Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.2002, Blaðsíða 40

48
Helgarblað
LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2002
DV
Hundrað
ára goðsögn
Hún fæddist 27. desember
1901 og hét fullu nafni
Maria Magdalena Dietrich.
Systir hennar, ári eldri, hét Elísa-
bet en á milli þeirra var aldrei
náið samband og sem Hollywood-
stjama hélt Dietrich því stöðugt
fram að hún væri einbirni. Faðir
hennar, sem var lögreglumaður,
lést úr hjartaslagi þegar hún var
sex ára. Móðirin giftist aftur en sá
maður féll á vígvelli í fyrri heims-
styrjöldinni.
Dietrich ætlaði sér frama sem
fiðluleikari en meiðsl á hendi
gerðu slík áform að engu. Þess í
stað einbeitti hún sér að söng í
kabarettum og á krám og hún
vakti fljótlega athygli fyrir flutning
á djörfum söngvum um ástir
kvenna. Hún þótti lagleg, án þess
að vera áberandi fögur, nokkuð
feitlagin, en var sögð hafa falleg-
ustu fótleggi í Berlín.
Fyrsti elskhugi Dietrich var
fiölukennari hennar, giftur maður.
Síðan varð Dietrich ástfangin af
skáldkonunni Gerdu Huber sem
hún bjó með í nokkra mánuði.
Rúmlega tvítug, þegar hún lék í
einni fyrstu kvikmynd sinni,
kynntist hún aðstoðarleikstjóran-
um Rudolf Sieber og giftist honum.
Þau voru gift í hálfa öld eða allt
þar til hann lést. Þau bjuggu þó
ekki saman nema í örfá ár. Þau
eignuðust eina dóttur, Maríu.
Sternberg skapar stjörnu
Dietrich var orðin þekkt leik-
kona og vinsæll skemmtikraftur
þegar leikstjórinn Josep von Stern-
berg sá hana á sviði og bauð henni
hlutverk kabarettsöngkonunnar
Lolu í kvikmyndinni Blái engill-
inn. Stemberg ætlaði sér að gera
Dietrich að alheimsstjörnu. Hann
setti hana í megrun og kenndi
henni að klæða sig, hreyfa sig og
ganga tignarlega. Hann kenndi
henni allt um klippingu, sjónar-
horn og áhrif ljóss og skugga.
Dietrich sagði að hún hefði aldrei
orðið neitt án Stembergs og sjálfur
sagðist hann hafa skapaö hana.
í Bláa englinum sýndi Dietrich
hina fógru fótleggi sína og söng
lagið sem fylgdi henni alla ævi,
Falling in Love Again. Myndin
tryggði Dietrich samning við
bandaríska kvikmyndafyrirtækið
Paramount. Sternberg hélt einnig
til Hollywood þar sem parið vann
saman að sjö kvikmyndum. Eng-
inn var í vafa um að samband
Dietrich og Sternberg var óvenju
náið. Stemberg sagði að hún væri
greindasta kona sem hann hefði
kynnst og sú umhyggjusamasta.
Hann sagði að hann gæti fengið
hana til að gera hvað sem væri,
nema að hætta að elska hann. Hún
sagði að hann væri maðurinn sem
hún vildi helst þóknast. Þegar eig-
inkona Stembergs sótti um skilnað
frá honum sagði hún blaðamönn-
um að Dietrich hefði eyðilagt
hjónabandið.
Auk Sternbergs átti Dietrich
flölda elskhuga, þar á meöal Gary
Cooper, Maurice Chevalier, John
Gilbert, John Wayne og Douglas
Fairbanks jr og rithöfundinn þung-
lynda Erich Maria Remarque.
Fairbanks sagði um hana: „Hún
var afskaplega indæl og góð stúlka,
mjög hæfileikarík, göfuglynd, mjög
greind og glamúr stúlka eingöngu
vegna þess að Sternberg sagði
henni að þannig ætti hún að vera.“
Ástarsamband Dietrich og Fair-
banks stóð í fjögur ár, en hann
sleit þvi þegar hann komst að því
að hún hélt fram hjá honum með
konu. Ástarlíf Dietrich var alla tíð
flókið og umsvifamikið og stjörnu-
spekingur hennar ráðlagði henni
Dietrich feröaðist um allan heim á stríösárunum til aö skemmta her-
mönnum og kom meöal annars til íslandS.
