Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1996, Síða 32

Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1996, Síða 32
32 LAUGARDAGUR 9. MARS 1996 LAUGARDAGUR 9. MARS 1996 „Ég fór markvisst í gegnum albúmin, tók all- ar myndir og reif þær. Ég er alltaf kölluð Habba en ég hætti að segja fólki það því þegar ég setti varirnar samcm til að segja béin bar svo mikið á lömuninni. Því sagði ég alltaf bara Hrafnhildur. Ég var búin að finna alls konar svona leiðir til þess að það bæri sem minnst á þessu og var aldrei eðlileg nema í þröngum vinahópi þar sem enginn gat hugsanlega fengið viðbjóð á mér. Svo var ég líka alveg sannfærð um að enginn karlmaður myndi vilja mig. „Hver heldurðu að vilji svona?“ hugsaði ég með mér. Mér fannst ég bara vera eins og skemmdur hlutur og ekki fá sömu viðbrögð hjá fólki og áður vegna þess að umbúðirnar voru laskaðar. Það er alltaf ver- ið að tala um að innihaldið skipti mestu máli en þegar umbúðirnar eru laskaðar þá fær inni- haldið ekki sama tækifæri til að að koma í ljós.“ Hrafnhildur var í sambúð í tvö ár þegar hún var í eiturlyfjaneyslunni en hún segist hafa verið mest ástfangin af því að maðurinn skyldi hafa viljað með hana hafa. „Ég var bara þakklát að hann skyldi vilja mig og finnast ég falleg. Eftir að ég varð edrú hef ég ekki komið nálægt karlmanni. Ég trúði ekki að nokkrum litist á mig og ef það gerðist þá hugsaði ég að það hlyti að vera eitthvað að þeim manni. Ég finn það fyrst núna, þegar ég er að verða venjuleg og er ekkert afskræmd lengur, að ástarsamband væri kannski ekki al- veg út úr myndinni ef mér litist vel á einhvern. Ég er þó ekkert að leita eitthvað eftir þvi,“ seg- ir Hrafnhildur og hlær. Gat ekki sætt mig við þetta Hrafnhildur fluttist til Reykjavíkur árið 1989 og komst upp úr því í samband við Jens Kjart- ansson lýtalækni sem kveikti hjá henni von. Fram að því hafði henni alltaf verið sagt að það væri ekkert hægt að gera við andlitslýti henn- ar, taugin sem stjórnaði hreyfingunum í andlit- inu væri alveg lömuð. „Mér var sagt að ég yrði bara að sætta mig við þetta. Ég var alltaf að reyna að gera það en bara gat það ekki,“ segir Hrafnhildur. Hún fór fyrst tii Jens fyrir íjórum árum. „Síðan þá er hann búinn að fylgjast náið með þróuninni í þessum málum erlendis og svo þeg- ar ég var andlega tilbúin þá létum við slag standa. Eftir allan þennan tíma þorði ég ekki að vona neitt. Ég rokkaði þó á milli ofboðslegr- ar væntingar og þess að hafa enga trú á þessu. Ég reyndi að vera nægjusöm og sannfæra sjálfa mig um að það væri allt í lagi þó að ég yrði ekk- ert sætari en ég fann hvað ég var gráðug inni í mér. Mig langaði svo að verða ég aftur.“ Hrafnhildur segir að það séu miklar og erfið- ar tilfinningar sem tengist því að fara í svona aðgerð. „Ég kveið fyrir því að hitta allt fólkið sem vissi að ég var að fara í aðgerðina. Ég gat ekki hugsað mér að neinn fengi að sjá mig ef ég væri svo ekki einu sinni sæt eftir þetta allt saman. Fólk myndi bara segja, „æi, aumingja hún, svo er hún ekkert betri eftir þessa miklu aðgerð". Ég og allir mínir aðstandendur vorum óttaslegin að þetta myndi koma illa við mig og Vefjastrimili úr læri Hrafnhildar var fluttur upp í andlitið til að framkalla hreyfingu í vinstri helm- ingi þess. maður sjálfur, svona allt í lagi, ekkert ljótur en heldur engin fegurðardís. Allt í einu fór fegurð- in að skipta mig öllu máli. Ég reyndi allan tímann að byggja mig upp, líta í spegil og segja „mikið rosalega líturðu vel út“ þó að það væri önnur rödd sem segði „ha, ha, öllu má nú nafn gefa“. Svo ef ég náði upp einhverjum dampi og var orðin ánægð með mig og allir í kringum mig orðnir vanir mér og hættir að taka eftir þessu þá fór ég kannski í strætó þar sem