Þjóðviljinn - 20.07.1990, Blaðsíða 6

Reynt að stöðva
fólksinnflutning
í yfirlýsingu utanríkisráðherra
arabaríkja, sem send var út eftir
fund þeirra í Túnis fyrr í vikunni,
segir að „innflutningur sovéskra
gyðinga (til ísraels) sé mjög al-
varleg ógnun við öryggi araba-
ríkja, palestínsku þjóðina og
friðarumleitanir í Austurlöndum
nær." Samþykktu ráðherrarnir á
fundinum að arabaríki skyldu
þaðan í frá ekki hafa nein við-
skipti við fyrirtæki, sem greiddu
fyrir búferlaflutningi gyðinga frá
Sovétríkjunum til Israels.
Vafasöm
persóna
Að minnsta kosti einn starfs-
maður tékkóslóvakíska dóms-
málaráðuneytisins var ennþá í
maí s.l. ekkert á því að viður-
kenna að neinar stórbreytingar í
þjóðmálum hefðu átt sér stað
þarlendis frá því sem verið hefur
lengst af frá lokum heimsstyrjald-
arinnarsíðari, eða þá að hann tel-
ur sig hafa annað þarfara að gera
en að fylgjast með framleiðslu
fjölmiðla. 2. maí s.l. sendi emb-
ættismaður þessi rannsóknarlög-
reglunni í Prag fyrirspurn þess
efnis, hvar maður að nafni Vacl-
av Havel, fæddur 5. okt. 1936,
hefðist við. Þessi vafasama per-
sóna hefði „flutt búferlum án
þess að tilkynna yfirvöldum,"
stóð ennfremur í skrifi þessu frá
dómsmálaráðuneytinu.
Banvænar
fóstureyðingar
Yfir 200.000 konur deyja ár-
lega af völdum ólöglegra fóstur-
eyðinga og sex til átta miljónir
kvenna verða á ári hverju fyrir
alvarlegu heilsutjóni af sömu
ástæðum, að sögn bandarísku
stofnunarinnar Worldwatch, sem
stundar rannsóknir um efna-
hagsmál, umhverfismál og fólks-
fjöldafræði. Stofnunin telur að
árlega láti um 50 miljónir kvenna
eyða fóstri, þar af helmingurinn
ólöglega. Sérfræðingar World-
watch í þessum málum álíta að
lög, sem banna fóstureyðingar
eða skerða rétt til þeirra leiði,
ekki til fækkunar fóstureyðinga,
heldur til þess að fleiri konur
deyi.
Afturganga bros-
ir og prjónar
Sue Jones, 33 ára bresk kona,
og börn hennar þrjú hafa flúið
íbúð sína í Derby í Énglandi eftir
að hafa búið þar í áratug. Er að
sögn Sue svo reimt í íbúðinni að
þeim er ekki vært þar lengur.
Sem dæmi má nefna að múr-
steinar rykkjast út úr veggjum
um miðjar nætur, veggfóður
flagnar af þegar minnst varir og
eitt sinn losnaði ljósapera úr
lampa og sveif ofan í salernis-
skálina, sem var allnokkurn spöl
frá lampanum. Engin vera sást að
verki við þetta, en nú fyrir
skömmu fóru Sue Jones og börn-
in að sjá gamla konu, alla úr ljósi
gerða að því er þeim sýndist. Hún
var fornlega klædd, sat á rúmi,
prjónaði og brosti til þeirra. Þrátt
fyrir vinsamlegt viðmót aftur-
göngunnar fannst þeim að þá
væri mælirinn fullur. Borgarst-
jórnin í Derby hefur boðist til að
skrá fjölskylduna á biðlista eftir
íbúðum eða útvega henni prest til
að særa á brott afturgönguna,
vilji fjölskyldan það heldur.
Sættir eftir
Falklandsstríð
Bretland og Argentína hafa á
ný tekið upp fullt stjórnmálasam-
band sín á milli, en það hefur
legið niðri síðan þau háðu Falk-
landseyjastríðið 1982. Stóð það í
tíu vikur og féllu um 1000 manns.
Stjórnir ríkjanna hafa orðið sam-
mála um að leggja deilu sína út af
yfirráðum yfir eyjum þessum á
hilluna í bráðina.