Marlene Dietrich
Ein frægasta söngkona og kvikmyndastjarna 20. aldar. Hún liföi fjölskrúöugu
ástarlífi. Einn kunningi hennar sagöi: „Hún var aldrei ánægö meö þaö sem
hún átti. Þegar hún elskaði karlmann gaf hún sig alla en var samt í leit aö
öörum. Þaö er harmleikurinn í lífi hennar. “
að skipta vikudögunum á milli
elskhuga og ástkvenna.
Stóra ástin
Von Stemberg var mikilvægasti
maðurinn í lífi Marlene Dietrich.
En sá sem hún elskaði heitast var
franski leikarinn Jean Gabin, sem
hún var þó ekki trú, fremur en öðr-
um og hann barði hana í afbrýði-
köstum. Ástarsamband þeirra stóð
öll striðsárin. Hann var þá í
franska hernum og hún skemmti á
vígstöðvum, spilaði á sög og söng
öil vinsælustu lögin sín og gerði
þýska lagið Lili Marlene vinsælt á
öllum vígstöðvum. Enginn
skemmtikraftur eyddi meiri tíma á
vigstöðvunum en hún og hún vann
sér virðingu allra sem fylgdust
með störfum hennar sem ein-
kenndust af fórnfýsi og dugnaði.
Sjálf sagði hún að störf sín í stríð-
inu væru „það eina em ég hef gert
í lífinu sem skiptir máli“.
Gabin var giftur þegar þau
Dietrich kynntust en á stríðsárun-
um skildi eiginkona hans við
hann. Hann vildi giftast Dietrich
en hún vildi það ekki. Gabin giftist
skyndilega ungri leikkona og varö
seinna margra bama faðir. Sagt er
að Dietrich hafi árangurslaust
reynt að ná sáttum en hann vildi
ekkert við hana tala. Þegar frétta-
maður spurði Gabin nokkrum
árum seinna hvort hann gæti
hugsað sér að leika í kvikmynd á
móti henni svaraði hann: „Þaö er
ekki hægt að treysta á gömlu kon-
una.“
Gabin lést árið 1976 en nokkru
áður hafði eiginmaður Dietrich lát-
ist. Þegar Dietrich var sagt lát
Gabins sagöi hún: „Nú er ég orðin
ekkja í annað sinn.“
Margar manneskjur í ein-
um likama
Samband Dietrich og dóttur
hennar var erfitt. María sagði um
móður sína: „Móðir mín var svo fal-
leg að mér fannst ég vera ljót og
einskisvirði. Mér fannst að hún
huggunar hjá elskhugum sem voru
flestir mun yngri en hún. Einn
þeirra var tónskáldið Burt
Bacharach sem var þrjátíu árum
yngri en hún. Hún tók afar nærri
sér þegar hann yfirgaf hana til að
giftast leikkonunni Angie Dickin-
son. Eftir það átti hún í ástarsam-
bandi við ungan blaðamann sem
síðar skrifaði um hana grein þar
sem hann sagði að hún væri vafin
sárabindum sem áttu að láta hana
sýnast grennri og að þjónustufólkið
hefði þurft að vinda af henni bindin
á nóttunni eins og af múmíu.
Loks stóð hún uppi ein. Leikstjór-
inn Fritz Lang sagði: „Eftir fjölda-
mörg ástarævintýri er hún ein.
Kannski vegna þess að hún var
aldrei ánægð með það sem hún átti.
Þegar hún elskaði karlmann gaf
hún sig alla en var samt í leit að
öðrum. Það er harmleikurinn í lífi
hennar. Kannski finnst henni að
hún verði ætíð að sanna fyrir sjálfri
sér að vegna þess að einn karlmað-
ur elski hana þá verði ætíð einhver
annar."