litlir krakkar spurðu af hverju ég væri svona, hvað hefði eiginlega komið fyr- ir mig. Þá pompaði ég niður og fannst allir bíl- Margir „Ég held að það sé mjög mikið af fólki sem lendir í svipuðum málum og lamast og veit hreinlega ekki af því að hægt er að fá bót á þessu. Að vísu er ekki hægt að hjálpa öllum með nákvæmlega sömu aðgerð og var gerð á Hrafnhildi en oftast eru einhver ráð í stöð- unni,“ segir Jens Kjartansson, lýtalæknir og yfírlæknir á handlæknisdeild Sankti Jósefs- spítala, en hann gerði lýtaaðgerðina á Hrafn- hildi. Hrafnhildur höfuðkúpubrotnaði við vinstra eyrað í slysinu og við það myndaðist þrýsting- ur á vinstri andlitstaugina sem leiddi til þess að hún lamaðist nánast alveg í andlitinu. Skömmu eftir slysið fór hún í aðgerð til að losa um taugina en það bar mjög lítinn árang- ur og neðra munnvik hennar, augnalokið og andlitsvöðvarnir sem tjá svipinn voru alveg lamaðir. Varð að halda sjóninni „Vandamálið hjá henni var líka að hún er blind á hægra auga þannig að hún átti bara þetta eina auga eftir og þar var augnalokið lamað. Megináherslan var því lögð á að hún héldi því auga og að sjónin skertist ekki, sama hvað yrði gert.“ Jens kynntist svipuðum tilfellum á Karol- inska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi þar sem Aðgerðin á Hrafnhildi var gerð á Sánkti Jósefsspítala í Hafnarfirði sem státar af einni fullkomnustu skurðstofu landsins. ég myndi fara í ójafnvægi. Það voru allir hræddir því það var svo rosalega hröð keyrsla á mér niður í helvíti eftir slysið.“ Ekki frýnileg fyrst í stað „Þegar aðgerðin var búin var ég alveg rosa- leg, með umbúðir, öll bólgin og alls ekki frýni- leg. Jens var hins vegar strax mjög ánægður og ég hengdi mig í hans viðbrögð. Fyrir aðgerðina var engin fylling í vinstri kinninni. Kinnin og munnurinn höfðu sigiö niður og hreyfðust ekk- ert og heldur ekki augað. En núna hefur augað lyfst upp og þegar ég brosi er komin hreyfing í vinstra munnvikið." Hrafnhildur á eftir að fara í fleiri aðgerðir því ætlunin er að laga betur bæði vinstra augn- lok og munnvik. „Þetta tekur langan tíma en þegar þetta verð- ur allt búið þá finnst mér ég geta byrjað aftur, tekið upp þráðinn frá því fyrir tíu árum, horft framan í fólk, talað við það, verið eðlileg, gleymt mér, sagt brandara og verið ég án þess að vera með einhverja uppstillingu. Ég er mjög ánægð núna og er sátt þegar ég lít i spegil. Ég er engin fegurðardís en í fyrsta skipti í 10 ár er ég sátt. Þegar ég geng úti á götu og einhver er að horfa á mig þá er ég meira að segja farin að geta sagt við mig að kannski horfi þessi eða hinn bara á mig vegna þess að honum finnist gaman að sjá mig en ekki endilega vegna þess að munnurinn sé skakkur og lamaður. Og ef strætó’hægir á sér þá finnst mér núna fyrst að það sé ekki endilega til þess að allir geti horft á mig,“ segir Hrafnhildur. -ból „Ég hlusta ekki lengur á þessa klisju að útlitið skipti ekki máli. Þegar útlitið er farið þá fer svo margt með, allur kjarkur og allt þor,“ segir Hrafnhildur Borgþórsdóttir. DV-myndir GS Þetta er ein af örfáum Ijósmyndum sem til eru af Hrafnhildi frá frá því hún lenti í slysinu og þangað til hún fór í lýtaaðgerðina. Þessi mynd er tekin árið 1990, fjórum árum eftir slysið. Nú, tíu árum eftir þetta hörmulega slys, hef- ur annar atburður markað spor í líf Hrafnhild- ar. Skömmu fyrir jól fór hún í lýtaaðgerð á Sankti Jósefsspítala í Hafnarfirði. Aðgerðin tókst vonum framar og nú fyrst finnst Hrafn- hildi hún vera reiðubúin til að taka upp þráð- inn þar sem frá var horfið fyrir tíu árum. „Þetta er í fyrsta skiptiö í 10 ár sem ég get lit- ið sátt í spegilinn. Þegar ég leit í spegil eftir að- gerðina þá ætlaði ég varla að trúa því að þetta væri ég. Ég