Vísir - 09.09.1975, Blaðsíða 9

Vísir. Þriðjudagur 9. september 1975.
cTVÍenningarmál
FEKK OSKARSVERÐLAUNIN
FYRIR ALVARLEGA RULLU
HASKÓLABIÓ
„Tizkukóngur i klipu”
(Save thc Tiger)
Leikstjóri: John G. Avildsen.
Handrit og framleiðandi: Steve
Shagan.
Aðalleikendur: Jack Lemmon
og Jack Gilford (þekktastur úr
,,Catch-33”)
Vitanlega dettur mönnum
fyrst gamanmynd i hug, þegar
þeir leggja saman nafnið
„Tizkukóngur i klipu” og aðal-
leikarann Jack Lemmon.
Kannski eitthvað i ætt við hina
vinsælu Óskarsverðlaunamynd
Billy Wilder og Jack Lemmon
„The Apartment” frá árinu
1960, ef heppnin er með?
„Tizkukóngur i vanda” er
mjög ruglandi titill á mynd, sem
á frummálinu nefnist „Save the
Tiger”. Hér er alls ekki um
gamanmynd að ræða heldur
ódulda ádeilu á spillt hugarfar
nútimamannsins.
Gamanleikarinn alkunni Jack
Lemmon, er hér i alvarlegri
rullu, þótt vitanlega komi hann
áhorfendunum til að brosa af og
til.
Jack Lemmon hlaut Óskars-
verðlaun árið 1974 fyrir leik sinn
i þessari mynd, enda er
frammistaða hans i henni með
þvi bezta sem sézt hefur frá
hans hendi. A hann þó ýmsar
ágætar myndir að baki.
Við skemmtum okkur ein-
hvem timann yfir sögunni um
villimanninn, sem þorði ekki að
fljUga i flugvél, þar eð hann
óttaðist, að með hraða sinum
bæri hún likama hans burt frá
sálinni. Myndin „Save the Tig-
er” bendir okkur á, að hug-
myndir sem þessar eru ekki
fjarstæða. Sál nútimamannsins
heldur ekki lengur i við likam-
ann i öngþveiti hins daglega lifs.
Kaupsýslumaðurinn Harry
Stoner (Jack Lemmon) vaknar
uppaf martröð einn morguninn.
Janet kona hans (Patricia
Smith) ráðleggur honum að
leita til læknis, þvi að auk þessa
sé hann farinn að tala upp úr
svefni. Harry heyrir þó vart tal
hennar, enda er hugur hans
viðsfjarri.
Minningar frá árum, er harin
vann iþrótta- og tónlistarafrek
og tók þátt i blóðbaði heims-
styrjaldar, sækja á Harry á
milli þess sem hann stundar
eðlilega þætti viðskiptalifsins
eins og það að útvega gleðikon-
ur handa stærsta viðskiptavini
KVIKMYNDIR
Umsjón: Jón
Björgvinsson
sinum, hagræða bókhaldinu,
kveikja iverksmiðju sinni til að
fá út tryggingarfé, visa frá
glæponum, sem vilja fjárfesta i
fyrirtæki hans og flytja ólöglega
inn ódýran iðnverkalýð.
Hvernig á öðruvisi að vera i
þjóðfélagi, sem leggur meiri
áherzlu á, að bannað sé að
leggja bilum hægra megin göt-
unnar en boðorðin tiu saman-
lagt?
— Sú var tlðin, að ég fékk
gæsahúð af hrifningu við að sjá
fánann okkar og stóð teinréttur
er ég heyrði þjóðsönginn i út-
varpinu. Nú sauma þeir pung-
bindi úr fánunum, segir Harry.
Hinn hreintrúaði maður er
eins og tigrisdýr, sem er að
deyja út I dýragarði nútimans.
Höfundur myndarinnar er
ekki að fela harða gagnrýni sina
á þjóðfélagið. Gagnrýni hans
verður á stundum of augljós
til að ná tilgangi sinum og hitta
vel i mark. Samt er myndin
„Save the Tiger” i alla staði hin
áhugaverðasta og verðug til
umhugsunar fyrir þá, sem
leggja leið sina i Háskólabió.
