Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.2002, Blaðsíða 38

46
Helgarblað
LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2002
DV
í víðáttumikl-
um skógi
rúna og töfra
„Þegar ég byrjaði að skoða galdra
og galdramál á íslandi varð fyrir
mér merkileg játning," segir Matth-
ías Viðar Sæmundsson sautjándu-
aldarfræðingur sem er að vinna að
nýrri bók um íslenskar rúnalistir.
„Játningin var gerð af ungum
manni fyrir rétti í Skutulsfirði, 9.
apríl 1656, hét Jón Jónsson og hann
var ásamt föður sínum, Jóni eldra,
ákærður fyrir að valda sóknarprest-
inum, séra Jóni Magnússyni,
galdrakvölum sem gengu nærri lífí
hans.“
Sekur um galdraóhæfu
Matthías segir að Jón hafi játað á
sig lestur miskavers yfir manni og
gert öðrum mein með því að rista á
kefli og syngja galdra yfir því. Hann
kvaðst einnig hafa rist tvo galdra-
stafi, annar skyldi snúa hugarfari
stúlku en hinn koma í veg fyrir sjó-
drukknun. „í játningu sinni segir
Jón frá glímugaldri, kveisustöfum og
nefnir nokkra með nafni. Hann játaði
að hafa rist stafinn Fjölni í lófa sér
og tekið í hönd klerks og valdið hon-
um með því lófasviða og að öðru
DV-MYND BRINK
Sautjánda öldin heillar
Matthías Viðar Sæmundsson
sautjándualdarfræöingur segir að það
sé auðvelt að rekja hliðstæður með
ísienskri galdramenningu og öðrum
menningarheildum.
Þjóðsögur og h

sinni hafi hann mælt fram bölbæn og
risti staf á skíði eða tálkn og kastaði
út í veðrið en við það jukust veikindi
klerks til muna. Það var sérstaklega
einn liður í játningunni sem vakti at-
hygli mína en það var þegar Jón
kvaðst að hafa rist stúlku fretrúnir.
Það vafðist fyrir mér hvernig átti að
ráða í þessa frásögn. Var þetta hálf-
brjálaður hugarburður, gróft spaug
eða visvitað yfirstig reist á raunveru-
legri iðkun? Dómendur í Skutulsfirði
voru í engum vafa, og dæmdu Jón og
föður hans á bálið, seka um galdraó-
hæfu og því réttdræpa fyrir Guði og
mönnum."
Fordæðuskapur
„Skömmu eftir að ég las játning-
una urðu á vegi mínum rúnir í ís-
lensku galdrakveri frá sautjándu
öld. Þar var að finna margbrotna
fléttu texta og táknstafa. Fordæðu-
skap sem reistur er á framandlegri
rúnaformúlu er ekki á sér hlið-
stæðu í öðrum heimildum. Galdrar
Jóns hurfu við þetta úr heimi
groddalegs spaugs og upploginna
saka og fengu hlutkennda mynd
með djúpar rætur. Ég þóttist þess
brátt áskynja að táknin byggðust á
rökfræði sem skýra mætti með hlið-
sjón af miðaldakveðskap, rúna-
kvæðum og samtímaskrifum um

m ■ :•
TAKTU FLUGIÐ
TILFINNINGIN ER GOÐ
Viö fögnum því að nýr Corolla hefur sig til flugs og bjóöum til stórsýningar um helgina. Auk stjörnu
sýningarinnar, hins nýja Corolla, verður margt aö sjá og skoða. Óvæntar uppákomur, flugkeppni, flugvélamatur,
flugfreyjur og flugþjónar. Taktu flugið og komdu á frumsýningu á nýjum Corolla um helgina.
Stórsýning alla helgina á Nýbýlavegi, Selfossi, Akureyri og í Reykjanesbæ.

h ■ -. I \ 1