Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1997, Blaðsíða 20

20
MÁNUDAGUR 25. ÁGÚST 1997
Norskir verkfræðingar standa í stórræðum við Stafangur:
Undirbúa smíði fyrstu
flotganganna í heimi
Lelftln yflr Högsfjörft
Norskir verkfræðing-
ar kalla ekki allt ömmu
sína þegar þeir þurfa að
bregðast við nýjum að-
stæðum í margbreyti-
legu landslaginu. Það
hafa þeir sýnt og sann-
að við smíði brúa og
ganga við erfiðar að-
stæður um landið þvert
og endilangt, svo og á
olíuvinnslusvæðunum í
Norðursjó. Nú bíður
þeirra enn eitt nýtt og
ögrandi verkefni, smíði
fyrstu flotganganna sem
jafnframt eru í kafi.
Norska vegagerðin
hefur uppi áform um að
smíða slík göng yfir
Högsfjörð, nærri olíu-
vinnsluborginni
Stafangri í vesturhluta
Noregs. Göngin eiga að
verða 1,4 kílómetrar á
lengd.
Venjuleg göng sem
eru á kafi liggja ýmist á
ár- eða sjávarbotninum
eða eru grafin niður í
hann. Nýju flotgöngin,
eins og nafn þeirra gef-
ur til kynna, fljóta hins
vegar undir yfirborði
vatnsins og sjá akkeri
til þess að þau fljóti
ekki upp á yfirborðið
eða færist úr stað með
straumnum.
„Fólk kann að vera
hrætt við að aka um slík mannvirki
af því að það heldur að þau sökkvi,"
segir Haavard Östlid verkefnis-
stjóri. „Við skulum hins vegar
muna eftir Arkímedesarlögmálinu.
Göngin eru svo létt að þau leitast
bara við að fljóta upp eins og kork-
tappi. Og það er einmitt mergurinn
málsins."
Hugmyndir um göng af þessu tagi
eru ekki nýjar. Sir Edward James
Reed, breskur verkfræðingur og
þingmaður, fékk árið 1887 einka-
leyfi fyrir flotgöngum til að tengja
saman jámbrautarlínur sem voru
sín hvoram megin við vatn. Norsk-
ir verkfræðingar fengu svipuð
einkaleyfi á þriðja áratugnum.
Flotgöngin yfir Högsfjörð hafa
Fyrstu flotgöng í heimi
Norskir verkfræöingar hafa þróaö fyrstu fljótandi jarögöng í heimi sem á aö sökkva
niöur í norska firöi þar sem ekki veröur hægt að koma annars konar jarögöngum
viö, meöal annars vegna iandfræöilegra aöstæöna og vinnslu auöæva á
hafsbotni. Göng af þessu tagi þykja mikið afrek
Vegurinn sem áformaöur er yfir Högsfjord veröur nær algjörlega
ósýnilegur þar sem hann hangir undir yfirboröi sjávar, en
festur viö botninn
Hægt veröur aö nota risastórar
flotbrýrnar undir veitingastaöi,
gistihús eöa rannsóknir
ekki ef
eru notuö
REuTERS
Hugmyndir verktaka
(ۥ) Kvaerner Rosenberg
Stálgöng fest viö tíu vindlalaga
flotholt meö stálpípum
Selmer Furuholmen
Steinsteypt göng fest viö sex flotbrýr
meö steyptum tumum
(j|^) Eeg-Henriksen
Steinsteypt göng fest viö fjórar flotbrýr
meö stálpípum
Norskir verktakar
Steinsteypt göng fest viö hafsbotninn
meö lóöréttum stálfótum
verið í bígerð í meira en áratug.
Kostnaðurinn við þau er talinn
verða um tíu milljarðar íslenskra
króna. Þau munu gera þrettán þús-
und manns í 2500 bílum kleift að
ferðast á degi hverjum til Stafang-
urs og annarra hluta landsins án
þess að taka ferjur.
Stjómvöld eru andvíg byggingu
hefðbundinnar brúar, bæði vegna
þess hve fjörðurinn er breiður (1,4
kílómetrar) og vegna mikillar nátt-
úrufegurðar. Dýpt fjarðarins er 155
metrar, sem mælir gegn smíði hefð-
bundinna jarðganga undir hafsbotn-
inum. Þau þyrftu þá að vera bæði
mjög brött og fara mjög djúpt sem
þýðir bara aukna eldsneytiseyðslu
og mengun.
Flotgöngin yrðu 9,5 metrar í þver-
mál og veggir þeirrar 0,8 til 1,3
metrar á þykkt. Þau eiga að fljóta 25
metra undir yflrborði sjávar til að
skip geti siglt óhindrað yfir þeim.
Östlid segir að Högsfjörður sé
kjörinn fyrir tilraunir með göng af
þessu tagi þar sem straumur sé þar
tiltölulega hægur og ölduhæð ekki
mjög mikil.
Fjórar verktakasamsteypur hafa
sett fram mismunandi hugmyndir
um hvemig svona flotgöng eiga að
vera. Fyrirtækin byggja þar meðal
annars á reynslu sinni við olíu-
vinnsluna í Norðursjó. Á meðfylgj-
andi grafi má sjá hvernig hvert fyr-
irtæki um sig hugsar sér að leysa
verkefnið.
Samningar um lokateikningar
verða gerðir við fyrirtækin á næsta
ári. Endanleg ákvörðun um smíðina
verður svo tekin árið 1999 og að
sögn Östlids gæti smíði flotgang-
anna hafist árið 2000. Norska stór-
þingið verður þó fyrst að leggja
blessun sína yflr verkefnið.