Þess má geta að lokum, að
tónlistarhlið myndarinnar er i
höndum Marvin Hamlisch (The
Sting). Hann byggir tónlist
myndarinnar einkum upp af
gömlum dægurlögum eins og nú
er orðið áberandi vinsælt i kvik-
myndum (The Great Gatsby,
American Graffity, Paper
Moon, The Last Picture Show,
The Sting o.fl.).
Fyrir leik sinn i myndinni „Save
The Tiger” var Jack Lemmon
valinn bezti leikari ársins við
afhendingu Óskars-
verðlaunanna árið 1974. Jack
Lemmon hefur áður hlotið
Óskarinn, það var árið 1955, er
hann var kjörinn bezti leikari i
aukahlutverki fyrir myndina
„Mr. Roherts.”
Bora tveir Óskarar
STJÓRNUBÍÓ
„Nikulás og Alexandra”
Leikstjóri: Franklin J. Schaffn-
er.
Aðalleikendur: Michael Jayston
og Janet Suzman.
Það er einum of djúpt i árinni
tekið að eigna Nikulási og Alex-
öndru sex Óskarsverðlaun eins
og kvikmyndahúsið gerir i aug-
lýsingu sinni. Bezta mynd árs-
ins 1971 var valin „The French
Connection” en ekki „Nikulás
og Alexandra” eins og auglýs-
ingin segir.
Það er ekki sami hluturinn að
koma til greina i sex undanúr-
slitunum (norminated) og
hljóta i reynd verðlaunin.
„Nikulás og Alexandra” hlaut
aðeins tvö Óskarsverðlaun, ein
fyrir liststjórn og önnur fyrir
búninga. Yfirleitt sitja stór-
myndirnar einar að þessum
verðlaunum.
Franklin J. Schaffner er leik-
stjóri stórmyndanna. Þær
myndir hans, sem hér haf a birzt
að undanförnu, „Papillon” og
„Nikulás og Alexandra” hafa
báðar tekið þrjá tima i sýningu.
Með miklum hópsenum,
glæsilegum búningum, marm-
ara, gulli og landslagi fjallar
myndin „Nikulás og Alex-
andra” um mestu umbrotatima
Evrópu, byltinguna i Rússlandi
og fall Rómanoffanna.
Eins og i svo fjöldamörgum
stórmyndum er efnið það við-
feðmt, að það nær hvergi að
rista verulega djúpt. Fjallað er
um Rasputin og Lenin i svip-
myndum einum, svo að dæmi
séu nefnd.
Keisaraættin er þungamiðja
myndarinnar og persóna hins
veiklynda Nikulásar stendur
skörpust i sögulok. Myndin er
þvi fyrst og fremst fjölskyldu-
saga keisaraættarinnar en ekki
saga byltingarinnar.
Með það efst i huga má vel
njóta hinnar fáguðu stórmynd-
ar. Leikur og öll tæknileg vinnu-
brögð eru með sterku atvinnu-
mannasniði.
Einhver virðist hafa uppgötv-
Fæðing sonarins Alexis boðar Alexöndru (Janet Suzman) og
Nikulási keisara (Michael Jayston, ótrúlega likur Magnúsi Jóns-
syni, kvikmyndagerðarmanni, segja sumir) ekki þá gæfu, sem þau
höfðu talið.
að það fyrir vestan haf, að stór-
myndir um rússneksa umbrota-
tima séu góð söluvara.
Við erum skemmtilega minnt
á það, þegar hér birtast tveir
leikarar, sem nýlega hafa leikið
i hliðstæðum stórmyndum.
Þetta eru John McEnery i hlut-
verki Kerensky, sem leikur
stórt hlutverk i „One Russian
Summer”, sem verið hefur til
sýninga i Gamla Biói og Ian
Holm i hlutverki Yakoslev, sem
lék i myndinni „The Fixer”,
sem Gamla Bió sýndi I febrúar.
ODULIN EFTIRLIKING
NÝJA Bió **
„The Seven-Ups”
Leikstjóri og framleiðandi:
Philip D’Antoni
Aðalhiutverk: Roy Schneider og
Tony Lo Bianco.
