Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1931, Blaðsíða 5

LESBÓK M0RGUNBLAÐ8INB
141
Á hafsbotni.
Eftir H. v. Gaudecker.
Sumarið 1930 kom Jnjska hafrannsóknaskipið „Me-
teor“ (sem verið hefir við rannsóknir hjer við land og
vestur að Grænlandi), úr rannsóknarför sinni um sunn-
anvert AtUmtshaf. Þess verður efluust nokkuð langt að
bíða, Jiar til unnið hefir verið úr hinum vísindalegu
rannsóknum og J>ær birtar almenningi. 1 þessum leið-
angri var notað nýtt áhald: Bergmálsmælirinn (das Ec-
holot). Með honum voru gerðar 70.000 dýptarmælingar
í Atlantshafi á 2V2 ári, en á 85 árum Jmr áður höfðu að
eins verið gerðar 5000 mælingar, og með miklum erf-
iðismunum, />ví að J>á var notuð lóðlína9
orð. Gráu liárin hans, hvelfda
ennið og tígulegi svipurinn mintu
á spámann, og augljós var vonin,
sem skein út úr augum áheyrend-
anna, ungra, djarfhuga stúdenta.
„Tekinn fastur fyrir morð,
vegna þess að 10 menn hlógu
sig í hel.“
í Ameríku hefir hvert manns-
barn heyrt getið um A1 Trahan,
segir þýskt blað, og nú er þessi
frægi galgopi og skopleikari kom-
inn til Evrópu og ferðast þar um
til að sýna sig og skemta mönnum.
Hann er laginn á það, að vekja
eftirtekt á sjer. Hann lætur blöð
og lögreglu altaf hafa nóg að
gera, og gerir allan almenning
vitlausan. Eitt af brögðum hans
er það, þegar hann kemur til nýrr-
ar borgar, að láta lögregluna kasta
sjer í varðhald. — Almenningur
frjettir undir eins um það, að A1
Trahan hefir verið tekinn fastur.
Hvernig stendur á þessu spyrja
allir? Seinna fá menn að vita að
hann hafi verið grunaður um morð
og þess vegna hafi lögreglan mátt
til að taka hann fastan. En svo
kemur það upp úr kafinu, að
hjer hefir verið um misskilning
að ræða. A1 Trahan ekur beint
heim til sín og á bílnurn hefir
hann stórt. spjald, og á því stend-
ur: Jeg var tekinn fastur vegna
þess að 10 meníi dóu af hlátri á
seinustu sýningu minni í San
Francisco!
Þetta bragð leikur hann hvað
eftir annað og altaf með góðum
árangri. Hann leikur á alla, en
verður svo góður vinur allra. Og
hann horfir ekki í að horga háar
sektir fyrir lítinn hrekk.
Hann: Hvers vegna ertu svona
döpur í bragði, María?
Hún: Jú, jeg hefi nýskeð feng-
ið leiðarvísi um það hvemig eigi
að búa til heimilislíkör, en jeg
á enn ekkert heimili.
— Er þetta svertingja-músík?
— Já, auðvitað; sjerðu það ekki,
«ð jeg ljek aðeins á svörtu nót-
urnar.
Farþegaskip leggur á stað frá
Höfðakaupstað og ætlar til Buenos
Aires. Það er þegar umkringt af
mávum, sem rífast um alt ætilegt,
sem útbyrðis er kastað. Smá fiski-
skip eru hingað og þangað á
sveimi, eða vagga sjer letilega á
öldunum.
Þegar fjær dregur landi fækkar
mávunum stórkostlega, og fiski-
skipin hverfa alveg. Og fram und-
an og alt um kring er hið mikla
haf, tilbreytingalaust. Hinn mikli
gufuknörr klýfur öldurnar dag eft
ir dag, og er eins og lítill depill í
þessari ómælisvídd. Þó er þetta
heil höll á floti, með þúsundum
íbúa, fátækra og ríkra, með tennis-
völlum og blómabúðum, með þröng
býli sums staðar, en skrautlegum
íbúðarsölum sums staðar. Sjórinn
er alveg eins að sjá og þegar skip-
ið lagði á stað. En öldurnar hylja
margt í skauti sínu.
Ef til vill yrði farþegar ótta-
slegnir, vissi þeir það hvemig hafs
hotninn sekkur alt í einu, — hvern
ig dýpið margfaldast skyndilega.
Næst landi hallar sjávarhotninum
hægt og hægt niður á við. Pallur-
inn, sem meginlöndin hvíla á, nær
niður á 200 metra dýpi. En svo
skiftir það engum togum að dýpið
verður 5000 metra.
Hin ógurlega Kap-gjá er undir
hotni skipsins.
Skipið er komið út á mitt At-
lantshaf. Með bergmálsmælinum er
dýpið mælt. Það verður þannig, að
skotið er neðansjávar. Hljóðhvell-
urinn berst alla leið að granni og
þaðan aftur sem bergmál upp að
yfirborði og til skipsins. Sjerstakt
áhald tekur við bergmálinu og
reiknar hve lengi það hafi verið á
leiðinni og mælir eftir því dýpið,
svo að ekki skakkar metra. —
Alt í einu erum vjer komnir af
5000 metra dýpi upp á 2200 metra
dýpi. Þarna liljóta þá að vera á
liafsbotni fjöll ,sem eru hærri en
Alpafjöllin.
Atlants-þröskuldur (Atlantische
Schwelle) heitir þessi hæðahrygg-
ur, og hann nær eftir endilöngu
Atlantshafi, frá Grænlandi og suð-
ur undir Suðurpól. Þessi hryggur
skiftir dýpsta hluta Atlantshafs-
ins í tvo ála, austlægan og vest-
lægan ál, og eru þeir um 20.000
kílómetra langir.
Álar þessir eru ægidjúpir, alt
að 6000, já, sums staðar alt að
8000 metra djúpir.
Þegar talað er um Atlants-þrösk
uldinn, er þá ekki von, að sumum
detti í hug, að þarna sje töfra-
landið Atlantis, þetta þjóðsagna-
land, sem átti að liggja milli haf-
anna, en sökk í sæ. Ógurleg sæ-
hylgja svelgdi á einum sólarhring
hámenningu stórþjóðarinnar, sem
þar bjó, segir Plato, þar sem hann
talar um örlög Atlantis. Nei, þrösk
uldurinn á sjer sennilega alt aðra
sögu.
Þegar maður lítur á vestur-
strönd Afríku á landabrjefi og
austurströnd Suður-Ameríku og
ber þær saman, sjer maður að þær
myndi geta fallið saman. Og það
er ein af sönnunum þeirrar get-
gátu, að Ameríka og Afríka hafi
einu sinni verið samfastar. Önnur
sönnun er svipuð jarðlög, svipað
dýra- og jurta-ríki á háðum strönd-
um. Og mælingar, sem gerðar hafa