þaö gætti naumast nokkurs bata í
efnahagslífinu, og engin h'kn fékkst
fyrir þau þúsund fyrirtækja sem
hávaxtastefnan leiddi til gjaldþrots.
Á meðan eru milljónir manna at-
vinnulausar vegna kreppunnar.
Atvinnuleysistölur síöasta mánaðar
sýndu 3,29 milljónir manna atvinnu-
lausa, sem er algert met. Þaö þýöir
aö 13,8% verkfærra manna eru
atvinnulaus. Þeim fór frekar
fjölgandi.
Þetta var sem sé fyrir hálfu ári en
jámvilji íhaldsfrúarinnar í afstöö-
unni til innrásar Argentínu á Falk-
landseyjar og ákvöröun hennar um
að beita breska hemum til þess aö
endurheimta þessa nýlendu í Suöur-
Atlantshafinu endurvakti álit kjós-
enda á henni og aflaði henni trausts á
örskömmum tíma.
Thatcher er sannfærö um aö
flokkur hennar muni sigra í næstu
kosningum og svo sigurviss aö hún
hefur lagt fyrir samráöherra sína í
ríkisstjórninni aö móta stefnuna í
efnahagsmálunum fram á veginn
allan þennan áratug á enda. Allir
ráðherrar Ihaldsflokksins eru með
hugann bundinn þessa dagana viö
stefnuskrá flokksins fyrir næstu
kosningar. — „Æviskeið þessarar
ríkisstjómar er senn á enda og því
tilefni aö taka stefnu hennar til yfir-
Uts og með hhðsjón af því hvert
straumar Uggja,” sagöi einn ráö-
gjafi járnfrúarinnar.
Helstu kaupsýsluhöldar hafa lagt
aö ríkisstjóminni aö dæla 1,8
milljörðum sterlingspunda í efna-
hagsUfiö til örvunar atvinnuskap-
Bretlandi, og TUC, sem taldi tólf
miUjónú- meölima, hefur misst
rúma miUjón þeirra vegna minnk-
andi atvinnu. Þegar hver og einn ríg-
heldur í atvinnu sína, lafhræddur um
aö rööin komi senn aö honum, vUl
brenna við að mesti baráttumóður-
inn dvíni jafnvel hjá hinum her-
skáasta verkalýössmna.
— Af því markast nokkuö sú
afstaða rUcisstjómarinnar, aö hún
geti staðiö af sér aögeröir TUC núna
á miðvikudaginn, án þess aö bregöa
strangt við, og hafa stjórnarsinnar
litlar áhyggjur þar af.
Á meöan efnahagsöröugleikar
Breta eru enn efstir á baugi í þjóö-
málaumræðunni brennur annað
heitar á þrem stærstu stjómarand-
stööuflokkunum. Hver og einn á við
sinar innanflokkserjur að stríða og
eru aUir meira og minna í varnar-
stöðu, þar sem leitað er úrræða, sem
fylkt gæti k jósendum á bak viö þá.
HugmyndafræðUegur ágreiningur
innan Verkamannaflokksins hefur
veriö hinum umdeilda foringja hans,
Michael Foot, fjötur um fót. Hann
hefur í skoðanakönnunum verið jafn-
óvinsæU og f ormaöur Ihaldsflokksins
var fyrr á þessu ári. Þó hefur flokkur
hans bætt við sig einhverjum
prósentum á síöustu vikum. Engu aö
síður nýtur Verkamannaflokkurinn
minna fylgis en Ihaldsflokkurinn um
þessar mundir, og ein nýjasta fylgis-
könnunin gaf til kynna aö hann stæöi
jafnvel bandalagi frjálslyndra og
jafnaöarmanna aö baki.
Foot hefur reynt að bæla niöur
háværar raddir, sem velt hafa
vöngum um aö hann kynni aö
neyðast til þess aö beygja sig fyrir
þrýstingi verkalýðsforingjanna
innan flokksins og segja af sér for-
mennsku eftir aðeins tveggja ára
forystu. Vísar hann því á bug sem
hverjum öörum þvættingi og segist
staðráöinn í að leiöa flokkinn til
sigurs í næstu kosningum.
En svo er komið fyrir Verka-
mannaflokknum að félagatala hans
hefur um hálfrar aldar bil aldrei
veriö svo lág, og er helmingi minni í
dag en fyrir þrem árum. Aö baki
þessum vanda flokksins liggja hinar
eilífu erjur milli forystu hans annars
vegar, sem er blönduð miöjumönn-
um og vinstrisinnum, og hins vegar
róttæklingum á borö viö þann hóp,
sem kallaöur er „hinir herskáu”.
