Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1989, Blaðsíða 21

LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1989.
21
Vísnaþáttur
Hver er munur á þrám karla og
kvenna? spurði Hannes Hafstein
Ef vel ætti að vera þyrftu vísna- og
kvæðaþáttastjórar að vera vel að sér
í ævisögum þeirra sem þeir fjalla um,
ekki síst þegar um er að ræða skáld
eins og Hannes Hafstein, sem lifði
örlagaríku einkalífi og var mikil-
hæfur þjóðmálaskörungur eins og
allir vita. Það hlýtur að skipta miklu
máli Mort einstök kvæði hans eru
ort á átakatímum, þegar meðvindur
er eða hið gagnstæða. En Hannesar-
bók var fyrst útgefln 1893, síöan 1916,
aðrar útgáfur og úrvöl að honum
látnum (f. 1861, d. 1922). Sögu hans í
þremur bindum hefur Kristján Al-
bertsson ritað, önnur útgáfa nýlega
komin aukin.
Fyrsta sýslumannsembætti Hann-
esar Hafsteins var í Dalasýslu 1886,
þá nýútskrifaður, sat á Staðarfelli. í
bréfi til Matthíasar Jochumssonar
er þessi vísa.
Hér á Stað und státnu Felli
staulast ég nú langan dag,
lífsins ræfil ríf úr svelli,
raula á milli stundum brag.
Honum mun hafa þótt þetta líf við-
brigði frá ævi sinni í Höfn en feginn
þó að losna, prófeinkunnin var ekki
há.
En um það stríð hafði hann ort:
Á litlum lærdómshesti
ég legg í prófsins hyl.
Þótt allt mig annað bresti,
ég eitt á samt; ég vil.
Þótt lítt sé lærdómsnesti
í léttum viskumal,
. ^ þá er þar bitinn besti,
sá bitinn er: ég skal.
áttinni og ekki get ég sagt um hvenær
Hannes orti þær:
Fimm stökur
Eftirfarandi vísur eru sín úr hvorri
Karlmanns þrá er, vitum vér,
vefja svanna í fangi.
Kvenmannsþráin einkum er:
að hann til þess langi.
Fegurð hrífur hugann meira,
ef hjúpuð er,
svo andann gruni ennþá fleira
en augað sér.
Að drepa sjálfan sig
er synd gegn lífsins herra.
Að lifa sjálfan sig
er sjöfalt verra.
Þegar sólin ljúfa lækkar
og leggst við Ægis kaldan barminn,
aftur máninn heiði hækkar
og hlær á laun við skýjahvarminn.
Fornkveðið sannleikssafn
seint hér í landi þrotni.
Heiður er hálft þitt nafn
hálft leitt af sjálfum drottni.
Þessa vísu mun skáldið hafa ort til
Ragnheiðar konu sinnar.
Vorvísur
Heill þér ylur, heill þér ljós,
heill þér vorsins andi.
Heill til flalls og heill til sjós.
Heili sé öllu landi.
Blessað sértu, blessað vor,
blessun öllum gefðu.
Rek í fjörðu fiskamor,
foldina gróðri vefðu.
Eitt þó blessist allra mest
æ með hverju vori.
Drottins gjöfin drýgst og best:
dugar með kjark og þori.
Mismunandi tíma tekur það eftir
atvikum að setja saman þessa þætti,
Vísnaþáttur
árstíðirnar geta sett á þá sitt mark
og vorið átti að gefa þessu nokkurn
svip. En sá Ijómi, sem því venjulega
fylgir, hefur að mestu brugðist að
þessu sinni. Við það bættist óvenju-
mikil og jafnvel óvænt átök í þjóð-
félaginu, svo vonbrigði með veður-
farið verða þungbærari en ella. Þess
vegna er eftirfarandi hugvekja:
Verkfallsvopnið ofnotað?
Hálfdapurlega verkar það á aldr-
aða verkalýðssinna, sem hafa aö
mestu með handafli unnið sig upp
úr hinni undirokuðu stétt, að horfa
á það að samtakamáttur alþýðunnar
komi því launafólki helst að gagni
sem þjóðin hefur stutt til menntunar
með mestum tilkostnaði og að launa-
réttlætisrök lágstéttanna geri emb-
ættaliði kleift að klifra upp sam-
keppnis- og sérhagsmunastiga bra-
skaralýðs sem fyrir póhtíska þjón-
ustu getur skammtað sér hærri laun
en samtakastéttirnar.
Ég held að það hafi aldrei komið
eins berlega í ljós og í þeim átökum,
sem átt hafa sér stað að þessu sinni,
að skipulagi verkalýðshreyfmgar-
innar er meir en lítið ábótavant.
