Þjóðviljinn - 22.11.1980, Blaðsíða 11

Helgin 22. og 23. nóvember 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
SINF ÓNÍUÞ ANK AR
Þrjátlu ára barátta bestu
manna aö koma hér upp sin-
fóniuhljómsveit, hefur oft verið
vonlltil, allt aö þvi örvæntingar-
full. Samt hefur þessu höfuö
tónlistarmáli þokað talsvert I
áttina og stundum viröist þaö i
þann veginn aö komast I höfn.
Hvað er maðurinn að fara,
spyr nú einhver. Höfum við ekki
hér sistarfandi sinfóniuhljóm-
sveit, sem var með sina fjórðu
tónleika á þessu starfsári i gær?
Er ekki starf hennar blómlegt
og vaxandi? A yfirborðinu virð-
ist þetta rétt athugað, og má
nefna að föstum áskrifenda-tón-
leikum hefur fjölgað allnokkuð,
eru 20 þetta árið. En þegar þess
ergætt, að ýmsir aukatónleikar
hafa verið felldir niður, þá er
vöxturinn varla svo ýkja mikill.
Ef við ætlum að vega og meta
starfsemi hljómsveitarinnar
þessa dagana, spyrjum við
ósjálfrátt: hvernig stendur hún
að vigi gagnvart viðfangsefn-
unum. Er hún fær um að fjalla
um skyldug meistarastykki tón-
bókmenntanna, þannig að hún
standist venjulega og sann-
gjarna gagnrýni? Og svarið er
neikvætt. Afhverju? Þarna eru
starfandi uþb. sextiu hljóðfæra-
leikarar og þeir eru alltaf að æfa
sig, sundur og saman, við leið-
sögn ágætra stjórnenda. Af-
hverju ættu þeir ekki að geta
gert sinfóniunum sannfærandi
skil? Allir hafa þeir að baki
langt tónlistarnám. Þeir hafa
staðist allskonar próf, inn og
útúr skólum og stofnunum og
hafa bréf uppá að vera færir i
flestan sjó. En allt kemur fyrir
ekki, og ástæðan er einfaldlega
sú, að þeir eru of fáir, og vinna
þeirra er vitlaust skipulögð.
Fyrri ástæðan er svo augljós,
og þarna er svo sorglega mjótt á
mununum, að mann furðar að
ekki skuli úr bætt i snatri. Það
vantar ekki nema 15-20 hljóð-
færaleikara i viðbót, til að
hljómsveitin hafi alla mögu-
leika á að standa jafnfætis hin-
um bestu i nágrannalöndunum.
Einsog er getur leikur hennar
aldrei orðið annað en mála-
myndalausn og neyðarbrauð.
Ég veit að þetta eru stór og ljót
orð, en þau eru þvi miður sönn.
Það er hlægilegt og siðlaust að
flytja Brahms, Wagner, Strauss
og Mahler, og raunar róman-
tikina einsog hún leggur sig,
meö 10 fyrstu fiðlum, 8 öðrum
fiðlum, 6 viólum, 5 sellóum og 4
bössum. Tveir til fjórir hljóð-
færaleikarar i viðbót i hverja
rödd, myndu hinsvegar gjör-
breyta öllum aðstæðum, gera
þann gæfumun sem allt veltur á.
„Það er of dýrt, kostar of
mikið”, segja gjaldkerarnir. Og
það er ekki satt. Það eina sem
er of dýrt er að una við þetta
ástand, Það getur orðið svo dýrt
þegar til lengdar lætur, að það
verði með öllu óbætanlegt.
Meö þessu er nefnilega veriö
að misþyrma tónelskum
hjörtum áheyrenda, gefa al-
ranga mynd af menningar-verð-
mætum, skapa smekk, eða
smekkleysi, sem byggist á vit-
lausum forsendum. Tónlistar-
lifið hlýtur með þessu að leiðast
á vondar blindgötur.svo vondar
að þær gætu lokast i báða enda.
