Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.2002, Síða 14

14
LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2002
Helgarblað
I>V
Síðasti áratugur var sá hlýjasti síðan mælingar hófust:
Erum að sigla inn í enn
meiri veðurbreytingar
- segir Sigðurður Þ. Ragnarsson. Hlýrra veðurfar til bóta, segir veðurstofustjóri
Þaö er óumdeilt að veður hefur
hlýnað mjög á síðustu árum. Nýliðið
ár var það næsthlýjasta síðan mæl-
ingar hófust og síðasti áratugur var
sá hlýjasti í sögunni.
Veðráttan er öfugsnúin og ekki
lengur hægt að gefa sér að það sé
heitt þar sem á að vera heitt og kalt
þar sem á að vera kalt. Síðastliðinn
vetur var einn sá versti sem unnend-
ur skíða- og vetraríþrótta muna eftir
og það sem af er þessum vetri er
ástandið ekki öllu betra. I svartasta
skammdeginu minnir tíöarfarið víð-
ast hvar á milt haust fremur en há-
vetur.
„Það er ekki umdeilt aö síðustu
130 til 140 ár hefur veðurfar farið
hlýnandi og það hefur hlýnað hrað-
ast frá árinu 1975 á þessu tímabili.
Hins vegar er ómögulegt að spá hvort
næstu tíu ár verða enn hlýrri eða
jafnhlý síðustu tiu árum. Ég vO ekki
hafa skoðun á því,“ segir Magnús
Jónsson veöurstofustjóri.
Magnús telur hlýnandi veðurfar
hafa veriö til mikiÚa bóta fyrir Is-
lendinga og ef horft sé til baka um
rúma öld þá sé víst að menn vildu
ekki skipta á veðurfarinu. „Við get-
um látið okkur þessar breytingar vel
líka og ég tel raunar að það mætti
hlýna mjög mikið hérlendis áður en
það færi að hafa alvarlegar afleiðing-
ar. Ég get ekki séð að fólk hafl neitt
á móti mildari vetri og hlýrra sumri.
Það er svo annað og alvarlegra mál ef
sjávarstraumar taka að breyta um
stefnu; hvort sem yrði meira af heit-
um eða köldum straumum. Það gæti
haft áhrif á fiskistofna við landið og
myndi þar af leiðandi hafa áhrif á
lífsskilyrði þjóðarinnar," segir
Magnús.
Veðurmetin falla
Sigurður Þ. Ragnarsson, veður-
fi-æöingur á Stöð 2, tekur í svipaðan
streng en segir að ekki einvörðungu
séu merki um hlýnandi veðurfar
heldur hafi heimurinn á síðustu
árum sífellt verið að upplifa veður-
met af margs kyns toga.
„Það er talað um viðsnúning á
veðrinu. í Bandaríkjunum eru dæmi
um svæði þar sem að öllu jöfnu ætti
nú að vera hlýtt og síðan öfugt. Ekki
þarf heldur annað en skoða Evrópu
að undanfómu. Þar hafa veðurmet
verið að falla og t.a.m. hefur hiti far-
iö niður úr öllu valdi og dæmi um að-
eins tveggja gráða hita á Suöur-Spáni
og frostaveður á Gíbraltar þar sem
menn þekkja vart slíkan kulda. Snjór
í Evrópu er einnig mun meiri á
mörgum stöðum þar sem alla jafna
snjóar litið og svo vantar snjóinn
annars staðar. Það er ekki langt síð-
an krakkar í Feneyjum voru í snjó-
kasti en það getur ekki talist alvana-
legt,“ segir Sigurður.
Hann segir ekki umdeilt að tíðar-
far hefur tekiö hröðum breytingum á
undaníömum árum. „Ef allt er lagt
saman þá fara að renna á mann tvær
grímur um hvort við séum jafnvel að
sigla inn í enn meiri og hraðari
breytingar. Mér telst til að miklar
breytingar hafi átt sér stað á undan-
fömum fimm til átta árum. Ég tel til
dæmis að ástæða þess að siðasti vet-
ur varö jafnsnjóléttur og raun bar
vitni hafi verið sú að sporbraut lægð-
anna lá mun sunnar en venja er til.
Menn sáu líka að Esjan varð snjólaus
í sumar og það hefur ekki gerst i yfir
þrjátiu ár,“ segir Sigurður.
Ekkl einfalt mál
Ástæður veðurbreytinganna eru
ekkert einfalt mál að mati sérfræð-
inga. Ýmsar orsakir eru nefndar og
margar þeirra umdeildar.
„Hluti skýringarinnar getur verið
sá að tímabil hafa verið mishiý í
gegnum söguna og við séum nú að
DV-MYND GVA
Snævi þakin jörö í Reykjavík
Snjóþyngsli hafa ekki veriö algeng í höfuöborginni þaö sem af er vetri. Einn góöur snjóhvellur kom í byrjun desember
en entist ekki nema fáeina daga og jörö varö marauö á ný.
upplifa hlýinda-
skeið. í öðm lagi
er ljóst að koltví-
sýringur er meiri
í andrúmsloftinu
og að hluta til af
mannavöldum.
