Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1989, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR’15. JÚLÍ 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁUS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (1 )27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Ríkisstjórnin ergjaldþrota
Tveir ráðherrar Alþýðuflokksins hafa nærri samtím-
is lýst yfir, að gott sé, að ríkisstjórnin sé óvinsæl. Þeir
héldu því opinberlega fram, að óvinsældir ríkisstjórnar-
innar í skoðanakönnunum sýndu, að hún væri á réttri
leið við sársaukafullar ráðstafanir og lækningar.
Þeir virðast hafa heyrt um, að erlendis hafi risið upp
mikhr þjóðarleiðtogar, sem hafi látið þjóðir sínar ganga
gegnum hreinsunareld til að leggja grunn að nýrri fram-
farasókn. Eitt nýjasta dæmið um þetta er forsætisráð-
herra Bretlands, sem sífellt er að reyna að siða þjóðina.
Þótt dæmi séu til um, að óvinsælar ráðstafanir gefist
vel og að óvinsælar ríkisstjórnir reynist í ljósi sögunnar
hafa staðið sig vel, er ekki þar með unnt að segja, að
óvinsældir tryggi, að svo sé. Ríkisstjórnir geta líka ver-
ið óvinsælar, af því að þær eru einfaldlega óhæfar.
Ríkisstjórnin, sem nú situr, er óvinsæl, af því að hún
er ófær um að valda hlutverki sínu. Hún er svo hræði-
leg, að svita setur að fólki, þegar það fréttir, að ráð-
herrarnir séu setztir við heilastormun á ÞingvöUum til
að fmna upp á nýjum bjargráðum ofan á hin fyrri.
í ríkisstjórninni sitja tveir hagfræðingar, hinir sömu
ráðherrar og hafa lýst ánægju sinni yfir óvinsældum
hennar. Samt hefur engin ríkisstjórn í þrjá áratugi ver-
ið jafnlaus við hagfræðilega hugsun. Og greinilegt er,
að hún hefur vonda ráðgjafa á hagfræðilegum sviðum.
Hún hefur frá upphafi beitt einu ráði ótæpilega til
að leysa öll vandamál á einfaldan hátt. Hún hefur grýtt
peningum í þau. Hún byrjaði á milljörðum króna í at-
vinnutryggingasjóð og hlutafjársjóð. Síðan keypti hún
sér frið á vinnumarkaði fyrir nokkra mihjarða króna.
Á milli hefur hún mátt vera að því að grýta milljörð-
um í landbúnað umfram milljarðana á íjárlögum. Hún
hefur grýtt fé í auknar útflutningsbætur og niðurgreiðsl-
ur og er í þann veginn að grýta fé í loðdýrarækt. Hana
dreymir um stórvirki í borun fjalla og skógrækt.
Ef fjölskyldufaðir eða -móðir hagaði sér svona í íjár-
málum, væri hann eða hún talin vitskert. Vinir og ætt-
ingjar mundu flýta sér að reyna að ná fjárráðum af hinu
gæfulausa fólki. En ríkisstjórnin fær að rótast eins og
henni þóknast og jafnvel gorta af óvinsældunum.
Ein afleiðinga stjórnarfarsins er, að útgjöld ríkisins
fara sex milljarða króna fram úr fjárlögum á þessu ári.
Að mestu leyti eru útgjöldin brot á stjórnarskránni, sem
segir orðrétt, að „ekkert gjald má greiða af hendi nema
heimild sé til þess í fjárlögum eða fjáraukalögum“.
Að sjálfsögðu eru engir peningar til fyrir öllum þess-
um stjórnarskrárbrotum. Þess vegna lætur ríkisstjórnin
Seðlabankann prenta myndir á pappír og kallar pen-
ingaseðla. Þessir seðlar eru ekki ávísun á nein verð-
mæti, heldur útþynning á gjaldmiðli þjóðarinnar.
Önnur afleiðing stjórnarfarsins er, að á bara þremur
mánuðum hafa verið tekin erlend lán, sem nema 10
milljörðum umfram endurgreiðslur eldri lána. Á einu
ári mundi sukk af slíku tagi hlaðast upp 1 40 milljarða,
ef ekki fmnst leið til að stöðva brjálæðið.
Þriðja afleiðing sfjórnarfarsins er, að ísland er farið
að skera sig úr hópi þjóða, sem voru áður á svipuðu
róh. Þetta eru lönd Efnahagsþróunarstofnunarinnar. í
þeim öllum er aukinn hagvöxtur um þessar mundir,
nema á íslandi, þar sem samdráttur ríkir og fer vaxandi.