Það þarf ekki að kosta nema
einn fjórða af rekstrarfé sin-
fóniuhljómsveitarinnar til viö-
bótar til að hún komist hjá þess-
um ógöngum og þá hefur hún
ágæta möguleika á samanburði
við systur sinar i Malmö og
Arósum svo nefndar séu komm-
únur á stærð við Island, og ég
geri ráð fyrir að metnaðurinn
nái miklu lengra. Ég veit að
þetta yrði pyngjupössurunum
miklu skiljanlegra ef hægt væri
að koma á landskeppnum i sin-
fóniuspili, en er ekki miklu
nær 'að standa fast við þær
kröfur aö við fáum að nýta þá
hæfileika til listsköpunar sem
hér eru fyrir hendi, eins og
sæmilega siðaðir menn?
Sinfóniuhljómsveitin er sú
stofnun sem öll tónmenningin
veltur á. Og þá erum við komin
að skipulagningunni. Þó að
draumurinn um fullkomna
hljómsveit verði að veruleika,
er fjölgun sinfóniutónleika alls
ekki æskileg. Þeir eru kannski
þegar of margir. Hljómsveit
sem upptekur megnið af fáan-
legum hljóðf æraleikurum
okkar, verður að gegna stærra
hlutverki. Hún þarf að vera
einskonar miðstöð tónlistarlifs-
ins, þar sem starfa ýmsar
smærri einingar, kammer-
sveitir af öllum gerðum og
minni hljómsveitir, miðaðar við
flutning á tónverkum allra
tima, frá renesans til dagsins.i
dag. Þar opnast um leið færar
leiöir að ná til stærri hluta
þjóðarinnar, þvi þessir hópar
gætu auðveldlega skipt meö sér
verkum um allt landið, á milli
þess sem þeir sameinuðust á
stóru sinfóniutónleikunum sem
ættu þó alls ekki að vera ein-
göngu i Reykiavik.
Nýr gítarleikari
Áhuginn fyrir
klassiskri gítartónlist
hefur farið vaxandi
siðustu árin. Þetta
lágróma og fingerða
hljóðfæri virðist af
einhverjum dularfullum
ástæðum höfða til æ
fleiri, þrátt f yrir hávaða-
dýrkun og taugastrekking
samtiðarinnar.
Nú er enn einn ungur islensk-
ur gigarleikari að koma heim
frá námi og ætlar að halda
tónleika i Bústaðakirkju á mið-
vikudagskvöldið kl. hálf niu.
Þetta er kornungur Reykvik-
ingur, Pétur Jónasson að nafni,
en hann hefur undanfarin tvö ár
stundaö strangt gitarnám i
Mexico, hjá frægum gitar-
leikara og kennara, Manuel
López Ramos, við Estudio de
Arte Guitarristico. Pétur lauk
þaðan prófi á siðastliðnu vori.
Efnisskráin, sem hann ætlar
að flytja i Bústaöakirkju, er
bæði vönduð og mikils áhuga
verö. Miðpunktur hennar er
lútusvita stór og mikil, eftir
Bach, en auk þess bæði yngri og
eldri tónlist.Hefjast tónleikarnir
meö tilbrigöum eftir spánska
renesanstónskáldiö Luys de
Narvaés, og þar eru verk eftir
William Walton, Villa-Lobos og
Albeniz og eitt mexikanskt
tónskáld, Manuel Pance, en sá
samdi á sinum tima gitar-
xonsert fyrir sjálfan Segovia.
Þó Pétur Jónasson sé að
halda sina fyrstu „sjálfstæðu”
tónleika hér heima, þá hefur
hann tvivegis haldið tónleika i
Mexicoborg, en þar er kannski
almennari gitaráhugi og gerðar
strangari kröfur á þessu sviði,
en viða annarsstaðar. Er þó
giitarinn oröinn sannkallað tisku
hljóðfæri i flestum heimshorn-
um, hvort sem það má þakka
bitlunum og rafmögnuðum
sporgenglum þeirra, eöa
einhverju öðru.
Músík-
hópurinn
Mikið var ánægjulegt
að sjá hvað tónleikar
Músíkhópsins voru vel
sóttir um daginn. Félags-
heimili stúdenta var þétt-
setið af efnilegu fólki á
öllum aldri, sem fagnaði
ungu tónskáldunum inni-
lega.
