Þjóðviljinn - 06.03.1957, Blaðsíða 4

4) _ ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 6. marz 1957
Einkaleyri á heilagri Jóhönnu
Strax að lokinni kvikmyndahátíðinrxi í Cannes í
Frakklandi á s.l. sumri var þing kvikmynda-
leikstjóra og höfunda tökurita sett í Paris, og voru
þátttakendur um eit't hundrað frá þrjátíu þjóð-
löndum.
Fjölmargir af kunnustu kvikmyndagerðarmönn-
um heims voru þar saman komnir til að ræða marg-
vísleg vandamál starfsins og koma óskum sínum
og tillögum Á framfæri — meðal þátttakenda voru
t. d. William Wyler frá Bandaríkjunum (af kunn-
um myndum hans má nefna Mrs Miniver, Beztu ár
ævi okkar), Zavattini frá Ítalíu, Bjarne og Astrid
Henning-Jensen frá Danmörku (Ditta mannsbarn),
Juan Bardem frá Spáni (Dauði hjólreiðamanns),
Ingmar Bergman frá Svíþjóð (Sumarið með Móniku,
Bros sumarnæturinnar), Jutkevitsj frá Sovétríkjun-
um (Othello), Joris Ivens frá Hollandi, René Clair
frá Frakklandi (Sous les toits de Paris), Jiri' Trnka
frá Tékkóslóvakíu og Alazraki frá Mexíkó, svo ein-
hver nöfn séu nefnd.
Margar ályktanir voru gerðar á þinginu og ein-
kenndust allar af þeim friðar- og samstarfsvilja,
sem þá setti mestan svip simi á alþjóðamál. Helztu
atriði einnar þessara ályktana verða birt hér á
eftir — ekki vegna þess að orð hennar greini frá
Þess hefur verið krafizt, að hætt verði með öllu
sýningum á liinni frægu og umtöluðu mynd Orson
Welles, Citizen Kane.
nokkru nýju eða áður óþekktu, heldur til þess að
vekja athygli á þeirri ánægjulegu staðreynd að
fjölmargir listamenn á sviði kvikmyndagerðar skuli
hafa lýst samhljóða áliti sínu á ákveðnum grund-
vallarreglum, sem ekki eru alltof oft í heiðri hafð-
ar í viðskiptum kvikmyndafélaga eða frámleiðenda.
■k „Kvikmyndagei'ðarmenn frá 30 löndum hafa set-
★ ið á þingi í París, borginni þar sem kvikmyndir
★ voru fyrst sýndar fyrir 60 árum ... Þeir gera
-k sér fullkomna grein fyrir því áhrifavaldi, er þeir
ik hafa yfir að ráða, og ábyrgðinni sem þeir bera
★ gagnvart hundruðum milljóna kvikmyndahúsa-
★ gesta, sem sjá myndir þeirra. Um allan heim
★ skipa æ fleiri sér í fylkingu þeirra, sem vinna
★ að bættri sambúð þjóða í milli. í þeim hópi ber
~k kvikmyndagerðarmönnum að vera............ Þeir
★ vilja minna á að kvikmyndagerð er list, og
★ frelsi tir að tjá skoðanir sínar og sjónarmið er
★ þeim nauðsynlegt. Jafníramt benda þeir á,
★ hversu starfsgetu þeirra hefur alltof oft verið
★ sniðinn stakkur eftir kröfum fjárhags, við-
★ skipta og annars eðlis ... Þeir heita að berj-
★ ast gegn ösannsögli í efnismeðferð og öllu því
Tom Ewell og Marilyn Monroe í bandarísku
kvikmyndinni „The seven year iteh“. í mynd-
inni leikur Ewell grasekkjumann, sem freistr
aö er með ýmsum liætti, og Monroe er ber-
sýnilega freistarinn.
★ sem til óvirðingar má telja. Þeir lýsa yfir þeim
★ ásetningi sínum, að kæra hverskonar skerðingu
★ vinnufrelsis kvikmyndagerðannanna fyrir dóm-
★ stóli UNESCO — Menningar- og vísindastofnunar
★ Sameinuðu þjóðanna — í Haag ------- Þingið er
★ hlynnt tillögu Cesare Zavattini um að efnt sé
★ árlega til sýningar á „kvikmyndum, sem skara
★ framúr í mannlegu tilliti“.“
lEn góð áform mega sín oft harla lítils, ekki hvað
sízt þegar listamennirnir standa sjálfir andspænis
forstjórum, hluthöfum og gjaldkerum.