Þúsund Reykvíkingar hafa lýst sig gjaldþrota á fyrri
hluta þessa árs. Tímabært er orðið, að ríkisstjórnin
hætti að gorta af óvinsældunum og lýsi sig gjaldþrota.
Jónas Kristjánsson
Breittyfirágreining
stjómarflokka
í ísrael
Samsteypustjórn stóru flokkanna í
ísrael, Líkúdbandalagsins og
Verkamannaflokksins, viröist ætla
aö hjara þótt fáir teldu henni við
bjargandi fyrir einni viku. Og
lausnin er dæmigerð fyrir tví-
skinnunginn sem frá upphafl hefur
einkennt þetta stjórnarsamstarf
höfuðkeppinautanna í ísraelskum
stjórnmálum. Ráðherrar Líkúd
ætla aö láta undan dragast að taka
upp í ríkisstjórninni skilmála
flokks síns fyrir kosningum meöal
Palestínumanna á hernumdu
svæðunum. í staðinn frestar
Verkamannaflokkurinn um óá-
kveðinn tíma miðstjórnarfundi um
tillögu flokksforustunnar um
stjórnarslit út af þessum skilmál-
um.
Jitshak Shamir, forsætisráð-
herra og foringi Líkúd, fær nú úr-
slitatækifæri til að sýna að hann
sé sá stjórnmálarefur sem hann er
sagður. Frá honum eru að forminu
til komnar tiflögurnar um að Pa-
lestínumenn kjósi sér fulltrúa til
viðræðna við ísraelsstjórn um
framtíð hernámssvæðanna. Og það
var líka hann sem féllst á þá við-
bótarskilmála keppinauta sinna í
Líkúd sem gera í rauninni upphaf-
legu tillöguna að engu.
I vor lá Shamir undir þungum
þrýstingi frá stjórn nýs forseta í
Bandaríkjunum, að koma ekki í
heimsókn til Washington án þess
að hafa eitthvað nýtt fram að færa
sem vakið gæti vonir um að enda
mætti binda á uppreins Palestínu-
manna á hemámssvæðunum og
blóðsúthellingarnar sem henni
fylgja. Varð það fangaráð Shamirs
að gera að sinni tfllögu sem komin
er upphaflega frá Jitshak Rabin
landvarnaráðherra úr Verka-
mannaflokknum.
Eins og ísraelsstjóm gekk frá
málum er tillagan á þá leið að Pal-
estínumenn á Vesturbakkanum og
Gazaræmunni gangi að kjörborði
til að kjósa úr sínum hópi fulltrúa
til viðræðna við ísraelsk stjórn-
völd. Fyrsta verkefni þeirra við-
ræðna verði að koma á takmark-
aöri sjálfstjórn á hemámssvæðun-
um og kosningum til hennar. Á
eftir fari viðræður um „endanlega
stöðu“ þessa lands.
Ákvæðin eru almenn og óákveðin
en segja má að þau séu' innan
rammans sem settur var í sam-
komulaginu um frið milli Egypta-
lands og ísraels, kenndu við Óamp
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
David. Reyndar greiddi Shamir á
sínum tíma atkvæði á þingi gegn
því verki Begins fyrirrennara síns.
Tillögugerð Shamirs varð Banda-
ríkjastjóm kærkomið tækifæri til
að koma efnislegu innihaldi í við-
ræðurnar sem upp voru teknar í
fyrra við yfirstjórn Frelsissamtaka
Palestínu í sárri óþökk ísraels-
stjórnar, sér í lagi Líkúd. Eftir
Washingtonferð Shamirs hefur
færst líf í fundi Robert H. Pelletre-
au, sendiherra Bandaríkjanna í
Túnis, og nánustu samstarfsmanna
Jassers Arafats í yfirstjórn PLO.
Markmið Bandaríkjamanna er að
sannfæra forustu samtakanna um
að það sé í þágu málstaðar Palest-
ínumanna að þau beiti áhrifum sín-
um á hernámssvæðunum tfl að val
á fulltrúum til viðræðna við ísra-
elsstjórn fari þar fram.
Jafnframt notaði James Baker,
utanríkisráöherra Bandaríkjanna,
tækifærið þegar hann ávarpaði
gyðingasamtök í síðasta mánuði til
aö minna skorinort á að ísraels-
stjórn verði að leggja sitt af mörk-
um eigi friðargerð að takast. Sér-
staklega varaði hann við áfram-
haldi á landnámi gyðinga á
hernámssvæðunum og sló því föstu
að ísrael yrði að viðurkenna lög-
mæt réttindi íbúa þeirra.
