Þjóðviljinn - 20.07.1990, Blaðsíða 26

MYNDLISTIN
Árbæjarsafn, opiö alla daga nema
má kl. 10-18. Prentminjasýning í Mið-
húsi, kaffi í Dillonshúsi, Krambúð, og
stríðasárasýningin: „Og svo kom
blessaðstríðið".
Ásmundarsalur, Helgi Valgeirsson
opnar sýningu á teikningum og mál-
verkum á lau kl. 14:30. Kolbeinn
Bjarnason flytur verkið Sólstafir, ský
og skúrir e/Svein Lúðvík Björnsson.
Opið daglega kl. 14-22, til 6.8.
Félags- og þjónustumiðstöð aldr-
aðra við Bólstaðarhlíð 43, María
Ásmundsdóttir, málverkasýning.
Opin má-fö kl. 14-16, til 1.8.
Ferstikluskáli Hvalfirði, RúnaGísla-
dóttir sýnir vatnslita-, akryl- og klippi-
myndir. Opið fram til kl. 23 dag hvern.
FÍM-salurinn, Garðastræti 6, Inga
Þórey Jóhannsdóttir, málverk, opið
alla daga kl. 14-18, til 7.8.
Gallerí 8, Austurstræti 8, sýnd og
seld verk e/um 60 listamenn, olíu-,
vatnslita- og grafíkmyndir, teikningar,
keramík, glerverk, vefnaður, silfur-
skartgripir og bækur um íslenska
myndlist. Opið virka daga og lau kl.
10-18ogsu 14-18.
Gallerí Borg, Austurstræti 3 og Síðu-
múla 32, grafík, vatnslita-, pastel- og
olíumyndir, keramikverkog módel-
skartgripir, opið lau 10-14.
Gallerí Nýhöfn, sumarsýning, mál-
verkog skúlptúrare/núlifandi lista-
menn, auk þess einnig ávallt til sölu
verk e/látna meistara. Opið kl. 10-18
virka daga, lokað um helgar, til 25.7.
Hafnarborg,ToshikatsU Endofrá
Japan. Á kaffistofu Jordan Sourtchev
frá Búlgaríu opið alla daga nema þri
kl. 14-19, til 22.7. Ath. síðasta sýning-
arhelgi.
Kjarvalsstaðir, árleg sumarsýning á
verkum Kjarvals, nú undir yfirskrift-
inni Land og fólk. Vestursalur: Nína
Gautadóttir, málverk. Opið daglega
frákl. 11-18.
Llstasafn Einars Jónssonar, opið
alla daga nema má 13.30-16, högg-
myndagarðurinn alla daga 11-17.
Listasafn íslands, sumarsýning á
íslenskum verkum í eigu safnsins.
Opiðdaglegakl. 12-18.
Llstasafn Sigurjóns Ólafssonar,
sýn. á andlitsmyndum Sigurjóns.
Opið lau og su kl. 14-18, má, þri, mi
og fi kl. 20-22. Tónleikar á þriðju-
dagskvöldum kl.20:30.
Listhús við Vesturgötu 17, Einar
Þorláksson, Elías B. Halldórsson,
Hrólfur Sigurðsson og Pétur Már Pét-
ursson sýna málverk. Opið daglega
kl. 14-18, til 31.7.
Menntamálaráðuneytið, Húbert Nói
og Þorvaldur Þorsteinsson.
Minjasafn Akureyrar, Landnám í
Eyjafirði heiti sýningar á fornminjum.
Opið daglega kl. 13:30-17, til 15.9. í
Laxdalshúsi Ijósmyndasýningin Ak-
ureyri, opið daglega kl. 15-17.
Minjasafn Rafmagnsveitunnar,
húsi safnsins v/ Rafstöðvarveg, su
14-16.
Norræna húsið, kjallari: Snorri Arin-
bjarnar, málverk. Opið 14-19 dag-
lega, til 26.8.
Nýlistasafnið Vatnsstíg 3b, þrjár
sýningar: Forsalur: Bauduin frá
Frakklandi. Miðhæð: Níels Hafstein.
SÚM-salur: Ásta Ólafsdóttir, ívar Val-
garðsson, RúnaÁ. Þorkelsdóttirog
Þór Vigfússon. Opið kl. 14-18 til 29.7.
Reykholt, M-hátíð í Borgarfirði, sýn-
ing borgfirskra myndlistarmanna.
Samsýning 19 listamanna. Opiö dag-
legakl. 13-18, til 6.8.
Safn Ásgríms Jónssonar, Berg-
staðastræti 74, sumarsýning á olíu-
myndum og vatnslitamyndum. Opið
alla daga nema má kl. 13:30-16.
Sjóminjasafn íslands, Vesturgötu 8
Hf. Opið alla daga nema má kl. 14-
18.