Átökin eru ekki lengur á milli at-
vinnuveitenda, sem svo hafa lengi
verið kallaðir, og þeirra sem verkin
vinna. Hér eiga hlut að máh hið opin-
bera og lærðir réttindamenn, mis-
jafnlega skólagengnir og ráðnir til
mismunandi þýðingarmikilla starfa.
Auk þeirra allir hinir sem ekki hafa
teljandi menntun til sinna starfa, ó-
teljandi hópar sem hefð hefur skapað
aðstöðu og verið skömmtuð laun af
handahófi og eftirspurn. sem er
breytileg eftir atvikum. Með hverju
árinu sem líður verður þetta æ meiri
og augsýnilegri hringavitleysa; til-
viljanir og þó fyrst og fremst póli-
tískar hræringar í landinu ráða
gengi einstaklinga og stétta.
Og langt mál væri að ræða þetta
hér. En mér fannst að ég þyrfti aö
víkja að þessum efnum hér í þættin-
um. Ég ætlaði að láta eina eða tvær
stökur duga. En þá vandaðist málið.
Hljómur og efni varð annað en ég
vildi og flest lenti í ruslakörfunni.
Hér kemur sýnishorn. Fyrst orti ég
um sjálfan mig:
Ljóð skal kveikja ljós í geði,
lífsfögnuðinn góöa styrkja.
En þaö mun vekja Þórðargleði
þegar ég sjálfur fer að yrkja.
Og af hinum vísunum, um hið eig-
inlega bardagaefni, er þessi sem
dæmi, hvorki betri né verri en þær
sem ég kastaði.
Var það löngum, er svo enn,
Edduþjóð mín kæra,
á leið til grafar menntamenn
margt hafa þurft aö læra.
Hér var sem sagt enginn vettvang-
ur til þess að gera þessum efnum
skil og þótt ég þættist hafa meðal-
mannsvit á vandanum átti það
greinilega ekki fyrir mér að liggja að
láta það til mín taka. Ég varpa aðeins
fram að þessu sinni þeirri alvarlegu
spurningu, sem brennur á fleiri vör-
um en mínum: Er skipulag stéttabar-
áttunnar orðið ein allsherjar hringa-
vitleysa sem verður að fara að bylta
og endurnýja?
Hvítasunnumorgunn 1989
Heldur var ég framlágur þegar ég
var aftur kominn í rúm mitt eftir
venjuleg morgunverk á helgum degi
með áreynsluverk fyrir brjósti, gam-
all maður að fletta hvítasunnu-
mogga. Enn var kominn snjór á jörðu
og dimmt yfir þótt vera ætti bjartur
dagur. Sæl eru þau lömb, hugsaði ég,
sem enn eru ófædd, en sveitafólkið
ekki öfundsvert né laxfiskar í kvíum,
sem ekki fá matarskammt sinn sök-
um hástéttarverkfallsins sem nú hef-
ur ráðið ríkjum vikum saman þótt
hér eigi þó að sitja að völdum svo-
kölluð vinstri stjórn. Á meðan ég
drakk kaffið mitt hnoðaði ég saman
þessari vísu:
Ó sál mín, sál mín,
sárt er lífsins hokur.
Sit ég við Moggans
frosnu andaskarir.
Hörð eru vorin,
aðeins þurrð og okur.
Ei htar geisli ský.
Samt birtir fyrr en varir.
Jón úr Vö '
G/obusa
Lágmúla 5, sími 681555.
Nú fer hver að verða síðastur að tryggja sér Citroén AX árgerð 1989 á tilboðsverði.
Ódýrasta gerðin er uppseld, nokkrir bílar eru eftir af öðrum gerðum,
allt að 72 þúsund króna afsláttur.
Ódýrasta gerðin sem við eigum núna(AX11TRE) kostar aðeins
Eigum einnig nokkra AXsportbíla
á mjög góðu verði.
Greiðslukjör við allra hæfi.
Opið í dag kl. 1 - 5.
Citroén AX hefur unnið hug og hjörtu eigenda sinna, jafnt á íslandi sem annars
Skoðanakönnun Hagvangs sýnir að íslenskir kaupendur (93% aðspurðra) eru
hæstánægðir með AX-inn sinn. Enda er hann bæði sprækur og sparneytinn
fjölskyldubíll á verði sem erfitt er að keppa við.
Og ekki spilljr franskt og freistandi útlitið.
staðar.
FALLEGUR OG FREISTANDI
CITROÉN AX ÁRGERÐ1989
SUMARTILBOÐI!