Dagblaðið Vísir - DV - 08.11.1984, Qupperneq 12

12
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 684611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla. áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 275 kr. Verð í lausasölu 25 kr. Helaarblaö 28 kr
Þrotabú sameinuð ?
Kjartan Jóhannsson, formaður Alþýðuflokksins, sagði
sjónvarpsáhorfendum ósatt á þriðjudagskvöld, þegar
hann neitaði, að viðræður hefðu farið fram um hugsan-
lega þátttöku Alþýðuflokksins í ríkisstjóm. Stjómarliðar
höfðu farið á fjörurnar við alþýðuflokksmenn.
Stjómarflokkamir telja, að ríkisstjómin þurfi að
minnsta kosti „andlitslyftingu”. Það kemur fram hjá
þeimmörgum.
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra svaraði
spurningu um alþýðuflokksmenn í DV-yfirheyrslu í blað-
inu í gær. Hann sagði meðal annars um stjómarþátttöku
alþýðuflokksmanna: „Hitt er svo annað mál, að ég er
ansi hræddur um, að þessi opinbera umfjöllun um þetta
núna sé kannski búin að drepa það í fæðingunni. Ég hef
orðið var við, að það eru að byrja þegar deilur í Alþýðu-
flokknum um þetta, og ég sé ekki, að það vinnist tími til
að bíða eftir þeim. Við þurfum að ákveða, hvað við gerum
í efnahagsmálum á næstu dögum.
Mín skoðun er sem sagt sú, að það hefði verið æskilegt
að fá Alþýðuflokkinn inn í upphafi,” segir Steingrímur,
„og er ennþá þeirrar skoðunar, að breiðari grundvöllur
sé áhugaverður, en efast um, að það sé unnt nú, úr því
semkomið er.”
Steingrímur sagði einnig, að bæði Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarflokkur hefðu þurft að fóma ráðherrastólum til að
fá alþýðuflokksmenn inn í ríkisstjóm.
Hver forystumaður stjómarhðsins af öðrum viður-
kennir í DV að stokka þurfi upp í ríkisstjóminni. Sumir
tala aðeins um, að ríkisstjómin hafi tapað fylgi sam-
kvæmt skoðanakönnunum, sem DV hefur birt. Stjómin
endurheimti ekki traust án breytinga í ráðherraliðinu.
Erfitt er að festa hendur á, hverju þessir menn vilja
breyta í innihaldi stjórnarstefnunnar, en allavega vilja
þeir breyta útlitinu.
Ríkisstjómin er nú sem þrotabú eftir síðustu kjara-
samninga og fylgistap. Því til bjargar þarf meira krafta-
verk en unnt er að spá. Þegar hugsað er til möguleikans
á, að Alþýðuflokkurinn komi inn í núverandi samstarf,
svo að úr verði „Stefaníustjóm”, skyldu menn athuga, að
Alþýðuflokkurinn er líka þrotabú.
Alþýðuflokkurinn hefur tapað tveimur af hverjum
þremur atkvæðum sínum frá 1978. Hann hefur tapað öðru
hverju atkvæði síðan í kosningunum fyrir hálfu öðru ári.
Menn hefðu mátt ætla að undanförnu, að Alþýðu-
flokkurinn nyti góðs af minnkandi fylgi stjómarflokk-
anna. Hann hefði eins og oft áður getað fengið til sín
óánægða kjósendur Sjálfstæðisflokksins. En forysta
Alþýðuflokksins vildi ekki við því taka. Þess í stað snerist
hún gegn almenningi í útvarpsmálunum og spyrti sig við
alþýðubandalagsmenn í BSRB-deilunni.
Því er borin von, að sameining þrotabús ríkisstjómar-
innar og þrotabús Alþýðuflokksins leiði þjóðina út úr
ógöngunum.
Æ fleiri stjómarherrar segja nú, að Þorsteinn Pálsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins, þurfi að koma inn í ríkis-
stjómina.
Allar þessar hugmyndir um svokallaða „andlitslyft-
ingu” ríkisstjómarinnar duga skammt.
Stjómarliðar segjast sjálfir hafa nokkra daga til
stefnu.
Það er innihald stjómarstefnunnar, sem skiptir þjóðina
máli, ekki bara nöfn þeirra, sem í henni sitja.
Haukur Helgason.
DV. FIMMTUDAGUR 8. NÖVEMBER1984.
HVERS KONAR
STÉTTARFÉLÖGÁ
VINNUSTÖÐUM?
1 hita leiksins, þegar vinnustööv-
anir stóöu sem hæst í októbermón-
uöi, komu aö venju til umræöu hug-
myndir um aöferðir til aö fyrir-
byggja eöa forðast vericföll og verk-
bönn. Meðal annars var bryddaö upp
á þeirri hugmynd aö gera vinnustaö-
inn aö skipulagseiningu í verkalýðs-
hreyfingunni og rætt um svonefnd
starfsgreinafélög. — Hvaö felst f
hugmyndum um starfsgreinafélög?