Hugmyndir um flotgöng eru
einnig uppi i Japan og á Ítalíu þar
sem vilji er til að tengja Sikiley
meginlandinu,
„Ég held að svona göng eigi eftir
að verða mjög vinsæl þegar skipu-
leggjendur og almenningur átta sig
á möguleikum þeirra," segir
Haavard Östlid.
Kvennaklósett
gróðrarstíur fyrir
bakteríur
Hvað svo sem segja má um
hreinlætið á almenningssalem-
um fyrir karla, þá eru tvisvar
sinnum fleiri sjúkdómsvaldandi
bakteríur á samsvarandi stöð-
um fyrir konur.
Þessar merku niðurstöður
komu fram nýlega á ársþingi
bandarískra örverufræðinga.
Og að sjálfsögðu liggja ítarlegar
rannsóknir þarna að baki.
Karlaklósettin eru sem sé
skítugri en kvennaklósettin
hættulegri. Ástæðan mun víst
vera sú að konur fara oftar á
salernin en karlar og oftar en
ekki eru þær einnig í fylgd með
bömum sínum.
Skástu almenningssalernin
fyrir konur reyndust vera með
tveimur til fjómm básum, aö
sögn visindamannanna. Bæði
' stærri salemi og minni vom
hins vegar gróðrarstíur fyrir
bakteríur.
Merk uppgötvun í Suður- Afríku:
Fótspor eftir formóður
alls mannkyns fundin?
Vísindamenn telja sig hugsanlega
hafa fundið steingerð fótspor sam-
eiginlegrar formóður allra manna.
Fótsporin er 117 þúsund ára gömul
og fundust í Suður-Afríku.
„Þau eru eftir manneskju sem
hafði sömu líkamsbyggingu og við,“
sagði Lee Berger mannfræðingur,
sem skýrði frá uppgötvuninni á
fundi bandaríska landfræðifélags-
ins fyrir skömmu.
Berger og suður-afríski jarðfræð-
ingurinn David Roberts, sem fundu
fótsporin fyrir tveimur ámm, töl-
uðu i kvenkyni um manneskjuna
sem skildi sporin eftir sig. Ástæðan
er einfaldlega sú að sporin vom svo
lítil. Þeir viðurkenndu þó að þau
kynnu að vera eftir smávaxinn
karlmann eða barn.
Ef fótsporin em eftir konu er
Fótspor sem gerð voru fyrir 117
þúsund árum í Suður-Afríku eru
kannski eftir formóður okkar allra.
hugsanlegt að þar sé komin hin
mannfræðilega „Eva“, kona sem
menn ímynda sér að hafi lifað í Afr-
iku fyrir 100 þúsund til 300 þúsund
árum og hafði í sér ákveðna gerð
erfðaefnisins DNA sem aðeins er að
finna í konum.
Talið er að þessi „Eva“ sé sameig-
inleg formóðir allra manna. Berger
sagði þó ekki mjög líklegt að fót-
sporin væru eftir hana.
Fótsporin fundust við strönd
Langebaan-lónsins sem er um 100
kílómetra norður af Höfðaborg. Ro-
berts var að leita að fótsporum
manna á svæðinu þar sem áður
höfðu fundist för eftir kjötætur á
þessum slóðum, svo og steinabrot
sem einhvers konar mannverur
höfðu höggvið til.
gjafar
gera
ekki ai
eins öð
um mil
ið gag
heldur
sjálfum
sér líki
Svo viri
ist nefni-
lega sem dragi úr hættunni á
hjartaáfalli gefi maður blóð
reglulega.
í Breska læknablaðinu sagði
nýlega frá rannsókn sem gerð
var á 2682 finnskum miðaldra
körlum. í ljós kom að hættan á
hjartaáfalli var helmingi minni
hjá þeim en körlum sem ekki
gáfu blóð.
Hugsanleg skýring, að sögn
finnsku vísindamannanna, er
að við blóðgjöf minnkar járn-
magnið í líkamanum og að
pínulítill járnskortur sé alls
ekki svo slæmur. Önnur skýr-
ing kann að vera sú að blóð-
gjafar séu almennt heilbrigðari
en gengur og gerist og meðvit-
aðri um heilsusamlegt líferni.
Flengingar gera
bara illt verra
Að flengja eða flengja ekki.
Það er stóra spurningin sem
margir foreldrar standa
frammi fyrir þegar börnin
þeirra eru óþekk og fortölur
duga ekki.
Bandarískur félagsfræðing-
ur, Murray Straus, við háskól-
ann í New Hampshire, segir að
reglubundnar flengingar séu af
hinu illa þegar til lengdar læt-
ur. Hann segir að bömin hætti
að treysta foreldrum sínum og
hegði sér verr en áður.
Straus komst að þessari nið-
urstöðu eftir að hafa rætt við
mæður um þrjú þúsund bama.
Mæðurnar voru spurðar um
flengingar og hvort hegðun
bamanna hefði eitthvað breyst
við dangl í bossann. Niðurstað-
an er sem sé sú að flengingam-
ar gera bara illt verra.
Hávaðarok á
Júpíter
Öllu
vindasam-
ara reyn-
ist vera á
Júpíter,
stærstu
reiki-
stjömu
sólkerfis-
ins okkar,
en vís-
indamenn hafa hingað til álit-
ið. Vindhraðinn þar getur farið
upp í allt að 600 km á klukku-
stund.
Bandarískir vísindamenn,
með David Atkinson frá Idaho-
háskóla í broddi fylkingar,
komust að þessu eftir að hafa
rannsakað gögn sem geimfarið
Galíleo sendi til jarðar í desem-
ber 1995.
Vindhraðinn í efstu skýjum
þykks gufuhvolfs Júpíters er
um 325 km á klukkustund en
tvöfaldast þegar nær dregur
plánetunni. Vísindamennimir
segja ekki ljóst hver ástæðan
fyrir því sé.