Umræðuefni ráðstefnunnar eða þingsins, sem fyrr
er getið, varpa nokkru Jjósi á það sem þátttakend-
ur nefna takmörkun á frelsi kvikmyndagerðarmanna
og sýna jafnframt að
þetta eru, ekki innantóm
orð. Meðal annars var
rætt um þau sérkenni-
legu tilvik, er kvik-
myndafélög og framleið-
endur geta fengið. einka-
rétt á verkum ákveðinna
höfunda. Þannig hafa
framleiðendur í Holly-
wood t. d. „keypt“ Jules
Verne og Selmu Lagerlöf
og er því óheimilt að
gera kvikmyndir eftir
verkum þeirra nema til
komi sérstakt leyfi og
greidd sé þóknun til
,,eigenda“ eða „rétthafa“;
gildir einu þó ætlunin sé
að gera kvikmyndirnar í
heimalöndum hinna
frægu rithöfunda. Meiri Úndrun vekur þó sú vitn-
eskja, að bandarísk kvikmyndafélög hafa aflað sér
eínkaréttar til töku mynda um heilaga Jóhönnu frá
Örk! Leikur varla vafi á því, að þetta séu sér-
kennilegustu „einkaleyfi" í nútíma iðnaði!
Á ráðstefnunni í París var einnig rætt um eignar-
hald á gömlum kvikmyndum, umræðuefni sem alltaf
er á dagskrá, Nefndi enski leikstjórinn Thorold
Dickinson (hann vann t. d. að kvikmyndinni Hæð
24 svarar ekki, fsraels-myndinni sem Hafnarfjarðar-
bíó sýndi í fyrra) sem dæmi að félag eitt, er hefði
í hyggju að gera kvikmynd eftir leikriti Bernard
Shaws, Pygmalion, krefðist þess að eyðilögð verði
öll eintök sem til eru af hinni frægu, samnefndu
mynd Asquiths með Leslie Howard og Wendy Hiller
í aðalhlutverkunum. Og sjónvarpsfirma, sem keypt
hefur réttinn til að sýna kafla úr annarri heims-
frægri kvikmynd, Citizen Kane eftir Orson Welles,
heimtar að myndin verði innkölluð og sýningum á
henni hætt í öllum kvikmyndahúsum og klúbbum.
Ingrid Bergman í hltst-
verki heilagrar Jóliönmi
Gæsalappasnillingar — Bílstjóri raular stöku —
Fuglabúr íhaldsins — Lifibrauð geðsmunafuglanna
— Laumið slúðursögum inn í búrið
GAMANSAMUR skrifar: —
„Fáir eru þeir svonefndu
skemmtiþættir I útvarpinu,
sem fátæklegri eru en hjóna-
bandsþáttur Sveins Ásgeirs-
1 sonar. Það er sem allir séu
þar svo þurrundnir af fyndni,
eða bara smá glettni, að bók-
staflega er því líkast, að alltaf
sé verið að spila sömu plöt-
una, og hana heldur lélega.
Snillinganafnið, sem einhver
meinlegur náungi hefur smellt
á Siggana tvo og Helga og
Friðfinn, er næstum eina gam-
anið, sem þættinum fylgir
jafnan. Um þátt þennan lærði
ég nýlega þessa vísu, sem bíl-
, stjóri einn var að raula við
stýrið:
„Fara þeir á f jörur enn,
fylg ja Sveinka hér og þar,
sjálfumglaðir glingurmenn,
gæsalappasnillingar".
