Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.1995, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1995
Föst í hlekkjum kerfisins:
Átti aldrei heima á
vmglingastofnunum
- segir Sigrún Gísladóttir, móðirin í forræðisdeilunni, sem hér segir sögu sína
I heimsókn hjá yngra barni sínu á spítala. Myndin er tekin eftir að Sigrún kom úr felum og afhenti yngra barn sitt,
Jón Valgeir, á spítalanum. DV-mynd ÞÖK
Sambýlisfólkið Aðalsteinn Jónsson og Sigrún Gísladóttir sem sættu tíma-
bundinni forræðissviptingu tveggja barna sinna af hendi barnaverndar-
nefndar. Þeirra var ákaft leitaö af lögreglu í hálfan mánuð. DV-mynd GVA
„Ég var 5 ára þegar pabbi og mamma
skildu. Við vorum tvö systkinin og
forræðið var dæmt foður mínum. Ég
var alin upp að mestu hjá pabba en
okkur kom aldrei saman. Ástandið
var orðið þannig að þetta var orðinn
algjör vítahringur. Eg kom kannski
of seint heim og þá var mér refsað.
Ég svaraði því með því að koma enn
seinna heim næst. Það var svar mitt
því auðvitað gat ég ekki slegist við
hann. Aö mínu mati var ekki gert
nægilega mikið í því að ræða málin.
Þetta fór út í það að ég var send til
sálfræöings 14 ára gömul. Þar meö
hófust afskipti kerfisins af mér fyrir
alvöru," segir Sigrún Gísladóttir, 17
ára, tveggja bama móðir, sem flestir
íslendingar hafa fylgst með vegna
flótta hennar með ungbörn sín und-
an kerfinu sem hefur verið inni á
gafli hjá henni síðan hún fór til sál-
fræðingsins á Akureyri forðum.
Send á Unglinga-
heimili ríkisins
Samskipti hennar og sálfræðingsins
voru stutt og enduðu með skýrslu um
ástand Sigrúnar sem nú er hluti
þeirra tuga gagna sem yfirvöld eru
með undir höndum sem leiðbeinandi
fyrir áframhaldandi afskiptum.
Næsta skref í samskiptum hennar við
kerfið var þegar hún var send á Ungl-
ingaheimili ríkisins. Þá vaknar sú
spurning, þegar svo er komið, hvort
hún hafi ekki verið djúpt sokkin.
Aldrei notað eiturlyf
„Ég tel mig bara hafa verið venju-
legan ungling. Ég hef aldrei notað
eiturlyf og það hefur ekki hvarflaö
að mér. Ég drakk eins og flestir ungl-
ingar en þá aðeins eitt kvöld í einu.
Ég get ekki séð að það sé neitt frá-
brugðið hverjum öðrum. Það var
mér talsvert áfall þegar ég var send
á Unglingaheimilið. Reyndar var ég
spurð að því þegar ég kom þangað
hvaða erindi ég ætti þar sem mín
vandamál voru fyrst og fremst sam-
skiptavandamál innan fjölskyldunn-
ar. Pabba var gerð grein fyrir því aö
ég ætti ekki heima þama. Ég var
þarna í tvo mánuði og botna enn
ekki í því hvers ve'gna," segir Sigrún.
Á Unghngaheimihnu voru gerðar
fleiri skýrslur um hana sem settar
voru í möppuna sem enn bætist í.
Þetta var þó ekki aUt því síðar var
hún send á aðra stofnun. Á Unglinga-
heimilinu er m.a. komist að þeirri
niðurstöðu að hún sé með tilhneig-
ingu til þunglyndis og haldin kvíða.
Ýmsir spyrja hvort ekki sé hægt með
góöum vilja að greina hvaða ungling
sem er þannig að þunglyndi eða kvíði
komi við sögu. Vistun hennar á Ungl-
ingaheimilinu er þó ekki sú aðgerð
sem veldur mestri undrun.
Ámeðferðar-
heimilið Tinda
„Ég var send á Tinda sem er með-
ferðarheimili fyrir unglinga með
áfengis- og eiturlyfjavandamál. Það
var gert til að athuga hvort ég væri
með geðsveiflur. Það var talað um
að ég yrði þar í 10 daga en ég stakk
af þaðan eftir 9 daga. Ég var send
þangað að ráði geðlæknis en hafði
verið þar til meðferðar vegna kvíða,“
segir Sigrún.