Skálholtsskóli, Gunnar Örn Gunn-
arsson, sýningin Sumar í Skálholti,
opinjúlí-ágústkl. 13-17.
Slunkaríkl, isafirði, franski listamað-
urinn Bauduin m/sýningu. Opið fi-su
kl. 16-18, til 22.7. Ath. síðasta sýning-
arhelgi.
Vín, Akureyri, Hallgrímur Helgason
sýnir gamanmyndir. Opið kl. 10-
23.30 alla daga, til 29.7.
Þjóðminjasafnið, opið 15.5-15.9
alla daga nema má kl. 11 -16. Boga-
salur: Frá Englum og Keltum.
María Ásmundsdóttir sýnir (Félags- og þjónustumiðstöð aldraðra við Bólstaðarhlíð 43, og er myndin af
einu málverkanna á sýningunni, sem er opin mánudaga til föstudaga frá kl. 14-16.
Hvað á að gera um helgina?
Þórður Friðjónsson
forstöðumaður Þjóðhagstofnunar
„Ég reikna með að fara með fjölskyldunni ( sumarbústað sem heitir
Brekkubær og er í Hrunamannahreppi. Þessi bústaður er í eigu stór-
fjölskyldunar eins við segjum, Þar er ég að gera mér vonir um að geta
komið lagi á vatnsrennslismálin, sem ekki hafa verið upp á það besta.
Nú svo er aldrei að vita nema maður skreppi aðeins á Laugarvatn í
heimsókn."
TÓNLISTIN
Sumartónlelkar í Skálholtskirkju,
önnur helgi: lau kl. 15 Söngverk e/
Bach og ættmenni hans. Kl. 17 Kons-
ertarf/2,3og4sembalae/J. S.
Bach. Su kl. 15 þrír sembalkonsertar
e/J. S. Bach. Kl. 17messa.
Norski kórinn Valer kantorl heldur
tónleika í Dómkirkjunni á lau kl. 17.
Stjórnandi er Arne Moseng, og org-
anleikari Ragnar Rogeburg. Að-
gangurkr.500.
LEIKLISTIN-
Ferðaleikhúsiö, Tjarnarbíói Tjarn-
argötu 10E, Light Nights, í kvöld, lau
ogsu kl.21.
HITT OG ÞETTA
17. Opið hús Goðheimum á su frá kl.
14. Frjálst spil og tafl. Dansleikur
hefst kl. 20. Margrét Thoroddsen frá
T ryggingastofnun ríkisins verður til
viðtals 26. þessa mánaðar á skrif-
stofu félagsins.
Útlvlst, lau kl. 13 hellaferð, farið í
Undirganga á Hrafnabjargshálsi,
tekið m/ vettlinga og vasaljós. Su kl.
10:30 inn Brúnir. Kl. 13:30 Seljaferð á
Almenningi. Brottför í ofangr. ferðir
frá BSl-bensínsölu. Su kl. 13:30 hjól-
reiðaferð, brottför frá Árbæjarsafni.
Ferðafélag íslands, helgarferðir: lau
kl. 08 Hekla, gönguferð, kr.1800. Su
kl. 08 Þórsmörk, dagsferð kr. 200. Kl.
13 Höskuldarvellir-Sog-Vigdísarvellir
kr. 1000. BrottföríallarferðirfráBSÍ-
austanmegin, farmiðar v/bíl.
Norræna húsiö, fslandskynning á
lau, Borgþór Kærnested kl. 17 Island
idag (á sæ), kl. 18 Island tanaan (á fi).
Hana-nú í Kópavogi, samveraog
súrefni á morgun lau, lagt af stað frá
Digranesvegi 12 kl. 10. Komum sam-
an upp úr hálftíu og drekkum mola-
kaffi. Púttvöllurinn á Rútstúni öllum
opinn.
Félag eldri borgara, Göngu-Hrólfar
hittast á morgun lau kl. 10 að Nóatúni
Skálholtshátíð, su í 27 sinn, hefst
m/messu kl. 14. Kl. 16:30 hátíðin sett:
Hamrahlíðarkórinn syngur, ræður
o.fl. (tilefni af 175 áraafmæli Hins
íslenska Biblíufélags gengst félagið
fyrir sýningu á biblíum og Nýja testa-
mentum í kirkjunni. Hátíðin er öllum
opin.
íslenskar
tímasprengjur
Eftir iðnvæðingu Islands, segj-
um á árunum 1940 til 1970, var
sjaldan eða aldrei íhugað hvort
sorpi og öðrum úrgangi væri
sómasamlega fyrir komið. Bæði
sjór og land sýndust geta gleypt
draslið og síðan ekki söguna
meir. Smám saman hefur eitt og
annað, sumt erlent og annað inn-
lent, kennt mönnum að úrgangur
frá okkur kominn getur haft áhrif
á umhverfisþætti í ár, áratugi eða
aldir og einnig að það getur liðið
langur tími frá því t.d. sorp er
urðað og áhrif mengunnar finn-
ast.