•
EN ÞAÐ ER til nokkuð sem
heitir Þjóðvamarflokkur Is-
lands, og gefur hann m. a. út
blaðið Frjáls þjóð. Blað þetta
kemur út um helgar og er að
öllu leyti keimlíkt Mánu-
dagshlaðinu; aðalefni þeirra
beggja eru órökstuddar dylgj-
ur, upplognar æsifréttir og
kauðalegt nart í ýmsa nafn-
kunna menn. Vafalaust verða
ýmsar fréttir þessara blaða
gómsætur matur handa Þjóð-
varnarmanninum Gils Guð-
mundssyni, þegar hann fer að
snapa saman efni í næstu
bindi af Öldinni okkar. En
hér er bréf frá verkamanni í
Reykjavík um fyrirbærið
Þjóðvarnarmenn. Verkamaður
skrifar: — „Meðal annars,
sem íhaldið'á í fórum sínum,
er smáfuglabúr nokkuð, kall-
að Þjóðvfirnarflokkur. Raunar
vill íhaldið sem minnst láta
á því bera, að því sé annt um
fuglabúr þetta, og skal því
ekki láð bað, þar eð fuglarnir
eru hvorttveggja í senn fá-
dæma geðvondir og ótrúlega
leiðinlesr’r. Öðru hvoru herð-
ir íhaldið sig þó upp og lætur
vel að fuglunum sínum; kall-
ar þá glókollana sína og öðr-
um fallegum nöfnum, en fugl-
arnir gangast upp við blíðu-
hótin og herða sig að skrökva
upp óhróðri um höfuðand-
stæðing skjólstæðings síns,
verkalýðsstéttina. Þá glottir
íhaldið og hugsar sem svo, að
fátt sp svo illt að einungi
dugi. Það telur sig sem sé
hafa nokkuð gagn af fuglun-
um, þrátt fyrir allt. Þótt geðs-
munir fuglanna séu í stirðara
lagi, (þetta eru allt geðs-
munafuglar) væri það ekki
tiltökumál, ef innrætið væri
ekki eftir því, en fuglarnir
eru bæði skreytnir og hort-
ugir, eins og oft vill verða
um þá, sem einskis mega sín
af sjálfsdáðum, en treysta á
sterkan bakhjall. (Sá bak-
hjallur er vitanlega íhaldið).
Fróðir menn telja, að geð-
vonska og verkalýðshatur
fugla þessara stafi af því, að
upphaflega ætluðu þeir að
halda árum sínum hreinum
gegnum þunnt og þykkt og
vera fugla flekklausastir; en
þetta mistókst hrapalega. Arí-
ur hinna villuráfandi bænda-
sona og kjarklítilla millistétt-
armanna sem búrið kusu að
gista, tóku brátt að velkjast
og enginn lagði trúnað á
heilagleik þeirra eða sakleysi. !
Þetta urðu fuglunum c;ár von- j'
brigði, og ef íhaldið hefði j
ekki „lyft undir vængina !
smáu“ og talið kjark.í skjól- j
stæðinga sína hefðu þeir logn- j
azt út af í búri sínu, eða rétt- i
■
ara sagt sprungið af harmi i
i
yfir glámskyggni þeirrar þjóð- j
ar, sem neitaði að trúa á •
heilagleik þeirra og treysti
þeim ekki til að frelsa sitt
eigið lánd, hvað þá heiminn.
Og síðan hafa fuglarnir talið
sér skylt að efla gengi íhalds-
ins eftir beztu getu og beitt
í því skyni þeim aðferðum
einum, sem jafnan hafa þótt
bera lélegu innræti traustast
vitni. — En mi er sem sé
hart í húi hjá smáfuglunum.
Og ef þið kynnuð að heyra
rótarlega kjaftasögu á föm-
um vegi, þá eruð þið vinsam-
lega heðin að halda henni til
haga og koma henni inn í búr-
ið til fuglanna; slíkt er kjam-
inn í þeirra lifibrauði. Álveg
sérstaklega eru þeir, sem
kynnu að hafa geðsmuni til
að skrökva upp slúðursögum,
beðnir að hafa samband við
búrið, slíkt lostæti er hið and-
lega hangikjöt fuglanna. Og
síðast, en ekki sízt: Ef þið
kynnuð að rekast á einhverj-
ar systur, hálfsystur, eðg
bara frændur Áka Jakobsson-
ar, — það er sama hvers
kyns þær eru og hvað; þær
heita, — þá skuluð þið gera
þær að formönnum einhverra
sósíalistafélaga og láta þær
um leið segja sig úr félögun-
um. Hlaupið síðan með frétt-
ina upp á Freyjugötu, eða
hvar það nú er, sem búrið er
staðsett núna, og laumiö
henni inn fyrir grindumar.
Slík sending mundi blessunar-
lega seðja hungur geðsmuna-
fuglanna í rótariegar dylgjur
og illgirnislegar skröksögur,
og ef til vill verða til þess,
að blaðið þeirra seldist ekki
nema helmingi verr en Máuu-
dagsblaðið um eina helgi“.
Tökum að okkur smíði
á alls konar INNRÉTTINGUM
í íbúðarhús, verzlanir og skrifstofur.
Hf VIIKI h.1. viS Sigtún, sími 3356
LANGFERÐABÍLAR
Getum tekið nokkra Iangferðabíia
til aígreiðslu.
KÝIfl SENDIBlIiASTÖÐIN VIÐ K1KUT0B6
Síini 13115