Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1990, Síða 5

FIMMTUDAGUR 26. JÚLl 1990.
5
I>v Vidtalid
rata um
pappírana
Nafn: Magnús B. Jónsson
Starf: Sveitarstjóri á
Skagaströnd
Aldur: 38 ára
„Nýja starílð leggst vel í mig. Það
þarf aö takast á við mörg vanda-
mál sem upp koma. í starfinu
felst ákveðin stjórn á vissum
málum og að framkvæma
ákvarðanir hreppsneíhdar,“ seg-
ir Magnús Björn Jónsson sem
ráðinn hefur verið sveitarstjóri á
Skagaströnd.
Tværhlíðar
höfuðborgarinnar
Magnús er fæddur og uppahnn
á Skagaströnd. „Hér hef ég buið
lengst af og líkar það vel. Annars
væri maður ekki hér.“
Magnús hefur líka búið í höfuð-
borginni, hann lauk stúdents-
próö frá Menntaskólanum í
Reykjavík. „Mér líkaöi ágætlega
í Reykjavík. En það er hægt að
hkja því að búa í Reykjavík við
máltakið um aö tvisvar sé sá feg-
inn sem á steininn sest; það er
bæði gott aö koma þangað og að
fara þaðan. Alltaf er það viss létt-
ir að koma í dreifbýlið aftur. Ég
fer reglulega til Reykajvíkur, það
fylgir starflnu. Þangað fer maður
lika í menningarreisur og fleira.
Við á landsbyggðinni erum líka
stoltir af höfuðborginni okkar.“
Magnús kveðst eiga sér mörg
áhugamál. „Ég hef gaman af því
að fara á skíði og fer þegar ég
kemst Skíðaaöstaðan hér er
sæmileg þótt hún mætti vera
betri. Það er nokkuð stór hópur
hér sem stundar skiði en við höf-
um eina 500 metra lyftu.
Éghef gaman af að lesa bækur
og þá alla vega bækur. Leiklistin
er líka mitt áhugamál. Ég geri of
lítið af því að fara í leikhús en
hef gaman af því þegar ég fer. Ég
tek vírkan þátt í ieíkfélagi staðar-
ins og lék áður með. Eftir að
maöur byrjaöi afskipti af póhtík
hefur minni tími gefist.“
Ungur i vinnu
Magnús var ekki nema fimmt-
án ára gamaU þegar hann kynnt-
ist sjómennsku af eigin raun. „Ég
var á sjónum meö skólanum
þangaö til ég varð nítján ára. Þá
byrjaði ég að vinna á jarðýtu og
vann við þaö jafnframt námi. Svo
hef ég verið kennari og ffarn-
kvæmdastjóri verktakafyrirtæk-
is. Nú síðast vann ég sem gjald-
keri iijá Búnaðarbankanum og
kenndi lítið eitt með. Ég hef gam-
an af því að kenna, það er hress-
andi að byija daginn á því að
kenna krökkum dönsku og ís-
lensku. En með þessu nýja starfi
kenni ég ekki.“
{ hreppsnefnd hefur Magnús
setið í átta ár. Nú er hann að
sökkva sér niður í hið nýja starf
og kynnast því. „Það hjálpar að
hafa verið í sveitarstjóm, ég
þekki málefnin. En ég þarf að
læra dagleg störf og að rata um
pappírana,“ segir nýi sveitar-
stjórinn á Skagaströnd.
Guðbjörg Viggósdóttir er eigin-
kona Magnúsar. Böm þeirra eru
Viggó sem er 19 ára, Baldur, 16
ára, og Jón AtU sem er 2ja ára
gamaU. -hmó
Fréttir
Ríkisvaldiö, launþegasamtökin og vinnuveitendur sameinast:
BHMR fórnað á
altari þjóðarsáttar
- kjaramál háskólamanna komin í verri hnút en nokkru sinni áöur
Á sama hátt og Páll Halldórsson, formaður háskólamanna hjá ríkinu, pipir
á þjóðarsátt annarra launþegasamtaka pípa forsvarsmenn þeirra á Pál.