Sundurskipting
Austur-Þýskalands
Verið er að skipta hinu áður mjög miðstýrða ríki ífimmfylki,
þannig að alls verða fylki sameinaðs Þýskalands 16
Asamt með öðru sem breytist í
Austur-Þýskalandi er þessa
dagana verið að skipta því ríki í
fimm fylki eða Bundeslánder,
eins og þau eru kölluð á þýsku. Er
þetta gert eftir fyrirmynd frá
Vestur-Þýskalandi, sem skiptist í
11 fylki. Virðing fyrir fornri hefð
liggur hér einnig að baki, eins og á
sínum tíma í Vestur-Þýskalandi,
þegar því ríki var skipt í fylki.
Austurþýsku fylkin, sem fá
samskonar sjálfstjórn og þau
vesturþýsku og verða áfram til
sem slík eftir sameiningu þýsku
ríkjanna, verða (talið frá norðri
til suðurs) Mecklenburg-Vestur-
Pommern, Brandenbúrg,
Saxland-Anhalt (Sachsen-
Anhalt), Þýringaland (Thúring-
en) og Saxland (Sachsen). Fyrir-
hugað mun að Austur-Berlín
sameinist Vestur-Berlín.
Almennur áhugi
Þýskaland sameinaðist sem
kunnugt er ekki í eitt ríki fyrr en
1871. Þangað til skiptist það í
fjölmörg furstadæmi og borgríki
sem frá síðmiðöldum voru sjálfs-
tæð að mestu eða öllu. Þetta hef-
ur án efa stuðlað að því að hol-
lusta margra Þjóðverja við
landshluta þá, sem þeir eru ætt-
aðir frá eða hafa alið í aldur sinn,
er með meira móti. Enda þótt
flestir vilji að Þýskaland allt sé
eitt ríki, er áhuginn fyrir talsverð-
ri sjálfstjórn landshluta einnig al-
mennur.
Fyrstnefnda fylkið grundvall-
ast á hefð hertogadæma fornra
sem náin samskipti höfðu við
Norðurlönd; frá því um miðja 17.
öld til byrjaðrar 19. aldar var
Vestur-Pommern hluti af sænska
ríkinu. Brandenbúrg var kjama-
land prússneska konungsríkisins.
Saxland var um langan aldur
kjörfurstadæmi, eitt þeirra
áhrifamestu af þýsku furstadæ-
munum og gat því veitt lútherst-
rúnni, sem þar spratt fram, þá
vernd sem dugði til þess að hún
varð ekki kæfð í fæðingu. Frá
Napóleonstímunum til stofnunar
Weimarlýðveldisins eftir
heimsstyrjöldina fyrri var Sax-
land konungsríki.
Þegar kommúnistar undir for-
ustu Wilhelms Pieck og Walters
Ulbricht komu til valda í Þýska-
landi austantjalds vísuðu þeir
hinni hefðbundnu skiptingu í
landshluta á bug; hún var í þeirra
augum ekki annað en arfur
slæmra lénstíma sem útþurrkast
skyldi úr því ríki sósíalismans sem
þeir töldu sig vera að stofna. En
eins og svo margt annað frá liðn-
um tímum spratt hollustan við
Kröfuganga í Dresden í des. s.l. -
sennilegt að þesskonar færi af
stað aftur ef furstadæmin gömlu
yrðu ekki endurreist sem fylki.
landshlutana upp jafnskjótt og
veldi kommúnista þar seig til
viðar.
Drjúgan þátt í því að svo snar-
lega lifnaði í þeim gömlu glæðum
var að landsmenn margir voru
orðnir allþreyttir á þunghentri
miðstýringu Sósíalíska einingar-
flokksins. Ráðamönnum stjórn-
arumdæma var á þeirri tíð varla
Hættulegar eins og Beirút
Morðatíðninístórborgum Bandaríkjanna eykst enn, m.a. afvöldum
kókaíns og þess hve auðvelt er að komastyfir skotvopn afskœðara tagi
IBandaríkjunum heyrist stund-
um sagt að álíka lifshættulegt
sé að vera í þarlendum stórborg-
um og í Beirút. Nokkuð er til í því,
enda þótt morðingjar í bandarísk-
um borgum beiti yfirleitt ekki stór-
skotatækjum og eldflaugum, svo
að eignatjónið af völdum þeirra
er minna en það sem íbúar líb-
önsku höfuðborgarinnar hafa
orðið að þola.
Morðatíðnin í Bandaríkjunum
jókst svo á s.I. ári að yfirvöldum
blöskraði, þótt þarlandsmenn
hafi ekki ástæðu til að kalla allt
ömmu sína í þeim efnum. Og það
sem af er yfirstandandi ári hefur
tíðnin aukist enn. Er þetta sam-
kvæmt hagskýrslum og skýrslum
frá lögreglu. Mest er aukningin í
stórborgum. í rúmum tug stór-
borga er aukningin í ár, miðað
við sama tíma í fyrra, frá 10 upp í
yfir 50 af hundraði.