Gangandi vélbrúða
Hún hélt tónleika víðs vegar um
heim, meðal annars í Þýskalandi
þar sem komu hennar var ákaft
mótmælt. Þjóðverjar höföu ekki
gleymt stuðningi hennar við banda-
menn á stríðsárunum. Tónleikar
hennar þar voru ekki fjölmennir en
borgarstjóri Berlínar, Willy Brandt,
sýndi hennar þar dyggan stuðning
og stjómaði klappliði.
Nokkrum vinum hennar fannst
hún lifa á fornri frægð. „Hún minn-
ir á vélbrúðu sem getur gengið og
sýnt undrun," skrifaði ljósmyndar-
inn Cecil Beaton. Hún var einmana
og þunglynd og erfið í umgengni.
Hún dró sig loks í hlé rúmlega sjö-
tug eftir lát eiginmanns síns.
Hún bjó í París og fór ekki út fyr-
ir hússins dyr af ótta við að vera
Ijósmynduö. Hún vildi láta muna
eftir sér eins og hún var þegar hún
var falleg. Hún eyddi tíma sínum í
rúminu, horfði á sjónvarp og drakk
viskí. Þegar vinir hennar hringdu
svaraði rödd sem hljómaði grun-
samlega lík hennar: „Ég er þjón-
ustustúlkan. Dietrich er ekki við.“
Hún neitaði að hitta alla nema dótt-
ur sína og fjölskyldu hennar.
Dietrich lést í svefni árið 1992 og
hafði hætt aö borða nokkrum dög-
um áður. Hún var jörðuð í Berlín og
hvílir þar við hlið móður sinnar.
Dietrich þótti ekki áberandi fögur
á yngri árum en í draumaverk-
smiðjunni Hollywood var henni
breytt í sannkatiaöa gyöju.
Hundrað ár eru nýlega
liðin frá fœðingu Mar-
lene Dietrich, þýsku
leikkonunnar sem varð
heimsfrœg Hollywood-
stjama. Dietrich bjó yfir
einstœðum og dulúðug-
um en þó ögrandi stíl.
Hún var fögur og rödd
hennar ógleymanleg.
Einkalíf leikkonunnar
var einstaklega viðburða-
ríkt og hún kom víða við
á ferli sínum.
Sextug þótti hún enn fögur en þá haföi
hún fariö í nokkrar andlitslyftingar. Ekk-
ert óttaöist hún meir en ellina, enda
var útlitiö söluvara hennar.
Tamara vildi eignast barn og and-
legt ástand hennar varð smám sam-
an mjög bágborið. Loks var hún
lögð á geðdeild og þar var hún myrt
af öðrum sjúklingi. Dietrich borgaði
útför hennar.
Óttinn við aldurinn
Aldurinn var versti óvinur
Dietrich. Um fertugt byrjaði hún aö
teygja og líma húðina aftur í tima-
bundinni andlitslyftingu og faldi
límið bak við hárkollu. Þrettán
árum síðar hafði hún farið í tvær
andlitslyftingar sem gerðu að verk-
um að andíit hennar varð ópersónu-
legt eins og hún bæri grímu. Hún
saknaði enn Jeans Gabins en leitaði
hlyti að skammast sín fyrir mig. Ég
elskaði ekki móður mína. Maður
elskar ekki þá konungbornu. Maður
vill að þeir séu sáttir við mann en
maður elskar þá ekki. Ég er þakklát
móður minni fyrir að hafa kennt
mér hvað það er sem ég vil ekki
vera. Móðir mín var eins og tuttugu
og fjórar manneskjur í einum lík-
ama. Það sem nefnt er sérviska í
fari Hollywoodstjarna væri kallað
andlegt ójafnvægi hjá öðrum.“
Rudolf Sieber, faðir Maríu og eig-
inmaður Dietrich, fann sér starf
sem kjúklingabóndi í Kaliforníu og
bjó þar með ástkonu sinni Tamöru.
Dietrich og Rudi höföu ákveðið að
skilja ekki og Tamara hafði farið í
fjölda fóstureyðinga til að koma í
veg fyrir það hneyksli sem myndi
verða ef eiginmaður Dietrich eign-
aðist barn utan hjónabands. En
Hún öölaöist heimsfrægö fyrir leik
sinn í Bláa englinum og Hollywood
kallaöi hana til sín.