Foot hefur fordæmt þennan síöar-
nefnda hóp og kallaö leynikliku, sem
eigi í samsæri til þess að grafa undan
lýöræðislegum grundvelli Verka-
mannaflokksins. Vill hann helst aö
þessum róttæklingum verði vikið úr
flokknum. Vafalítiö mun sú deila
brjótast upp á yfirboröiö á lands-
þinginu.
Hinir stjórnarandstæðingamir,
ársgamalt kosningabandalag hins
gamalgróna Frjálsl)Tida flokks og
hins nýrri jafnaöarmanna flokks,
eiga sömuleiðis við sín fjölskyldu-
vandamál að stríða. — Jafnaöar-
mönnum, sem flestir komu úr rööum
Verkamannaflokksins, hefúr ekki tek-
ist aö nýta til lengdar þann meöbyr,
sem í upphafi þeytti þeim strax fram
til óvæntra sigra í aukakosningum.
Nýjabrumiö er aö fara af þeim í
augum kjósenda, og til viöbótar
hefur þeim illa tekist aö dylja smá-
smugulegar erjur sínar innbyröis
um hver jum hlotnist heiöurinn af því
að sitja í öndvegi. Það sama hefur
varpað skugga á samstarfið viö
frjálslynda, þar sem ekki hefur
tekist árekstralaust aö koma sér
saman um hvort fulltrúi úr Frjáls-
lynda flokknum eöa jafnaðarmaður
færi í sameiginlegt framboö í auka-
kosningum, og ekki heldur náöst
eining um hugsanlegt sameiginlegt
forsætisráöherraefni. Sennilegast
þykir samt að þar muni Roy Jenkins,
leiötogi jafnaðarmanna, veröa hlut-
skarpastur, ef svo færi aö kosninga-
bandalag þeirra ynni kosningamar.
Kosningablær kom-
inn á stjómmála-
starfið í Bretlandi
félögin hefur færst ró aö nýju, og
sumir eru famir að spá því aö
þessum vetri muni fylgja svipuð
óánægja með verkalýösforystuna og
veturinn 1978—1979 og leiddi til þing-
kosninganna, sem færöu Thatcher
forsætisráðherrastólinn. I fjóra
mánuöi hafa þó staðið yfir launa-
deilur starfsmanna heilbrigöisþjón-
ustunnar, sem eru opinberir starfs-
menn, viö stjómina hins vegar. Á
ársþingi landssambands verkalýðs-
hreyfingarinnar í síöustu viku var
meirihluti 108 aöildarfélaga sam-
bandsins (TUC) fylgjandi því að
leggja niöur vinnu í að minnsta kosti
klukkustund í samúðarskyni við
sólarhringsverkfall heilsugæslu-
fólks, sem boðað hefur veriö núna á
miðvikudaginn. Thatcherstjómin
bannaöi samt fyrir tveim árum slík
samúöarverkföll og ný lög em í þann
veginn aö öölast gildi, þar sem gert
er ráö fyrir aö sækja megi í sjóði
launþegasamtakanna skaöabætur til
handa atvinnurekendum vegna tjóns
af ólöglegum verkf öllum.
Thatcher er ekki lertgur óvinsælasti forsætisráðherrann, sem Bretar hafa nokkurn tima haft fylgiskönnun
um.
andi framkvæmda. Sir Geoffrey
Howe fjármálaráöherra hefur þó
sagt aö stjórnin muni sitja fast viö
sinn keip enn um sinn og í stefnu
hennar, sé ekki gert ráö fyrir slíkri
innspýtingu.
Þriöja afliö í breskum stjórn-
málum liggur hjá verkalýös-
hreyfingunni, en yfir launþega-
Fjórmenningarnir úr forystu Jafnaðarmannaflokksins, William
Rodgers, Shirley Williams, Roy Jenkins og David Owen. — Jenkins
settist iöndvegi, en átökin áður spilltu fyrir flokknum.
Kreppan hefur þó bitnað á laun-
þegafélögunum eins og öllu ööru í
Vinstri og hægri vœngur Verkamannaflokksins hefur átt i stöðugum
erjum frá þvi, að Callaghan vók úr formennsku. Tony Benn, oddviti
vinstrimanna, hefur verið Foot formanni óþægur Ijár iþúfu.