Þjóðviljinn - 20.07.1990, Blaðsíða 8

Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans Afgreiðsla: tr 68 13 33
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson Auglýsingadeild: « 66 13 10 - 68 13 31
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason Sfmfax: 68 19 35
Umsjónarmaóur Helgarblaðs: Ragnar Kartsson Verö: 150krónurflausasölu
Fréttastjóri: Siguröur Á. Friöþjófsson Setnlng «>g umbrot: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Útfit: Þröstur Haraldsson Pnentun: Oddl hf.
Aðsetur: Slðumúla 37,108 Reykjavlk
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
\
Hve lengi sleppa Tyrkir?
Nú í vikunni birtist hér í blaöinu frétt þess
efnis, aö hinn Sósíaldemókratíski alþýðuflokk-
ur Tyrklands hefði lagt þaö til aö Kúrdar þar í
landi, sem skipta miljónum, fái að nota tungu
sína, fái vissa viðurkenningu á þjóöerni sínu,
sem tyrknesk stjórnvöld hafa neitað þeim um
til þessa.
Það fylgdi fréttinni að þetta sé í fyrsta sinn
sem meiriháttar stjórnmálaflokkur í Tyrklandi
og lögleyfður þar að auki (flokkafrelsi er tak-
markað þar í landi enn þann dag í dag) hafi
leyft sér að taka upp hanskann fyrir þá lang-
hrjáðu þjóð, Kúrda. Og afskiptaleysi um það
fólk er reyndar mjög útbreitt. Það hafa að vísu
komið þær stundir að skrifað hefur verið um
ömurlegt hlutskipti Kúrda í írak eða íran. En sá
áhugi heimsins (venjulegaskammvinnur) hef-
ur sjaldnast verið tengdur einhverri samúð
með ofsóttri þjóð sem mark væri á takandi.
Kúrdar hafa þá helst fengið smáathygli að of-
sækjendur þeirra, til dæmis valdhafar í írak,
hafi verið illa séðir í vestrænum fjölmiðlum. En
að því er varðar Kúrda í Tyrklandi, þá hafa
flestir þagað þunnu hljóði um þá - ásamt lög-
leyfðum tyrkneskum stjórnmálaflokkum.
Og hver er ástæðan fyrir þeirri hræsni?
Hún er reyndar næsta einföld. Tyrkland er
aðili að Nató, á landamæri að Sovétríkjunum,
hýsir mikilvægar herstöðvar. Þetta hefur nægt
til þess að hvenær sem minnst er á
mannréttindabrot í því landi og þá svívirðulega
stefnu tyrkneska ríkisins í málum Kúrda og
annarra minnihlutaþjóða, þá kjósa menn yfir-
leitt að horfa í aðra átt. Tyrkir skipta máli í
heimstaflinu - en enn hefur það stórveldi ekki
fundist sem telji sér hag í að göfugar samþyk-
ktir um sjálfsákvörðunarrétt þjóða fái í raun að
ná til Kúrda.
Hér í blaðinu var fyrr í vikunni vakin athygli á
ársskýrslu mannréttindasamtakanna Amn-
esty International. Sú bók er mikið nauðsynja-
rit: þar er safnað bestu fáanlegum heimildum
um ástand mannréttinda í öllum hlutum heims
- án þess að verið sé með undanbrögð eða
áherslur sem tengjast við pólitíska tillitssemi
eða fjandskap við valdsmenn hér og þar. í
skýrslu Amnesty nú er einmitt vakin sérstök
athygli á því, að mannréttindabrot í tugum ríkja
tengjast ekki síst við baráttu minnihlutaþjóða
fyrir sínum réttindum. Stjórnvöld nota hvert
tækifæri til að meðhöndla slíka baráttu sem
uppreisn og gera þá heil samfélög samsek
með tilheyrandi fjöldahandtökum, pyntingum
og fjöldamorðum. Um leið og valdhafar reyna
sem best þeir geta að láta líta svo út sem
þjóðernavandamál í ríki þeirra séu ekki til.
Það er þessi saga sem lengi hefur verið að
gerast af tyrkneskum valdhöfum og Kúrdum.
Og þótt mannréttindabrot þar í landi bitni ekki á
Kúrdum einum - heldur í miklum mæli á með-
limum bannaðra róttækra flokka, verklýðsleið-
togum, blaðamönnum, þá er meðferð á Kúr-
dum mjög gildur (Dáttur í þeirri stöðu
mannréttindamála sem skýrsla Amnesty lýsir
á þessa leið: „Þúsundir manna voru (á
næstliðnu ári) handteknir fyrir pólitískar sakir
og eru í þeim hópi hundruð samviskufanga.
Pólitísk réttarhöld fyrir ríkis- og herdómstólum,
standast ekki alþjóðlegar kröfur um sanngjörn
réttarhöld. Pyntingum var sem fyrr beitt mikið
og kerfisbundið og leiddu í sumum tilvikum til
dauða“.
En nú má spyrja: er hér ekki verið að gera
Tyrkjum rangt til með Jdví að taka þá fyrir sér á
parti? Reyndar ekki. I fyrsta lagi verða menn
alltaf að ræða tiltekin mannréttindabrot en ekki
barasta lýsa yfir almennum, afstrakt velvilja í
garð þeirra sem órétti eru beittir. í öðru lagi:
það er löngu mál til komið að tyrknesk
stjórnvöld fái ekki að skáka í því skjóli að land
þeirra sé svo hernaðarlega mikilvægt í vopna-
leik austurs og vestur, að engin skipti sér af því
hvernig þau koma fram við þegna sína. Það
kom fyrir stöku sinnum í gamla daga að fulltrú-
ar Dana og Norðmanna hjá Nató voru eitthvað
að vekja máls á mannréttindabrotum tyrkne-
skra sessunauta sinna í Nató - en ef við mun-
um rétt þá létu íslenskir stjórnarerindrekar og
utanríkisráðherrar sér jafnan fátt um finnast.
ÁB.
0-ALIT
LÍTLENDÍN6AR. ME16A
£KX» CaKAFA Á Í4LANOI .
WS&V VAR. (áRÍFÍNN v/iB AO
4RAFA AFA SiNN...
8 SÍÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 20. júlf 1990