Þeirri spumingu ætla ég aö leitast
við aö svara hér og nú.
Aö mínu mati fyrirfinnast nokkrar
leiðir í þessum efnum, misgóöar eftir
því frá hvaöa sjónarhomi þær eru
skoöaðar. Eg legg í þessari grein
höfuöáherslu á aö skoða þessar leiðir
frá sjónarhorni starfsmanna í fyrir-
tækjum, þaö er aö segja frá sjónar-
horni launafólks.
Fyrst vil ég útskýra í stuttu máli
þessi orö mín um sjónarhom launa-
fólks: I viðskiptum standa kaupend-
ur og seljendur hver andspænis
öðrum, þeir hafa gagnstæðra hags-
muna aö gæta. Ef ég er að kaupa ein-
hverja vöru, segjum bíl eöa íbúð, þá
vil ég auðvitað borga sem minnst. Á
hinn bóginn vill seljandinn fá sem
mest fyrir eign sina. 1 kjölfar samn-
ingaviöræöna, þar sem hvor aöili um
sig fylgir fast eftir sínum hags-
munum, koma kaupandi og seljandi
sér saman um verö sem báöir geta
sætt sig viö.
Eg kýs að túlka eftir bestu vitund
sjónarmiö launafólks, það er aö
segja sjónarmið þeirra sem selja
vinnusína.
Þrjár leiðir
Til að einfalda málið tek ég sem
dæmi útgófufyrirtæki dagblaðs og
gerí ráð fyrir að á þeim vinnustaö
Kjallarinn
JÓNÁSGEIR
SIGURÐSSON
BLAÐAMAÐUR
breytast utan þaö að í staö þriggja
kjarasamninga, sem útgefendur
þyrftu að gera, kæmi einn kjara-
samningur. Hagræðingin felst fyrst
og fremst í því aö atvinnurekandinn
hefur aöeins einn viðsemjanda sem
er fulltrúi fyrir alla starfsmenn (það
er aö segja samninganefnd sem trún-
aöarmenn og formenn viökomandi
stéttarfélaga mynda). Utgefandinn
þarf þá samkvæmt okkar dæmi ekki
aö glima við þrjó viðsemjendur og
gera þrjá samninga heldur aðeins
einn.
En stéttarfélögin þrjú heföu ó hinn
bóginn hvert fyrir sig við fjóra viö-
semjendur að etja (NT, MBL., ÞJV.
og DV) og stæðu aö öðru leyti í sömu
sporum og áður. Ef þessi háttur væri
haföur á h jó öllum dagblöðum mundi
Blaöamannafélag Islands gera fjóra
Bandalatj
jafnaðarmanna
F jöldi
kjara-
samninga
v/ið sama
útgef ancb
F jöldi
almennra
stéttar-
f élacja
null
Félög sem
starf smenn
tilheyra
Félagslegra
réttinda
gætt hjá
starfa-
manna-
félaginu
ASI-nýskipan
öllu
starfsyrei
f élaginu
'»ISAL-samningar»
hjá datjblaði
þrju
þrjú
stettar-
félögunum
Núv/erandi ástand
þrí r
þr ju
þrju
stéttar-
félögunum
áŒk „Ákjósanlegust frá sjónarmiði launafólks
W hlýtur sú leið að vera sem Alþýðusam-
band íslands hefur oftsinnis ályktað um.”
vinni fólk sem núna er í einhverju af
þremur stéttarfélögum: Félagi
bókageröarmanna, Blaðamanna-
félagi Islands og Verslunarmanna-
félagi Reykjavíkur. Utgefendur hafa
viðurkennt þessi þrjú félög sem við-
semjendur og gera viö þau þrjá
kjarasamninga. Enginn fær vinnu
hjó þessum fyrirtækjum nema hann
sé (eða gerist) félagsmaöur í einu af
félögunum. Stéttarfélögin tryggja
hverjum og einum félagsmanni líf-
eyrissjóðsrétt og önnur félagsleg
réttindi. Þannig óstand ríkir á flest-
um vinnustööum í dag.
Að undanfömu hafa þrjór leiðir
komið til tals. I fyrsta lagi benda
menn á iSAL-samkomulagið, í öðru
lagi á nýskipan sem þráfalt hefur
verið rædd innan ASI og i þriöja lagi
hefur Bandalag jafnaðarmanna lagt
fram á Alþingi frumvarp um breyt-
ingu á vinnulöggjöfinni.
Væri ISAL-aðferðin viöhöfö hjó
áöurnefndu dagblaöi mundi ekkert
kjarasamninga i staö eins áöur, svo
dæmisétekiö.
Nýskipan eftir hugmynd-
um ASÍ
Annar möguleiki væri nýskipan í
samræmi við ályktanir ASl-þinga.
