Dagblaðið - 27.06.1977, Blaðsíða 19

DAC.BLAÐIÐ. MANUDAC.UK 27. JUNÍ 1977.
19
Áháan
Leikfólag Húsavíkur:
í DEIGLUNNI
eftir Arthur Miller
Þyöandi: Jakob Benediktsson
Leikstjori: Haukur J. Gunnarsson
Leikmynd: Sveinbjörn Magnússon og Haukur J.
Gunnarsson
Það hef ég fyrir satt að Leik-
•félag Húsavíkur þyki eitthvert
besta leikfélag á landsbyggðinni
um þessar mundir. Og þetta álit
fannst mér gestaleikur félagsins í
Iðnó á fimmtudagskvöld, með I
deiglunni eftir Arthur Miller,
staðfesta skýrt og skilmerkilega.
Augljóslega býr félagið að óvenju
mörgu hæfileikafólki í leiklist:
það skar úr um sýninguna að þar
var á að skipa dugandi leikurum í
öll stærstu og vandamestu hlut-
verkin. Og það má ætla að
sýningu eins og þessari, eða
öðrum stórum verkefnum
félagsins á undanförnum árum,
verði varla komið á fót hverju af
öðru nema félagið njóti líka
áhugasams áhorfendahóps heima
I héraði. En þannig séð er líklegt
að starf Leikfélags Húsavíkur sé
til marks um áhuga-leiklist eins
og hún gerist best hér á landi.
Það kann að þykja dirfsku-
bragð af litlu leikfélagi að ráðast í
stórvirki eins og sögudrama
Arthurs Millers um galdraof-
sóknir á 17du öld, sprottið beint
upp úr mccarthy-tímanum í
Bandaríkjunum. Auðvelt er að
telja upp allskonar tormerki á
slíkri fyrirætlun, enda mun
enginn ætlast til þess að Leik-
félag Húsavíkur megni að gera I
deiglunni ,,fullkomin“ skil, eða
ráða fram úr öllum úrlausnar-
efnum leiksins.
En það er ekki þar með sagt að
viðfangsefnið sé félaginu ofur-
efli. Hér er komið stórbrotið frá-
sagnarefni, með samtímalegri
skírskotun sem enganveginn
hefur fyrnst, tilkomumikil
dramatísk átök sem byggð eru
upp með raunsæislegum hætti,
skýrum andstæðum, tiltölulega
einfaldri persónusköpun. Einmitt
hin raunsæislega frásagnaraðferð
og mannlýsingar hygg ég að henti
áhugaleikurum vel. Og það sýndi
sig í sýningu Leikfélags Húsa-
víkur að leikendum auðnaðist
vaxandi vald á viðfangsefni. sínu
eftir því sem átök færðust í
aukana, skýrðust andstæður hins
rétta og ranga, góða og illa í leikn-
um, eftir því sem meir reyndi á
þrótt og einlægni leikenda í
einstökum hlutverkum leiksins.
Þannig var ekki mikið spunnið í
kynningu aðstæðnanna, lýsingu
fólks og aldarfars í fyrsta þætti.
En í baráttu og átökum þriðja og
fjórða þáttarins sýndu leikendur
hvers þeir voru megnugir, komu á
daginn í sýningunni heilsteyptar
mannlýsingar sem báru uppi og
færðu sönnur á söguefni leiksins,
baráttu þeirra Proctorshjóna við
sig sjálf og samfélag sitt og sigur
að lokum í ósigrinum. Á við þetta
skipta litlu máli þau lýti sem
auðfundin eru á sýningunni.
I deiglunni er fjölmennt leikrit
og frásagnarefnið margbrotnara
en sýnist í fyrstunni. Andstæður
góðs og ills, réttlátra og ranglátra
I leiknum eru ekki einvörðungu
persónulegar, heldur stafa þær af
samfélagslegum andstæðum sem
leikurinn aðeins gefur í skyn. En
þessi félagslegi bakgrunnur, sam-
félagslýsing leiksins, varð að
meslu útundan sýningu Leik-
félags Húsavíkur, af þeirri
einföldu ástæðu að engin von er
til að félagið eigi jafnvigum
leikurum á að skipa í öll hlutverk
leiksins. Þannig varð ekki í
sýningunni mikið úr Iýsingu ungu
stúlknanna sem koma öllum
ósköpunum af stað, né gróinna
bænda sem missa sínar góðu og
gegnu húsfreyjur á gálga fyrir
ákærur þeirra. En réttleysi ungu
stúlknanna er að minnsta kosti
ein ástæða þess ranglætis sem hið
góða bændafólk sætir í leiknum.
