Frjáls verslun - 01.10.1971, Blaðsíða 30

Kjaramál
Raunverulegar samningaviðræð-
ur eru ekki hafnar ennþá
Stefna ríkisstjórnarinnar á reiki og óvíst um áhrif af
aðgerðum hennar
Ríkisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar fær nú að glíma við
vanda í kaupgjaldsmálum, sem
stuðningsmenn stjórnarinnar
töldu auðleystan í tíð þeirra
ríkisstjórnar. sem sat að völd-
um s.l. áratug. Að þeirra dómi
var alltaf auðvelt að verða við
kröfum láglaunafólks, vegna
þess að um sanngirnismál var
að ræða. En þegar að stjórnar-
liðum sjálfum kemur, að gang-
ast fyrir sáttum á vinnumark-
aðnum á grundvelli þess, að lág-
launafólk fái hækkuð þau
laun, sem stjómarsinnar telja
sjálfir að ekki sé unnt að lifa
á, kemur annað hljóð í strokk-
inn.
KAUPMÁTTARAUKNING
EÐA KAUPHÆKKANIR.
Þegar kjaramálin voru fyrst
rædd í ríkisstjórninni voru
mjög skiptar skoðanir meðal
ráðherranna, hvernig rétt væri
að bregðast við þeim kjarakröf-
um, sem þá voru komnar fram
eða fyrirsjáanlegar. Ólafur Jó-
hannesson og Hannibal Valdi-
marsson virtust vera á þeirri
skoðun, að heppilegast væri fyr-
ir alla aðila að vinna að 20%
kaupmáttaraukningu eftir leið-
um, sem þeir voru að vísu ekki
reiðubúnir til að benda á. Lúð-
vík Jósefsson hallaðist á hinn
bóginn að því. að rétt væri að
kjarabætur kæmu fram í bein-
um kauphækkunum, sem veitt-
ar yrðu í áföngum. Um tíma leit
út fyrir að skoðun Lúðvíks Jós-
efssonar yrði í aðalatriðum of-
an á í ríkisstjórninni. En svo
til á einni nóttu skipuðust veð-
ur í lofti, og skoðun Ólafs og
Hannibals varð ráðandi í ríkis-
stjórninni.
MÁLIN KÖNNUÐ.
Kjaramálin hafa nú verið til
athugunar í ríkisstjórn, fjórum
undirnefndum og tveimur aðal-
nefndum síðan þau komust á
athugunarstig. Fallist hefur ver-
ið á þau tilmæli atvinnurek-
enda að Efnahagsstofnunin yrði
látin gera könnun á hag og
greiðslugetu atvinnuveganna
og hefur verið unnið að þeirri
athugun frá því fyrir miðjan
október. Sjálf hefur ríkisstjórn-
in rætt kjaramálin af og til ým-
ist ein að við fulltrúa vinnu-
markaðsins, en um raunveru-
legar viðræður deiluaðila var
ekki að ræða og verður ekki
að ræða fyrr en í fyrsta lagi um
mánaðarmótin október-nóvem-
ber. Það er ekki sízt ríkisstjórn-
in sjálf, sem vill fá sem lengst-
an tima til athuguna á því hvað
gera skuli. Stuðningsmenn
hennar í launþegahreyfingunni
hafa viljað gefa stjórninni rúm-
an tíma, en seinni hluta októ-
bermánaðar var lítið eitt farið
að bera á ókyrrð í samninga-
nefnd launþega, og þó einkum
meðal fólks úti á vinnumark-
aðnum sem skyldi ekki full-
komlega þá tregðu, sem hlaup-
in var í samningamálin. Þetta
fólk hafði í huga þær yfirlýs-
ingar stuðningsflokka núver-
andi ríkisstjórnar frá því fyrir
kosningar og eftir þær, að
kjarabætur handa hinum verst
settu væru réttlætismál, sem
þyldi enga bið. Þær kjarabætur,
sem ríkisstjórnin gat veitt, fljót-
lega eftir að hún settist á valda-
stóla, er talin allsendis ófull-
nægjandi, fyrir láglaunafólk,
en hefur engu að síður valdið
því, að þetta fólk hefur viljað
bíða átekta og sýna þolinmæði
og umburðarlyndi gagnvart rík-
isstjórninni.
SAMNINGAVIÐRÆÐUR
DRAGAST ENN.
Þótt raunverulegar viðræður
hefjist að líkindum um mánað-
armótin er eins líklegt og hvað
annað að samningar geti dreg-
ist út allan nóvembermánuð.
Samningamáin eru margþætt.
Fyrst ber að nefna sérstakar
kjarabætur til láglaimafólks og
kjarabætur til verzlunar- og
skrifstofufólks í efri flokkun-
um með hliðsjón af síðustu
samningum við Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja. Þá gera
undirmenn á farskipum sér-
kröfur, sem miðaðar eru við
umtalsverðar hækkanir, sem yf-
irmenn á farskipum fengu á sl.
ári. Loks verður að svara þeirri
vandasömu spurningu. hverjar
eigi að verða almennar kjara-
bætur að þessu sinni og hvernig
greiðslum beinna launahækk-
ana verður háttað.
Loforð ríkisstjórnarinnar um
að hún muni beita sér fyrir
styttingu vinnuvikunnar í 40
stundir án breytinga á viku-
kaupi og lengingu orlofs í 4
vikur eru sérkafli í þessum
kjaramálum, sem ríkisstjórnin
vissi ekki þegar hún gaf loforð-
ið hvernig hún hyggðist fram-
kvæma.
Með þessum loforðum og
þeim kjarabótum, sem ríkis-
stjórnin veitti fljótlega eftir að
hún tók við völdum, var ætlun-
in að vinna traust hjá launþeg-
um, sem síðan átti að auðvelda
ríkisstjóminni að greiða fyrir
raunhæfu samkomulagi í fyrir-
sjáanlegri kjaradeilu í haust.
Það er ósýnt mál að aðgerð-
ir ríkisstjórnarinnar hafi borið
tilætlaðan árangur og kemur
sennilega ekki á daginn fyrr en
samningum er að fullu lokið.
30
FV 10 1971