Litiö væri á blaöaútgáfu sem eina
starfsgrein og allir starfsmenn hjó
blaðaútgáfufyrirtækjum væru i einu
og sama stéttarfélagi. Það má hugsa
sér aö allir starfsmenn mundu ganga
í Blaðamannafélag Isiands (sem
yröi félag fjölmiölastarfsmanna) og
eftir það væri enginn þeirra í Félagi
bókageröarmanna eða Verslunar-
mannafélaginu. Stéttarfélögunum
mundl fækka úr þremur i eitt hjá
áöurnefndu dagblaöi.
Við svo búið þyrfti atvinnurekand-
inn aöeins aö semja við einn aöila og
það væri gerður einn kjarasamning-
ur. I samningamálunum væru skýr-
ari og einfaldari línur. Starfsmenn á
hverjum vinnustaö væru í sama
félagi og mætti búast viö auknum
launajöfnuöi þar eö allir ættu aðild
aö sama kjarasamningi. Stéttar-
félagiö stæöi mun betur að vigi og á
hinn bóginn þyrfti fyrirtækið ekki aö
óttast vinnustöövanir úr þrem áttum
heldur aöeins einni.
Þriðji kosturinn væri lagabreyting
í samræmi við frumvarp Bandalags
jafnaöarmanna. Samkvæmt þvi
mundu starfsmenn hjá áðurnefndu
dagblaöi stofna með sér vinnustaðar-
félag „sem hafi meö samninga aö
gera og taki i einu og öllu viö réttind-
um og skyldum stéttarfélaga”, svo
notaö sé orðalagið í frumvarpinu.
Þar með væri geröur einn kjara-
samningur hjá þessu dagblaöi og all-
ir starfsmenn væru í sama félagi.
Hins vegar legöist Blaðamannafélag
Islands niöur ef starfsmenn allra
dagblaöa myndu stofna félög af
þessu tagi. Sömu örlög mundu blasa
við Félagi bókagerðarmanna ef
þessi þróun næði til prentiönaðar-
fyrirtækja almennt. Verslunar-
mannafélagið mundi lifa lengst, ein-
faldlega vegna stærðar og víðfeðmis.
öll réttindi sem fylgja núgildandi
kjarasamningum stéttarfélaga og
þaö atvinnuöryggi sem fylgir því að
féiagar í tilteknu stéttarfélagi hafa
forgang um atvinnu mundu hverfa
sem dögg fyrir sólu. Og það er vart
hægt aö gera sér í hugarlund hvaöa
afleiöingar þessi sundrung stéttar-
félaganna heföi fyrir samstööu,
metnað og vinnubrögð í faginu.
Ákjósanlegasta leiðin
Langverst er leið sú sem felst í
frumvarpi Bandalags jafnaðar-
manna. Hún gerir einfaldlega róð
fyrir þvi að verkalýöshreyfingin
splundrist í þúsund vinnustaðafélög
og að núverandi stéttarfélög leggist
niður. Þessi leiö hentar best frá sjón-
armlði atvinnurekenda: hún lamar
samningamátt félaga launafólks og
ýtlr stórkostlega undir öryggisleysi
einstakra starfsmanna. Þaö er mun
auðveldara aö fást við mótherja sem
er klofinn i smáa hópa — „deildu og
drottnaðu” sögöu hershöfðingjar
fyrritíma.
Ef ISAL-Ieiðin yrði útbreidd og ai-
menn regla i skipulagsmálum verka-
lýöshreyfingarinnar heföu einstök
stéttarfélög mun meira fyrir samn-
ingagerö og þau mundu uppskera
verri kjör fyrir bragðið. A hinn bóg-
inn er rétt að geta þess að hjá þessu
stóra fyrirtæki sem gerir samninga
viö 10 stéttarfélög hefur sameigin-
legur samningur allra félaganna
vissulega stuðlaö að auknum launa-
jöfnuði. Þó má einnig nefna að þessi
leið felur almennt séð í sér þá hættu
fyrir atvinnurekandann að lenda
eftir sem áður í fleiri en einni vinnu-
deilu, þar eð stéttarfélögin starfa
áfram sjálfstætt og róða sjálf sínum
málum, þar á meöal ákvörðunum
um verkföll.
Akjósanlegust fró sjónarmiði
launafólks hlýtur sú leið að vera sem
Alþýöusamband Islands hefur oft-
sinnis ályktaö um. Allir starfsmenn
á sama vinnustaö væru í sama
félagi, launajöfnuður ykist og öryggi
gagnvart vinnustöövunum væri
meira. Atvinnurekendur þyrftu ekki
að eiga í viðræðum við þrjó mismun-
andi aöila heldur aðeins einn og ættu
þess vegna mun betri möguleika á að
komast hjá vinnustöðvunum. Með
sömu formerkjum yrði stéttarfélagið
öflugra og frá sjónarmiöi starfs-
manna áöurnefnds dagblaös, sem
væru allir i sama félaginu, fengist
með þessum hætti mun betri trygg-
ing fyrir bættum kjörum.
Jón Asgeir Sigurðsson
blaðamaður.