Hér er á feröinni hugmyndin um
land fyrir frið sem lengi hefur ver-
ið yfirlýst stefna Verkamanna-
flokksins ísraelska. Hún felst í að
hernámi verði aflétt að fengnum
fullnægjandi friðarsáttmálum við
Palestínumenn og arabaríki.
Líkúdbandalagið er allt annars
sinnis. Það gerir tilkall til yfirráða
gyðinga yfir öllu því landi sem
Mósebækur herma að Jahve hafi
heitið ættfeðrunum í fymdinni. Til
þess teljast ekki aöeins herteknu
svæðin heldur einnig Jórdan.
Shamir á sér einkum tvo harð-
skeytta keppinauta um forustuna
fyrir Líkúd, Ariel Sharon og Davíð
Levy. Þeir notuðu sér nú rótgróna
andúð í flokknum á að ljá máls á
viðræðum um framtíö hernáms-
svæðanna til að fá kallaðan saman
miðstjórnarfund um málið. Fyrir
fundinn þótti tvísýnt hvorum veita
myndi betur, forsætisráðherranum
eða fylgismönnum þeirra sem
keppa um aö taka við flokksfor-
ustunni af honum.
Þegar á hólminn kom varð ekki
úr að fylkingar skiptust. Shamir
kvaðst fallast á kröfur þeirra Shar-
ons og Levy um fjóra meginskil-
mála fyrir að tillagan, sem hans
eigin ríkisstjórn hafði afgreitt og
hann síðan kynnt í Washington,
verði að veruleika.
Fyrsti skflmálinn er að íbúar
Austur-Jerúsalem, þess hluta borg-
arinnar sem Palestínumenn
byggja, fái ekki að taka þátt í nein-
um atkvæðagreiöslum landa sinna
á hernumdu svæðunum. ísraels-
stjórn þykist hafa innlimað Aust-
ur-Jerúsalem og séu borgarbúar
ísraelskir þegnar.
Annað skilyrði er að engar kosn-
ingar fari fram á hernumdu svæð-
unum fyrr en Palestínumenn hafi
með öllu látiö af intifada, uppreisn
sinni gegn hernámsliðinu. Þetta er
sama og að segja að aldrei verði
kosið því yfirherstjórn ísraels hef-
ur lýst yfir aö uppreisnin verði
ekki kveðin niður með hervaldi,
auk þess sem Palestínumenn gera
sér vel ljóst að þrýstingurinn af
henni er það sem sett hefur málefni
þeirra á dagskrá fyrir alvöru.
Þá áskilur Líkúd óskoraöan rétt
gyðinga frá ísrael til landnáms á
hernámssvæðunum og lýsir loks
yfir að aldrei komi til greina að
Israel láti af hendi nokkurn skika
hertekins lands.
Eftir þessa niöurstöðu-forustu-
flokks ísraelsstjórnar ályktuðu for-
ustumenn Verkamannaflokksins
að leggja til við miðstjóm hans að
slíta stjórnarsamstarfinu. Tals-
menn PLO lýstu yfir að ekki yrði
annað séð en að tihaun Banda-
ríkjastjórnar til að koma á viöræð-
um ísraelsstjórnar og fulltrúa Pal-
estinumanna væri runnin út í
sandinn. Talsmaður Bandaríkja-
stjórnar sagði hins vegar að hún
tæki aðeins mark á formlegri til-
lögu ísraelsstjórnar sem stæði
óbreytt.
Inn í þessa atburöarás kom svo
lát 14 manna þegar Palestínumað-
ur úr ofsatrúarsamtökum setti
langferðabíl út af vegi og niður í
gfl á leiðinni frá Tel Aviv til Jerú-
salem. Hafa þá 36 ísraelsmenn fall-
ið frá því intifada hófst en 525 af
Palestínumönnum samkvæmt
tölum ísraelskra yfirvalda.
Reiði almennings í ísrael yfir ör-
yggisleysinu sem bíltilræðið ber
vott um beinist gegn fomstumönn-
um stjórnarflokkanna beggja. Þeir
hafa því gert með sér þegjandi sam-
komulag um aö láta ekki skerast í
odda að svo stöddu út af sinni eigin
tillögu. En í hlut Shamirs kemur
að reyna að leysa stjórn sína úr
klípunni.
Shamir forsætisráðherra les af blöðum á miðstjórnarfundi Líkúdbanda-
lagsins um leið og Sharon, höfuðfjandi hans í flokksforustunni, greiðir
atkvæði að baki honum.