Aðalsteinn Jónsson og Sigrún
Gísladóttir hafa átt í harðvítugum
deilum við barnavemdaryfirvöld
undanfarnar vikur vegna forræðis
tveggja barna sinna. Bamaverndar-
nefnd svipti þau forræði yfir börnum
sínum þann 13. desember sl. og á
Þorláksmessu námu þau yngra bam
sitt á brott af spítala, þar sem þaö
var til skoðunar. Sigrún fór þá í felur
með börnin og fór huldu höfði í hálf-
an mánuð þrátt fyrir ákafa leit lög-
reglu. Þar var m.a. leitað í á þriðja
tug íbúða í Reykjavík. Sigrún gaf sig
fram með barnið á Barnaspítala
Hringsins eftir aö Aðalsteinn var
handtekinn ásamt vinkonu þeirra
sem var með eldra barnið, eins árs
stúlku, í gæslu. Þar með lauk um-
fangsmestu lögregluleit sem gerð
hefur verið í forræðisdeilu á íslandi.
Sigrún og Aöalsteinn áttu fund með
barnavemdarnefnd daginn eftir að
flóttanum lauk. Þau eru sammála um
- að viðmótiö gagnvart þeim hafi
breyst. Aðalsteinn er bjartsýnn á að
máUn séu komin í réttan farveg og
þau muni geta lifað eðlilegu lífi í sam-
vinnu við barnaverndaryfirvöld.
Sigrún segist aftur á móti ekki vera
bjartsýn á aö friður sé kominn á. Hún
varð mjög reið á fundinum og það tók
hana tíma að jafna sig eftir hann.
„Ég þoli ekki þessi stanslausu af-
skipti kerfisins af mér. Maður á allt-
af að gera eitthvað eftir forskrift ann-
arra. Mér finnst þetta gjörsamlega
óþolandi og það er raunverulega aö-
eins tvennt sem er efst á óskaUstan-
um; að halda bömunum mínum og
losna viö kerfið og afskipti þess,“
segir Sigrún.
Ákvað að
eignast barn
Það hafa margir velt fyrir sér
ástæðum þess að 17 ára stúlka er
komin með tvö börn og hvort þetta
sé með vilja gert.
„Ég ákvað að eignast fyrra barnið.
Þegar ég varö ólétt að seinna barn-
inu, þá með hitt nýfætt, runnu á mig
tvær grímur. Eftir að hafa hugsað
máUð í nokkrar vikur komst ég að
þeirri niðurstöðu að þetta væru örlög
og ég ætti greinilega að eignast þessi
tvö börn. Eftir þá niðurstöðu var ég
sátt við þetta og ákvað að ala börnin
mín upp sjálf,“ segir hún.
Rök barnaverndarnefndar fyrir að
grípa til forræðissviptingar eru þau
að Aðalsteinn og Sigrún séu lítt fær
um að annast uppeldi barna sinna.
Sigrún er sögð skorta innsæi og
þroska og Aðalsteinn er sagður
áhugalaus um uppeldið og að hann
veiti móðurinni ekki þann stuðning
sem hún þarf. Óregla eða ofbeldi
koma hvergi við sögu. Úrskurðurinn
gildir tíl 17. janúar nk.
„Ég á erfitt með að skilja þennan
úrskurð. Þetta er m.a. byggt á því
áUti sálfræðings að Sigrún sé ekki
nógu þroskuð til að annast börnin.
Sálfræðingurinn grundvallar þetta
mat sitt m.a. á samtali viö fyrrver-
andi eiginkoni mína. Hún kannast
ekki við að hafa látið neitt slíkt í ljós.
Það er líka þversögn í því að við Sig-
rún vorum með öll fjögur börn mín
af fyrra hjónabandi um tíma sl. sum-
ar. Við bjuggum þá í Vestmannaeyj-
um og börnin voru inni á heimilinu
hjá okkur. Ef hún hefur þetta áUt á
Sigrúnu þá hefði hún að sjálfsögðu
ekki treyst henni fyrir börnunum.
Það er mjög góð vinátta milli barn-
anna og Sigrúnar og hún hefur kennt
mér ýmislegt sem hjálpar mér við
að byggja upp við þau gott samband.
Aldur og þroski þurfa ekki endilega
að fara saman og þó hún sé aðeins
17 ára gömul þá er hún mjög þrosk-
uð,“ segir Aðalsteinn. Hann virðist
hafa nokkuö til síns máls því meðan
flóttinn stóð yfir stóð sambýUsmaöur
eiginkonu hans, Benedikt Heiðdal
Þorbjörnsson, eins og klettur með
þeim. Systir Benedikts var handtek-
in með eldra barn Aðalsteins og Sig-
rúnar, Ásgerði Lilju, og það er nokk-
uð ljóst að þetta fólk hefði ekki hjálp-
að þeim og stutt þau ef þau treystu
þeim ekki tU að annast börn sín.