Spurningin er
hins vegar sú
hversu mikil
áhrif það hefur og
hvernig er með
þætti sem vega á móti. Mengun í and-
rúmsloftinu vegúr til dæmis á móti
koltvísýringnum; ryk- og sótagnir
geta til að mynda dregið úr inngeisl-
un og þannig haft áhrif til kælingar.
Hversu mikið þættir sem þessir vega
er erfitt að segja til um,“ segir Magn-
ús.
Magnús
Jónsson.
Arndís
Þorgeirsdóttir
blaöamaður
(■■u ipryiwTt1
.Jimlautuiw.
Sigurður segir ei-fitt að benda á
eitthvað eitt sem valdi hlýnun jarðar.
„Það er líka umhugsunarefni að
menn eru að gera ráð fyrir ójafnri
hitahækkun við miðbaug og á norð-
urhvelinu. Ef hitahækkun verður
meiri á norðursvæðum dregur úr
hitamun milli þessara svæða. Ef það
gerist veikjast lægðimar og hafa
þannig minni getu til að flytja okkur
varma. Það myndi hafa í för með sér
að veður færi kólnandi til lengri tíma
litið,“ segir Sigurður.
Eldvirkni hefur áhrif
ísöld lauk fyrir 10 þúsund árum og
veðurfar tók miklum breytingum og
varð heitara. Sigurður segist velta
þessu fyrir sér í ljósi þess að á þeirri
tíð voru engar mengunarspúandi
verksmiðjur og bilar ekki á götum.
„Þá koma til enn aðrar kenningar
sem geta haft áhrif á veðurfar, s.s.
um möndulhalla jarðar, sólbletti eða
eldgos á sólinni og fleira í þeim dúr.
Siguröur Þ. Guömundur Karl
Ragnarsson. Jónsson.
Hluti skýringarinnar get-
ur verid sá að tímabil
hafa verið mishlý í gegn-
um söguna og við séum
nú að upplifa hlýinda-
skeið.
Sennilegasta skýringin á veðurbreyt-
ingunum er að þetta séu samverk-
andi þættir og við erum klárlega að
sigla inn í meiri veðurfarslegar
breytingar; hugsanlega á fáum árum.
Við ráðum lítið við þetta en í öllu
falli er mikilvægt að menn staldri við
og hugsi um hvert við stefnum. Það
er nauðsynlegt að kortleggja hvaða
þættir vega þyngst," segir Sigurður.
Eldvirkni á jörðu á að mati Sigurð-
ar hugsanlega einhvem þátt í breyttu
veðurfari. „Ef litið er til sögunnar eru
dæmi um slíkt. Skaftáreldamir 1783
urðu til þess að móðuharðindin bmt-
ust út. Sólin náði einfaldlega ekki til
jarðar. Katla gaus 1918 og við tók
frostaveturinn mikli. Ég er sannfærö-
ur um að það er samsvörun milli veð-
urbreytinga og eldvirkni á jörðinni
þótt það sé ekki eina ástæðan."
Skíðamenn sakna snjósins
Síðasti vetur var með afbrigðum
snjóléttur hérlendis og virðist stefna
í svipað ástand þennan veturinn.
Skíða- og vélsleðamenn halda að sér
höndum og geta lítið athafnað sig.
Ferðaskrifstofur hafa þurft að breyta
út af áætlun þar sem venjubundnar
vélsleðaferðir hafa að víða legið niðri
vegna snjóleysisins.
„Menn eru náttúrlega ekkert sáttir
við snjóleysið en þetta er hlutur sem
við ráðum víst ekki við,“ segir Guð-
mundur Karl Jónsson, skíðarekstrar-
fræðingur á Akureyri. Hann segir
ekki hægt að horfa frarn hjá því að
veður fari hlýnandi og snjómagn hér-
lendis virðist aukinheldur minna en
áður. „Þvi er haldið fram að snjór á
skíðasvæðum hafi verið margfalt
meiri fyrir tuttugu til þrjátíu árum.
Auk þess virðist snjórinn nú falla á
stöðum þar sem sjaldan snjóar. Þetta
á bæði við um Evrópu og Bandarík-
in. Menn eru að keppa á gervisnjó á
meðan nægur snjór er á svæðum
sem teljast snjólétt," segir Guðmund-
ur.
Hann telur að umræðan um gervi-
snjó á skíðasvæðum eigi eftir að efl-
ast á næstu árum, enda sé snjófram-
leiðsla stunduð í öllum löndum þar
sem skíðamennska fer fram, utan Is-
lands og Grænlands. „Menn hljóta að
velta þessu fyrir sér ef þeir vilja við-
halda áhuganum á skíðaíþróttum.