Það hljóta allir að muna eftir
myndunum „Bullit” og „The
French Connection”. Maðurinn,
sem framleiddi þær myndir, hét
Philip D’Antoni. Hann fylgdist
vel með leikstjórunum Peter
Yates og William Friedkin, er
þeir skópu þessar vinsælu
myndir, Eftir þá reynslu sina
taldi D’Antoni sig vera tilbúinn
til að leikstýra jafngóðum kvik-
myndum.
Hann tók sig til og framleiddi
og leikstýrði myndinni „The
Seven-Ups”. D’Antoni sækir
fyrirmyndir sinar óspart i „The
French Connection” og „The
Bullit” og er ekkert að leyna
þvi. Hann velur jafnvel Roy
Schneider, annan aðalleikarann
úr „The French Connection” i
aöalhlutverkið. Hann leyfir
honum meira að segja að heita
Buddy, þvi sama nafni og hann
hét i fyrrgreindri mynd.
Hljóðsetningin i byrjunar-
atriðinu er nákvæm eftirliking
af „The French Connection”.
Skerandi suð, sem minnir á jap-
anska hirðtónlist, vekur ónot og
spennu. Hér er þessi hljóð-
notkun þó grófgerðari og ofnot-
aðri en i hinni myndinni.
Nú, sögusviðið er Manhattan i
New York að vetri til i „The
French Connection” og loka-
senan, þar sem lögreglu-
maðurinn eltir skúrkinn á milli
drullupolla og skúrræfla, er
klippt út úr sömu mynd.
Þá er það kappaksturinn, sem
er byggður upp eins og i
„Bullit”. Hann berst um götur
stórborgarinnar og bilarnir
hoppa yfir stallana á gatna-
mótunum. I „The French
Connection” óku þeir utan i
konu með barnavagn, en hér
verður barnahópur að leik fyrir
barðinu á ökuföntunum.
Leikur berst út fyrir borgina
(Bullit) og að lokum endar allt i
einum hasarárekstri. Lögreglu-
maðurinn er kvaddur til viðtals
við yfirmenn sina og honum
tjáð, að verkefnið sé tekið af
honum (eins og i „Bullit”)
Myndin er jafn formföst i upp-
byggingunni. I upphafi myndar-
innar eru söguhetjurnar fjórar
að leiða afbrotamál giftusam-
lega til lykta. Atriðið á ekkert
skylt við það, sem á eftir fer, en
er dæmigerð kynning á sögu-
persónum. (Nákvæm hliðstæða
er jólasveínaatriðið i upphafi
The French Connection”).
Næsti hluti myndarinnar er
langdreginn og virðist jafnvel
vera óklipptur með öllu. Þar er
deilt um, hvort störf hinna harð-
snúnu lögreglumanna eigi rétt á
sér — og þeir sleppa vitanlega
með óskertan hlut. Þeir ákveða
að hittast næsta dag klukkan
eitt til að taka til við næsta verk-
efni.
— Er ekki nóg, að við komum
saman klukkan tvö? segir
Ansel, einn fjórmenninganna.
— Ég þarf að fara með
strákinn minn til tannlæknis,
bætir hann við og er þar með
feigur.
Feigur? Já, feigur. Ef þið
hafið ekki tekið eftir þvi fyrr', þá
er svona kjaftæði dæmigerð
aðferð ódýrra kvikmynda til að
byggja upp i einum hvelli
samúð með ágætum fjölskyldu-
manni, til þess að réttlæta öll
tárin, sem falla siðar i
myndinni, þegar sami maður er
skotinn i tætlur.
Þegar Ansel fer að tala um
elsku litla strákinn sinn, er
greinilegt, að dauði hans er á
næsta leiti.
„The Seven-Ups” er mynd
fyrir þá, sem hafa gaman af
hörkulegum eltingaleikjum á
bilnum, gúmiskri og sæmilega
spennandi lögreglumynd. Þetta
er mynd fyrir þá, sem þreytast
aldrei á að horfa á sama hlutinn
aftur og aftur.
Kvikmynda-
húsin í dag:
**** Laugarásbió: „Dagur Sjakalans”
*** Háskólabió: „Tizkukóngur i klipu”
*** Stjörnubió: „Nikolás og Alexandra”
*** Gamla bió: „Dagar reiðinnar”
•K-K Nýja bió: „The Seven-Ups”
** Tónabíó: „Sjúkrahúslif”
* Hafnarfjarðarbió: „Allt i lagi vinur.”