Sama er hægt að segja um stóran hóp
fólks sem aðstoðaði þau aö dyljast.
Flest var þetta fólk sem þekkti þau
bæði eða annað hvort þeirra.
Aðalsteinn segist sjálfur ekki hafa
átt í neinum útistöðum við yflrvöld
síðan hann var 16 ára.
Hæfilega löghlýðinn
„Ég var fyrirferðarmikill sem ungl-
ingur en fyrir 16 ára aldur höfðu yfir-
völd lítil sem engin afskipti af mér.
Þegar ég var 16 ára falsaði ég ávísan-
ir og var tekinn fyrir það. Ég hlaut
fyrir það tveggja ára skilorðsbund-
inn dóm. Eftir það hef ég ekki átt í
öðrum útistöðum við yfirvöld en að
vera tekinn fyrir umferðarlagabrot.
Ég tel mig hafa verið hæfilega lög-
hlýðinn borgara og ég reyni aö fara
rétta leið án þess að brjóta lögin. Ég
hef þó í einhverjum tilvikum notað
mér það svigrúm sem lögin gefa og
beygt þau en ekki brotiö, fyrr en við
námum barn okkar á brott," segir
Aðalsteinn.
Hann bjó meö fyrri konu sinni í 10
ár og sagðist hafa lifað tiltölulega
hefðbundnu lífi.
„Ég vann iðulega myrkranna á
milli. Það komu þó tímar þar sem ég
hafði ekki atvinnu. Við skrimtum en
það kom þó tímabil þar sem ég þurfti
aðstoð Félagsmálastofnunar þar sem
ég fékk ekki atvinnuleysisbætur.
Gegnumsneitt lifði ég hefðbundnu
lifi. Ég var alls enginn fyrirmyndar-
faðir. Ég reyndi bara að gera mitt
besta,“ segir Aðalsteinn
Þegar þau kynntust var Aöalsteinn
32 ára, fráskilinn, fjögurra barna fað-
ir. Sigrún var aðeins 15 ára. Þetta er
mikill aldursmunur og hlýtur að
hafa valdið uppnámi meðal ættingja
og vina.
„Hún var 14 ára þegar við kynnt-
umst. Það var í gegnum sambýlis-
mann móður hennar sem ég vann
með. Ég vissi nokkur deili á Sigrúnu
og frétti af ástæðum hennar. Það
tókst með okkur vinátta og við áttum
gott með aö tala saman. Það var ekki
fyrr en nokkuð mörgum mánuðum
síðar að við gerðum okkur grein fyr-
ir að þetta hafði þróast út í ástarsam-
band. Hún var 15 ára og það var allt
sett í gang til að koma okkur í sund-
ur. Bamaverndaryfirvöld og sumir
ættingjanna lögðust á eitt með það
að stía okkur í sundur. Ég vil taka
það skýrt fram að skilnaður minn
og fyrri konu minnar var löngu um
garð genginn þegar Sigrún kom til
sögunnar," segir Aðalsteinn.
Sigrún staðfestir þessi orð Aðal-
steins og segir að þetta hafi gengið
svo langt að reynt hafi verið að fá
hana til að kæra Aðalstein fyrir
nauðgun eftir að kom í ljós að hún
var þunguð.
Baráttan um að
halda börnunum
„Barátta okkar við að halda börn-
um okkar snýst nú fyrst og fremst
um það að halda þeim með samvinnu
við barnaverndaryfirvöld. Við áttum
okkur bæði á því að það er eina leið-
in til að friður skapist. Það er greini-
legur vilji til þess að við fáum að
halda börnunum og við emm nú með
fulla vissu fyrir því að varanleg for-
ræðissvipting er ekki á dagskrá,"
segir Aðalsteinn.
Hann segist ekki vilja fella dóm
yfir lögreglu eða barnavemdaryfir-
völdum vegna málsins í heild eða
leitarinnar. Nú sé komið að því að
komast á lygnan sjó og fara að lifa
eðlilegu lífi.
„Ég vil ekki áfellast neinn vegna
þessa máls. Lögreglan var að vinna
sitt verk þegar okkar var leitað. Nú
er markmiðið bara það að geta lifað
óáreitt og í sátt við sem flesta. Minn
draumur er að flytjast til Vestmanna-
eyja þar sem við bjuggum um tíma.
Okkur leið vel þar og mig langar
þangað aftur,“ segir Aðalsteinn
Jónsson. -rt