En því er ekki aðeins þannig
farið að úrgangi hefur verið farg-
að í kæruleysi heldur eru mörg
mannvirki þannig byggð eða
hönnuð að þau geta valdið veru-
legri mengun. Þrátt fyrir nýlegar
reglur og eftirlit eru ekki öll kurl
komin til grafar í þessum efnum.
Og enn er sorpurðun og rusla-
dreifing meir af kappi og kæru-
leysi en forsjá. Flest stór þéttbýl-
issvæði urða enn allt sorp án um-
talsverðrar flokkunar og eyðing-
ar skaðlegra efna, enn er flest
látið gossa í niðurföll og strangt
eftirlit með efnaiðnaði ekki kleift
af ýmsum orsökum. Ef til vill
sýnir frétt ein í dagblaði ríkjandi
viðhorf betur en margt annað.
Þar var sagt frá því að menn á
Norðausturlandi endurnýttu
gamla rafgeyma til þess að búa til
úr nytjahluti. Um leið kom fram
að haugar af plasti og blýi lágu úti
á mel. Ekki var sagt frá því hvað
gert var við efnamengaðan vökv-
ann úr geymunum svo beinast
liggur við að álíta að honum hafí
verið hellt í jörðu. Blýmengun er
mjög alvarlegs eðlis og skiptir
litlu þótt þarna sé strjálbýl sveit.
Grunnvatn þynnir og flytur burt
mengunarvaldinn en rétt eins og
hvað olíu snertir þarf mjög lítið
magn af mengunarvaldinum til
þess að spilla vatni og þar með
lífríki.
Hvað sem svona dæmum líður,
lífrænum eiturefnum eða jarð-
olíu-efnum í frárennsli o.s.frv.
eru íslenskir ruslahaugar líklega
eitt stærsta áhyggjuefnið. Þeir
eru oftast mjög nálægt byggð og
ósjaldan í árframburði eða sjá-
varmöl, jafnvel við sjávarborð.
Þarna liggur hvaðeina sem ein-
ÚR RÍKI
NÁTTÚRUNNAR
ARI TRAUSTI
OUÐMUNÐSSON
SKRIFAR
Grunnvatnsmengun
Þegar sorp og úrgangur hvers konar er grafinn í jörðu er hætta
á mengun grunnvatns og sævar. Hvert stefnir á íslandi?
staklingar jafnt sem fyrirtæki
hafa fargað, mikið af olíu-
skyldum efnum, málningarefn-
um, eitraðir þungmálmar, óholl-
ar efnablöndur og mikið efni sem
getur rotnað. Grunnvatn sígur í
gegnum haugana og sums staðar
nær sjór inn í þá, t.d. á flóði.
Smám saman skolast efni úr
draslinu og berast í nærliggjandi
grunnvatnsflöt og til sjávar; ferlið
getur verið virkt í tugi ára eða
aldir. Ur vatni og sjó berst efna-
og gerlamengunin f lífkeðjuna og
nánasta umhverfi byggðanna
GETUR orðið hættulegt. Verst
er að vitneskja um hvaða efni eru
til staðar og um hættuna er mjög
lítil.
Líkja má mörgum þessara
sorphauga við tímasprengjur sem
menn vita ekki hve öflugar eru né
hvort eða hvenær þær springa. f
Reykjavík eru ókjör af sorpi urð-
uð við sjávarborð í Gufunesi og
óvíst um hvað þar er að finna, en
grunnvatnstreymi og sjávar-
straumar með þeim hætti að
mengun berst auðveldlega til sjá-
var en miður vel í burt. Fyrst nú á
að fara flokka sorp og farga í ein-
hverju samræmi við efnainni-
hald. Það er gott, en um leið stak-
ur óþarfi að láta sem úrgangur
fyrri ára og frárennsli dagsins í
dag sé þar með horfið úr sögunni
eða í sæmilegu lagi. Einhverjir
sérfræðingar hljóta að geta gert
okkur grein fyrir sumum þáttum
þessara mála og einhverjar opin-
berar stofnanir hljóta að eiga að
sjá til að svo verði.
í V-Þýskalandi er nú mikið
rætt um sorp og úrgang því í ljós
hefur komið að frárennsli er langt
komið með að eyðileggja
grunnvatn mjög víða og efna-
mengun frá mörgum gömlum
sorphaugum er alvarleg. Þar get-
um við séð þessi mál í þéttbýlu
landi með miklu af iðnaðar- og
heimilisúrgangi og haft sem víti
til varnaðar.
26 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 20. júlí 1990