Þeir eru tilbúnir að hleypa hér öllu í bál og brand frekar en að háskóla-
menn nái fram meginmarkmiði sinu í mörgum undangengnum kjaradeilum
um að laun háskólamanna hjá ríkinu eigi að hækka umfram laun annarra
launþega. DV-mynd JAK
Það er aö komast mynd á þær að-
gerðir sem ríkisstjómin ætlar aö
grípa til í kjölfar úrskurðar Félags-
dóms um 4,5 prósent launahækkun
tíl háskólamanna. Eftir uppsögn
samningsins munu bráöabirgöalög
verða sett á háskólamenn og aðra þá
sem hafa lausa samninga. Því næst
verður samiö við Alþýðusambandið
og opinbera starfsmenn um með
hvaða hætti laun annarra launþega
verði hækkuð tíl samræmis við laun
háskólamanna. Líklegasta niöur-
staðan er sú að um 1,2 prósent verði
bætt við samningsbundna hækkun í
desember og mars. Með þeim hætti
verða áhrif vegna 4,5 prósent launa-
hækkunar tU háskólamanna mjög
UtU á verðlag og aðra þætti efnahags-
lífsins.
Eina vandmálið, sem fylgir þessari
lausn, er háskólamenn.
Af reynslu undanfarinna ára má
gera ráö fyrir að þeir muni mæta
þessum aðgerðum af fuUri hörku.
Þessar aðgerðir sýna í raun að litlar
sem engar líkur eru tU að lausn finn-
ist á kjaradeUu háskólamanna og
ríkisins á næstu árum.
Hvorki ríkisvaldið, önnur stéttafé-
lög né nokkurt annaö aíl í þjóðfélag-
inu virðist tílbúið til að leyfa nokkru
af meginkröfum háskólamanna fram
að ganga. Á meðan svo er og 'meðan
háskólamenn halda fast við sínar
kröfur er vandséð hvernig hægt
verður að finna lausn á þessari deUu.
Háskólamenn á
sérleið utan þjóðarsáttar
Ráðherrar ríkisstjórnarinnar og
forsvarsmenn verkalýöshreyfingar-
innar og vinnuveitenda hafa fundað
í tvo daga um lausn á því ástandi sem
komið er upp í kjölfar úrskurðar
Félagsdóms. Þeir hafa hver í kapp
viö annan lýst því yflr að ekki sé
hægt að lifa við þetta ástand.
Eini maðurinn sem lætur sér
hvergi bregða er PáU HaUdórsson,
formaður Bandalags háskólamanna
hjá ríkinu. í DV í gær pípti hann á
allar þjóðarsáttir, bæöi eldri, núgUd-
andi og komandi. Hans sjónarmið er
einfalt. Spádómar ríkisvaldsins og
aðila vinnumarkaðarins um óáran í
efnahagsmálum skipta ekki máli.
Það sem skiptir máli er aö háskóla-
menn nái fram vissum árangri í
samningum sínum og sá árangur sé
byrjaður aö skila sér. Verðlagsþróun
næstu misseri sé ekki mál háskóla-
manna.
Þessi afstaða Páls er lýsandi fyrir
sérstöðu háskólamanna í launþega-
hreyfingunni. Forsvarsmenn sam-
taka annarra launþega segjast hafa
lært það af biturri reynslu að kjara-
samningar, sem ekki eru í takt við
raunveruleika samfélagsins, séu í
raun verri en engir. Þeir hafa því
farið inn á þá braut að reyna að
semja með þeim hætti að kjaraþróun
verði samstiga öðrum þáttum efna-
hagslífsins. Að öðrum kosti sitii
menn uppi með verðbólgu, versnandi
hag fyrirtækja, gengisfellingar,
ójafnvægi og óáran sem allir tapi á.
Háskólamenn hafa hafnað þessari
stefnu. Það gera reyndar ýmsir aðrir
launahópar en þeir eru alhr miklu
fámennari en háskólamenn og stefna
þeirra hefur því takmörkuð áhrif.