Það er hins vegar kostnaðarsamt að
búa til gervisnjó - getur verið fjár-
festing frá 10 milljónum og upp í
milljarð. Meginkostnaðurinn er fólg-
inn í vatninu en það þarf í öllum til-
vikum aö ráðast í framkvæmdir við
að safna vatni í tjamir. Einn
rúmmetri af vatni verður að 2,5
rúmmetrum af snjó svo það er ljóst
aö vatnsmagnið þarf að vera mjög
mikið. Á móti kemur að minna þarf
af gervisnjó en venjulegum snjó,“
segir Guðmundur.
Hann segir að oftar en ekki dugi
ein góð stórhrið til að hægt sé að
opna skíðasvæðin. Þá sé mikilvægt
að frost sé í jöröu því annars bráðni
snjórinn neðan frá. „Það er vissulega
hætta á að skíöaáhuginn minnki ef
fer sem horfir. Við höfum víst ekki
vald yfir veðrinu og það þekkja þeir
sem vinna við þetta. Menn endast
ekki lengi ef þeir láta veðráttuna fara
í taugamar á sér - við verðum að
vera þolinmóð og kannski væri ráð
að menn stígi snjódansinn hver í
sínu homi,“ segir Guömundur Karl
Jónsson.
Harmleikur á Þingeyri
Hjón um tvítugt fórust ásamt
ungu barni sínu í eldsvoða í íbúð
þeirra við Aðalstræti á Þingeyri
aðfaranótt föstudags. Föðurnum
tókst að bjarga eldra bami sínu,
þriggja ára dreng, og hlaupa meö í
næsta hús. Síðan sneri hann aftur
inn í brennandi húsið til að bjarga
eiginkonu sinni og yngri syni, en
komst ekki út aftur. Foreldra
mannsins sem bjuggu á efri hæð
hússins sakaði ekki. Unnið er að
rannsókn á orsökum eldsins.
Ólafur af stað
Ólafur F. Magnússon borgarfull-
trúi kveöst hafa fullan hug á sér-
stöku framboði fyrir borgarstjórn-
arkosningarnar í Reykjavík í vor.
Hann kveðst einkum líta til aldr-
aðra, öryrkja og Frjálslynda
flokksins í þessu sambandi. Mar-
grét Sverrisdóttir fagnar hugsan-
legu samstarfi við Ólaf og formleg-
ar framboðsviðræöur eru hafnar.
Innheimtukerfi í ólagi
Greint var frá
því í DV á fimmtu-
dag að ekki hafi
enn tekist að ljúka
uppsetningu sextíu
milljóna króna
innheimtukerfis
sem íbúðalánasjóð-
ur samdi um uppsetningu á við
Fjárvaka ehf. fyrir rúmlega tveim-
ur árum. Guðmundur Bjarnason,
framkvæmdastjóri íbúðalána-
sjóðs, segir stofnunina ekki bera
fjárhagslegan skaða af töfuin
vegna verkefnisins. Fjárvaki fékk
verkefnið í kjölfar útboðs sem far-
ið var í að kröfu Eftirlitsstofnunar
Evrópu, ESA. Illa hefur gengið að
koma tölvulausn Fjárvaka í gagn-
ið.
Seldi hlut í íslandsbanka
Eyjólfur Sveinsson, varaformað-
ur bankaráðs íslandsbanka og
einn úr Orca-hópnum svokallaða,
hefur selt um 65-70% af hlut sín-
um í Islandsbanka. Gerðist þetta á
gamlársdag, en kaupendur eru
þeir Jón Ásgeir Jóhannesson, sem
gjarnan er kenndur við Bónus, og
Þorsteinn Már Baldvinsson, for-
stjóri Samherja hf. Birt var flögg-
un vegna þessara viðskipta á
Verðbréfaþingi Islands.
Jón vill aftur
Jón Baldvin Hannibalsson út-
lokaði ekki, í viðtölum við fjöl-
miðla í vikunni, þann möguleika
að snúa aftur í íslenska pólitík.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, fagnar þessu
og segir Jón eiga fullkomna sam-
leið með flokki sínum, en formað-
ur VG telur þessa hugmynd og
umræðu endurspegla vandræða-
gang.
Ráðherra skal stefnt
„Sjávarútvegs-
ráðherra verður
einum stefnt. Hans
ummæli um mig
og starf mitt eru
sýnu alvarlegust.
Ástæðan fyrir að
ég tek hann einan
fyrir er sú að hann hefur mesta
þyngd af þessum mönnum. Ráð-
herrann er ekki bara einhver hæl-
bítur úti í bæ,“ sagði Magnús Þór
Hafsteinsson, fréttamaður RÚV,
Sjónvarpsins og norska sjávarút-
vegsblaðsins Fiskaren í samtali
við DV á fimmtudag. Hann ásamt
Friðþjófi Helgasyni, myndatöku-
manni Sjónvarpsins, og Ragnari
Axelssyni, ljósmyndara Morgun-
blaðsins, lýstu i máli og myndum
brottkasti af bátunum Bjarma BA
og Báru ÍS.