var svo fín og flott að ég vildi helst ekki leggja spegilinn frá mér aftur,“ segir hún. Fólk hélt ég væri vanviti Eftir atburðinn örlagaríka á seglskútunni var Hrafnhildur flutt á sjúkrahús í Reykjavík og nokkru seinna aftur til Seyðisfjarðar á sjúkrahúsið þar. „Fyrst eftir slysið átti ég erfitt með að tala og erfitt með að borða því ég missti alltaf allt út úr mér. Sumt fólk kom fram við mig eins og ég væri vanviti bara af því að andlitið var ekki í lagi. Það talaði hægt og skýrt og hélt að ég þekkti það ekki. Ég varð þó ekki fyrir aðkasti enda var ég heppin að búa á Seyðisfirði. Allur bærinn stóð með mér og gladdist yfir hverju framfaraskrefi. Samt var erfitt þegar fólk var að koma í heimsókn og segja mér hvað það væri hræðilegt að sjá mig. Sumir fóru hrein- lega að gráta þegar þeir sáu mig fyrst. Það end- aði með því að ég hafði dyrnar inn á stofu til mín lokaðar svo að fólk sæi mig ekki,“ segir Hrafnhildur. Hún segist hafa orðið mjög óttaslegin eftir slysið. Hún gat ekki gengið og ekki gert neitt nema með aðstoð og óttaðist að hún yrði aldrei söm aftur. „Ég varð fyrir alveg gífurlegu áfalli og var vita ekki aí lausn er til „Ég hef alltaf stillt mér upp þannig að andlit- ið kæmi sem best út, aldrei þorað að vera ég sjálf og alltaf öfundað fólk sem bara geiflar sig, talar og er eðlilegt. Ég hef kannski verið á ein- hverju kaffihúsi, skemmt mér vel og verið að hlæja þegar ég sé mér allt í einu bregða fyrir í spegli. Þá hrekk ég í kút, fer inn í mig og hrein- lega fyrirverð mig fyrir að vera að ónáða fólk með andlitinu á mér. Ég hlusta ekki lengur á þessa klisju að útlitið skipti ekki máli. Þegar útlitið er farið þá fer svo margt með, allur kjarkur og allt þor,“ segir Hrafnhildur Borg- þórsdóttir. Þann 31. ágúst 1986 gerðist atburður sem gjörbreytti lífi Hrafnhildar sem þá var 33 ára gömul. Hún fór í siglingu á seglskútu um Seyð- isljörð þar sem hún bjó. Mikill vindur var þennan dag og Hrafnhildi var sagt að vera und- ir þiljum þangað til búið væri að gera klárt og festa alla spotta. Einhverra hluta vegna fór hún of snemma upp, spotti losnaði og slóst í hana þannig að höfuðið þríbrotnaði. Hrafnhildur lamaðist vinstra megin í andliti, missti heym á báöum eyrum, hreyfigetuna timabundið og sjón á vinstra auga skertist en fyrir var hún blind á því hægra. mjög lengi að ná mér andlega. Það var eins og það væri kippt undan mér fótunum. Ég var svo óttaslegin að ég þorði ekki einu sinni að ræða þetta og enginn hvatti mig til að gera það. Bein- in voru bara sett saman en ekkert útskýrt eða rætt. Það vantaði alveg einhverja aðstoð og hjálp frá fagfólki. Það er fullt af fólki sem lend- ir í svona og situr eftir með alveg heljar sár inni í sér sem það þorir ekki einu sinni að ræða um. Ég vildi ekki að fólk kæmi fram við mig eins og vanvita þannig að það kom eitt- hvert ofurkapp í mig. Ég ætlaði bara að sýna öllum að ég væri ekkert verri en hinir og þjösnaðist áfram og reyndi að láta ekki á neinu bera.“ Vildi verða fegurst Hrafnhildur var dugleg að ná sér líkamlega. Hún fór allra sinna ferða aðeins ári eftir slysið og hjólar og fer á skíði í dag. Hins vegar var stórt sár á sálinni sem erfitt var að græða. „Mig langaði ekki bara til að vera venjuleg eða sæt heldur til að vera falleg, fegurst allra. Ég vildi að allir horfðu á mig, ekki bara vegna þess að ég væri eitthvað skrýtin í útliti heldur vegna þess að ég væri falleg. Ég hafði aldrei spáð í þessa hluti áður. Þá var maður bara ar hægja á sér og allir vera að skoða mig. Það er hræðilegt að líða svona.