Launþegasamtökin
pípa á kröfur háskólamanna
Eftir fimm vikna verkfall í fyrra lét
ríkisstjómin undan þessum meg-
inkröfum háskólamanna um að
stefnt skuh að jöfnun á kjörum
þeirra sem vinna hjá ríkinu og hinna
sem vinna á almennum launamark-
aði. Krafan mn lausn verkfaUsins
kom fyrst og fremst frá nemendum
framhaldsskóla. Þeir sem áttu aö út-
skrifast óttuðust að þeim yrði hafnað
í erlendum háskólum ef þeir fengju
ekki einkunnir sínar í tíma. Að öðru
leyti virtist verkfallið ekki trufla al-
menning að neinu ráði.
Lausn fannst þegar Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra og
Svavar Gestsson menntamálaráð-
herra gripu inn í samningsgerðina.
Þó ábyrgðin á því sem á eftir fylgdi
hvíli á ríkisstjóminni allri þá er þátt-
ur þessara tveggja og Ólafs Ragnars
Grímssonar fjármálaráðherra mest-
ur. Síðan má ekki gleyma ábyrgð
forsvarsmanna háskólamanna.
Fréttaljós
Gunnar Smári Egiisson
Það virðist nefnilega komið í ljós
að aðrir launþegar í landinu muni
aldrei leyfa meginkröfu háskóla-
manna að ná fram að ganga. Samtök
þeirra munu aidrei hða það að há-
skólamenn hjá ríkinu fái meiri
hækkanir en aðrir launþegahópar. Á
sama hátt og háskólamenn hafa pípt
á þjóðarsáttir þá pípa aðrir launþeg-
ar á þá skoðun háskólamanna að
launahækkanir til þeirra umfram
aöra séu eitthvert réttlætismál.
Eins og Steingrímur Hermannsson
benti á eftir dóm Félagsdóms þá er
líklégt að niðurstaða hans komi verst
við háskólamenn sjálfa. Afleiðing
hans verður sú að laun þeirra verða
fryst fram yfir samningstíma Al-
þýðusambandsins. Samningurinn,
sem forsvarsmenn háskólamanna
fögnuöu á sínum tíma, verði frekar
til þess að háskólamenn dragist aftur
úr heldur en að þeir uppskeri meiri
launahækkanir en aðrir. Auk þess
hefur þessi samningur og eftirleikur
hans sett kjaramál háskólamanna í
hnút sem erfitt er að sjá að leysist á
næstu árum.
Laun háskólamanna
fryst með bráðabirgðalögum
Sú niðurstaða, sem ríkisstjórnin,
launþegahreyfingin og vinnuveit-
endur eru að vinna að, miðar að því
að allir geti glaðir unað við sitt, mið-
að við þá stöðu sem komin var upp
- allir nema háskólamenn.
Ríkisstjómin hefur sagt upp kjara-
samningnum við háskólamenn.
Næsta skref er að setja bráðabirgða-
lög á þá sem tryggja að þeir fái engar
hækkanir út samningstíma kjara-
samnings Alþýðusambandsins og
vinnuveitenda. Þetta verður gert til
að tryggja að háskólamenn geti ekki
krafist launahækkana þrátt fyrir að
samningnum hafi verið sagt upp þar
sem eldri samningar giida þar til
nýir hafa verið gerðir. Auk þess er
þetta gert til að hægt verði að ná við-
unandi samkomulagi við Alþýðu-
sambandið og opinbera starfsmenn
um með hvaða hætti bæta eigi öðrum
launþegum upp 4,5 prósent launa-
hækkun til háskólamanna.
Forsvarsmenn annarra verkalýðs-
félaga hafa nefnilega lýst því yfir að
þeir muni aldrei þola hækkun til
háskólamanna umfram aðra. Ef
samkomulag á að nást við þessi félög
verður að tryggja að háskólamenn
hækki ekki í launum strax í kjölfar
samkomulagsins. Það verður gert
með bráðabirgðalögum.