Þarna voru leikin verk eftir
fjögur Islensk tónskáld og
sjálfan Stockhausen og má með
sanni segja að þetta var enginn
hversdagsviðburöur. Öskar
Ingólfsson lék einleiksverk fyrir
klarinett eftir Stockhausen, In
Freundschaft, og sýndi við það
mikla staðfestu og einlægni.
Hefur þarna bæst islensku
tónlistarlifi góður liösmaður,
sem mikils má vænta af i
framtiðinni.
Þorsteinn Hauksson og Snorri
Sigfús Birgisson áttu þarna ný
elektrónisk tónverk, sem flutt
voru af segulbandi i gegnum
öflugt hátalarakerfi á vegum
Stúdió Stemmu. Þetta eru verk
samin meira og minna með
tölvutækni og vakti „Sónata”
Þorsteins Haukssonar, sem
samin er i verkstæöi i
Stokkhólmi, athygli, fyrir vönd-
uð vinnubrögð og öruggt en
nokkuö venjubundið formskyn.
Verk Snorra er smærra i
sniðum, en bendir ótvirætt til
góðra möguleika höfundarins á
að koma hugsun sinni i sannfær-
andi búning.
Rut Magnússon söng barnalög
viö litlu skólaljóðin eftir Atla
Heimi Sveinsson af mikilli list.
Þessi lög eru fjári skemmtilegt
uppátæki og sýna enn eina af
björtu hliðunum á Atla, en þær
eru nú raunar býsna margar.
Þar er stundum þrætt skrýtið
einstigi á milli Litlu Gunnu og
Mahlers, af slikri fimi og fals-
lausum húmor, að manni verður
rækilega hlýtt i geði.
Aö lokum var leikiö á flautur
og slagverk, Bláa ljósið eftir
Askel Mássön. Þetta verk hefur
verið leikið i útlöndum, en
heyröist nú fyrst hér á landi,
einsog raunar flest ef ekki öll
verkin á prógramminu. Ég held
að Valva Gisladóttir, Bernard
Wilkinson, Oddur Björnsson
og Reynir Sigurðsson hafi gert
þvi sæmileg skil undir geðslegri
stjórn Hjálmars Ragnars-
sonar. En einhvernveginn var
einsog vantaði i þetta bakfisk-
inn, þó það léti vissulega þægi-
lega i eyrum.
Það er fyllsta ástæöa til að
vænta ýmissa hluta af hendi
þessara þriggja „ungu”
tónskálda, þó enn hafi þau
ekkert sérlega nýtt eða
frumlegt fram að færa. Og viö'
skulum óska þeim til hamingju
með bliðviðrið.
Barnakór Öldutúnskóla
Barnakór öldutúnsskólans i
Hafnarfirði á fimmtán ára
afmæli þessa dagana. 1 tilefni
þess heldur hann tónleika i skól-
anum I dag, laugardag, kl. 3
t.d. og mun Egill Friðleifsson
stjórna. Þarna koma fram um
100 ungir söngvarar, og skiptast
þeir i þrjá kóra, ýngstu deild,
sem i eru börn frá sex ára aldri,
öldutúnskórinn sjálfan, einsog
viö þekkjum hann af tónleikum
hér og þar, og stúlkur sem lokiö
hafa námi i skólanum, en halda
þó áfram að syngja saman.
Siöasta flokkinn kallar Egill
Elitekórinn, úrvalskórinn, en
þar eru nemendur sem hafa
skaraö framúr og ætla sér
margir i framhaldsnám i
tónlist. öldutúnskórinn hefur
haft forustu i barnakórastarf-
semi siðustu árin, og má fyrst
og fremst þakka það elju og
áhuga stjórnandans, Egils
Friöleifssonar, sem hefur tekist
að byggja þarna upp stórmerka
og bráðnauðsyiilega tónlistar-
stofnun.
A efnisskránni eru lög eftir
innlenda og erlenda höfunda, en
islensk tónskáld hafa mörg
samið sérstaklega fyrir kórinn,
m.a. er Jón Asgeirsson að ljúka
við nýjan lagaflokk, sem veröur
frumfluttur seinna i vetur.