87 brenndir inni
í New York voru s.l. ár framin
1905 morð og manndráp, eftir því
hvernig það var skilgreint. Fyrstu
þrjá mánuði ársins 1990 fjölgaði
morðum þar um 22 af hundraði
miðað við sama tíma 1989. Þá er
ekki talið með er 87 manneskjur
voru brenndar inni í klúbbi í
Bronx - séu þær innifaldar er
aukningin 45%.
í Boston er aukningin það sem
af er árinu 56%, í Fíladelfíu 19%
(var 21% s.l. ár), í Milwaukee
25% (35% s.l. ár). Samkvæmt
niðurstöðum rannsóknar á veg-
um blaðsins New York Times,
sem náði til 22 stórborga, jókst
morðatíðni þar á fyrri hluta þessa
árs miðað við sama tíma s.l. ár.
Bendir það eindregið til þess að
morðatíðnin í landinu sem heild
sé enn að aukast og telur New
York Times líkur á því að þess sé
skammt að bíða að morðafjöld-
inn á ári komist upp fyrir það sem
var 1980. Þá voru 23.040 manns
myrtir í Bandaríkjunum, fleiri en
á nokkru ári fyrr eða síðar. Alrík-
islögreglan FBI telur einnig að
ástandið í þessum efnum fari enn
versandi.
í Chicago er aukningin í ár
14% og var 12% s.l. ár. Ijúní s.l.
voru myrtir þar 83 menn, fleiri en
í nokkrum öðrum mánuði fyrr
eða síðar þar í borg. í Seattle
fækkaði morðum s.l. ár um 32%
miðað við 1988 en það sem af er
yfirstandandi ári er aukningin þar
75%. „Það er kúlnaregn á götun-
um,“ var fyrir skömmu haft eftir
Ronald D. Castille, umdæmis-
saksóknara í Fíladelfíu. „Fyrir
þremur vikum voru 11 manneskj-
ur drepnar hér á 48 klukkutím-
um.“ Að sögn FBI fjölgaði of-
beldisglæpum í landinu öllu s. 1. ár
um 5%, miðað við árið áður, og
morðum um 4%. Samsvarandi
tölur frá borgum með yfir eina
miljón íbúa eru 6% og 7%. Er
það mesta aukning morðatíðni í
borgum af þeirri stærð síðan
1985.
Sérfræðingar um þessi efni
telja að mestu um aukninguna
valdi eiturlyf, bæði illindi milli
eiturlyfjasala og það að fólk sé
undir eiturlyfjaáhrifum hneigð-
ara til manndrápa en ella. Enn-
fremur valdi hér miklu um að nú
sem aidrei fyrr sé auðvelt að
verða sér úti um einkar skæð
skotvopn. Þá sé um að ræða vax-
andi hneigð ungmenna til að
hefja glæpaferil með byssu að
vopni.
Vonir um betri tíð
Ekki er þó með öllu vonlaust
um að til bóta standi með ástand-
ið í þessum efnum. Tvö s.l. ár
voru í Washington framin fleiri
morð að tiltölu við fólksfjölda en
í nokkurri annarri bandarískri
borg, en eftir 18% aukningu 1989
er aukningin „aðeins“ 1% það
sem af er árinu 1990. f Miami,
sem einnig hefur verið í röð
mestu glæpaborga þarlendis, fer
morðum fækkandi annað árið í
röð.
Vonir um eitthvað dragi úr
þessari skálmöld eru ekki hvað
síst bundnar við árangur, sem
sumir telja að sé að nást í barátt-
unni gegn kókaínplágunni. Að
sögn Drug Enforcement Admin-
istration (DEA), lögreglustofn-
unar þeirrar bandarískrar sem
stjórnar aðgerðum á þeim vett-
vangi, hefur verðlag á kókaíni frá
heildsölum (sem dreifa eitrinu til
þeirra sem selja það á götunni)
stórhækkað undanfama mánuði
og einnig hefur mjög dregið úr
framboði á hreinu kókaíni. Emb-
ættismenn sem hafa með þessi
mál að gera telja að enn sé of
snemmt að leyfa sér mikla
bjartsýni í þessum efnum og þeir
eru ekki vissir um hvað valdi téð-
um breytingum á kókaínmark-
aðnum. Einhverju valda kannski
hér um vaxandi erfiðleikar kóka-
6 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 20. júlí 1990