Rætt um tvær
leiðir úr vandanum
Að þessu loknu stendur valið eink-
um um tvær leiðir.
Sú sem ríkisstjórnin kýs helst er
að samið verði um að í stað 2 pró-
senta hækkunar í desember til al-
mennra launþega fái þeir 2,9 pró-
senta hækkun og síðan 3,0 prósenta
hækkun í mars í stað 2,5 prósenta.
Meö þessu telja reikningsmeistarar
ríkisstjómarinnar að launþegar njóti
sömu launahækkana og háskóla-
menn hafa fengið þar sem laun
þeirra verða fryst á meðan aðrir fái
þessar hækkanir. Þessi leið raskar
verðlagsspám mjög lítið.
Hin leiðin er aö láta 4,5 prósent
hækkun ganga til allra strax í skipt-
um fyrir hækkanirnar í desember
og mars. Þá kæmi smáverðbólgugusa
í haust en síðan myndi htið sem ekk-
ert gerast í verðlags- og launamálum
þangað til næsta sumar.
Hvort sem gert verður þá vill Al-
þýðusambandið, og reyndar Alþýðu-
flokkurinn líka, afnema 5 prósent
jöfnunargjald á innfluttar iðnaöar-
vörur. Það myndi minnka áhrif af
launahækkunum til muna. Þessir
aðilar vildu að jöfnunargjaldið færi
eða yröi lækkað umtalsvert í tengsl-
um við aðgerðir ríkisstjórnarinnar í
fyrri viku. Ólafur Ragnar hefur hins
vegar hafnaö því alfarið og gerir enn
og ber fyrir sig að lækkun gjaldsins
eða afnám þess muni ekki skila sér
út í verðlagið. Heildsalar muni stela
því.
Háskólamönnum
hent aftur á byrjunarreit
Eins og sjá má af þessum valkost-
um eru þessar aðgerðir tiltölulega
ásættanlegar fyrir alla aðila. Um-
saminn kaupmáttur í kjarasamning-
unum heldur sér og engin röskun
verður á launakerfinu í landinu.
Launahækkanir verða ekki ýkja
miklar umfram samninga og ekki
umfram það sem atvinnufyrirtækin
geta borið. Áfram má búast við að
verðbólgan lækki og verði minni en
marga undangengna áratugi. Það
ættu því allir að geta sætt sig við
þetta - allir nema háskólamenn.
Þeir sitja uppi meö ónýtan samning
og bráðbirgðalög sem mun frysta
laun þeirra langt fram á næsta ár.
Ekkert verður af hækkun launa há-
skólamanna hjá ríkinu til jafns við
þá sem starfa á almennum vinnu-
markaði. Háskólamönnum og bar-
áttumálum þeirra í mörgum undan-
gengnum kjaradeilum er einfaldlega
fómað á altari þjóðarsáttarinnar.
Þeim er hent aftur á byrjunarreit.
Þó háskólamenn muni ekki taka
þessu þegjandi og blása til ýmissa
aðgerða til að reyna að sporna gegn
þessu er eðlilegt að menn spyrji sem
svo í þessari stöðu: Er nokkur von
til þess að háskólamenn nái fram
meginkröfum sínum á næstu árum
fyrst þeim tókst það ekki nú með
þennan samning í höndunum?
Það sem er einna athyglisverðast
við þetta mál, fyrir utan fádæma
klúður ríkisstjórnarinnar í máhnu
öllu, er aö í raun voru önnur laun-
þegasamtök í landinu tilbúin til að
hleypa hér öllu í bál og brand frekar
en að háskólamenn fengju að síga
fram úr öðrum hópum. Það er ekkert
sem bendir til þess að þessi afstaða
breytist á næstunni.
Það eina sem samningurinn frá því
á síðasta ári og verkfallið þá virðist
hafa fært háskólamönnum er ánægj-
an af því að hafa gert nokkra ráð-
herra að fíflum í Félagsdómi.