“ Fór að neyta amfetamíns Hrafnhildur brotnaði niður ári eftir slysið og reyndi að fremja sjálfsmorð. Hún segir að álag- ið og óttinn við að horfa framan í lífið hafi orð- ið sér um megn. Upp úr því fór hún út í mikla amfetamínneyslu til að flýja raunveruleikann. „Aðrir hefðu kannski farið einhverja aðra flóttaleið en ég fór á kaf í harða neyslu og fór mjög illa. Þegar ég fékk mér í nefíð fannst mér ég vera flott en ég var ömurleg. Þetta voru einu skiptin sem ég gat verið sátt við sjálfa mig og það sýnir hversu mikill falsveruleiki það nú er. Mér varð alveg skítsama um allt og kom mér upp hörðum skráp. Svo fór þetta auðvitað bara út í öfgar og ekkert skipti mig orðið máli, ekk- ert kom við mig,“ segir Hrafnhildur Hún var í mikilli neyslu í fjögur ár en fór í meðferð fyrir fimm árum og hefur ekki komið nálægt eiturlyfjum síðan. Eyðilagði allar myndir En þrátt fyrir að Hrafnhildur næði sér upp úr eiturlyfjaneyslunni þá var sárið á sálinni enn til staðar. Hún gat ekki sætt sig við útlitið og eyðilagði allar gamlar myndir af sér. arvöðvinn var tengdur í gat sem borað var í bein í kinninni sem losað hafði verið frá neðri kjálkanum. Síðan voru strimlar úr vefja- himnu, sem tekin var úr lærinu, fluttir upp í andlitið og þræddir í gegnum gatið á beininu og festir í vörina. Fyrsta brosið „Eftir aðgerðina getur Hrafnhildur brosað með því að bíta saman og það er fyrsta brosið frá því að hún lendir í slysinu. Áður var vinstri helmingur andlitsins alveg slappur og sýndi engin svipbrigði en núna er hún komin með hreyfigetuna. Eftir slysið var hún líka með mikil óþægindi frá vinstra auganu vegna þess að hún gat ekki blikkað til að væta það. Hættan var sú að hún myndi hreinlega missa sjónina með tímanum. Ég tók því hluta af vöðvanum og leiddi að augnalokinu þannig að í hvert skipti sem hún bítur saman bæði bros- ir hún og blikkar auganu og þarf því ekki að nota augndropa. Hún þarf auðvitað að læra á þetta en þetta er mikil bylting fyrir hana frá því sem áður var,“ segir Jens. Hrafnhildur er núna að jafna sig eftir þessa aðgerð en strax i vor er fyrirhugað að lyfta augnalokinu vinstra megin betur upp og laga vinstri vörina sem enn þá er örlítið skökk. -ból - segir Jens Kjartansson lýtalæknir „Það standa nokkrir möguleikar opnir til að laga svona lömun. í fyrsta lagi má flytja vöðva frá öðrum stað í líkamanum og upp í andlitið og græða jafnframt taug frá frísku hliðinni yfir á sjúku hliðina þannig sú fríska stjórni þeirri sjúku. Þessar aðgerðir hafa ver- ið í þróun undanfarin ár en því miður er ár- angurinn svolítið óöruggur. Það er svo margt sem getur gerst í þessu ferli að árangurinn getur algjörlega farið í vaskinn. Hinn mögu- leikinn sem er til i stöðunni er þegar ástatt er eins og var hjá Hrafnhildi, það er að sjöunda heilataugin sem sér um hreyfingu í öllum vöðvum sem tjá tilfinningu i andlitinu er löm- uð 'en tyggingarvöðvarnir eru í lagi, að nota þá þessa tyggingarvöðva til að fá fram hreyf- ingu í andlitið. Hjá Hrafnhildi virkar tygging- arvöðvinn vel þó að andlitstaugin sé lömuð,“ segir Jens. Hann segir að þessir tveir möguleikar hafi staðið til boða í tilfelli Hrafnhildar. „En fyrst það var smávirkni á lömuðu hlið- inni vildi ég ekki taka þá áhættu að taka þá þræði i sundur og kannski fóma þessari litlu virkni sem hún þó hafði upp á frekar óöruggt framhald. Því valdi ég að nota þennan tygg- ingarvöðva." Guðmundur Björnsson kjálkaskurðlæknir og Vésteinn Jónsson augnlæknir aðstoðuðu Jens við aðgerðina sem fólst í því að tygging- „Það standa nokkrir möguleikar opnir til að laga svona lömun," segir Jens Kjartansson lýtalæknir. DV-mynd GS hann vann og framkvæmdi svipaðar aðgerðir og hann hefur nú gert á Hrafnhildi. Tíu ára sálarkreppu lýkur með lýtaaðgerð: Fannst ég ónáða fólk með andlitinu á mér - segir Hrafnhildur Borgþórsdóttir sem lamaðist í andliti eftir slys

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.