Og þrátt fyrir alla hans mælsku-
list fyrir málstað réttlætis, mann-
legs lífs, er líka ljóst að það er
aldeilis ekki sama hver fyrir rang-
læti verður. Einu má gilda þótt
Títúba, eða Sara Good, séu
hengdar á háan gálga. Hitt er
verra mál ef á að fara að hengja
Rebekku Nurse, Elísabetu eða
Jón Proctor.
En út í þessar og þvílikai
kringumstæður var ekki farið í
sýningu þeirra Húsvíkinga, við
leiðsögn Hauks Gunnarssonar,
enda varla efni til þess. Þar
byggðist sýningin upp um
gálga
raunsæislegar mannlýsingar í
helstu hlutverkum leiksins,
dramatíska baráttu og átök
einstaklinga innb.vrðis og við
sjálfa sig, og í krafti þeirrar
lýsingar vann hún líka sigur.
Hin innri barátta ristir dýpst
hjá þeim Proctors-hjónum, Jóni
og Elísabetu, og sigur þeirra að
lokum er fyrst og fremst sigur á
sjálfum sér. Kristján Elís Jónsson
fór með hlutverk Proctors bónda,
gervilegur maður sem lýsti bónda
með vaxandi sannfæringarkrafti.
Kristjana Helgadóttir var Elísa-
bet kona hans, dul kona og köld
sem ekki megnar fyrr en í leiks-
lokin að rjúfa af sér skefjar
púritanismans og mæta bónda
sínum í einlægni. Þetta var falleg
frammistaða þótt samne.vti þeirra
hjóna, heimilisböli þeirra sem
líka er ein orsök ófarnaðar i leikn-
um, væri ekki ýk.ja skýrt lýst.
LEIKLIST:
Af öðrum leikendum í hinni
fjölskipuðu sýningu langar mig
að nefna Ingimund Jónsson:
séra Samúel Parris, veilan
mann og hálfan, og séra Jón Hale:
Einar Njálsson, lærðan og
ofstækisfullan klerk sem snýst
hugur í miðju galdramálinu.
Báðir verða þeir hvor með sínum
.hætti fórnarlömb þess æðis sem
þeir hrundu af stað, hvortveggja
glöggar mannlýsingar í sýning-
unni. Og loks Danforth landstjóri,
fulltrúi ríkisvaldsins: Sigurður
Hallmarsson ge^ðí honum einkar
eftirminnileg skil, maður sem
verður verkfæri ómannlegs rang-
lætis beinlínis í kraftinum af trú
sinni á lög og rétt og sjálfan sig
sem útvalinn fulltrúa þeirra.
Þetta varð ánægjuleg og eftir-
minnileg kvöldstund í Iðnó. Ekki
vegna viðfangsefnisins út af fyrir
sig, þótt I deiglunni sé áhrifa-
mikið sviðsverk, en vegna
sýningarinnar, vegna þeirra
k.vnna sem hér gáfust af alþýð-
legri leikmenningu eins og hún
gerist best. Hitt er svo annað mál
hvort æskilegt sé tii frambúðar að
sá raunsæismáti sem hér gafst svo
vel sé einráður í íslensku
almenningsleikhúsi, gamni þess
og alvöru.
;'ír:í

llllllllll
Hversvegna ekki hvort tveggja?
nýr AMIGO og sólarlandaferð
Skoda Amigo eródýr bifreió, þess vegna getur þú leyft þér aó fara lika til
sólarlanda.
Skoda Amigo er mjög falleg og stíihrein bifreió. Hun er buin fjölda tæknilegra
nýjunga og öryggió hefur verió aukió til muna.
Komió og skoóió þessa einstöku bifreió.
JÖFUR
HF aUOBREKKU 44-46 - KOPAVOGI - SIMI 42600