Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1931, Blaðsíða 6

LESBÖK MORGBNBLAÐSINS
142
Víðavangshlaup drengja
er háð ár livert, fyrstan sunnudag
í sumri og fór það -fram í 9 sinn
26. apríl síðastliðinn. Hlaupið er
um 2y2 röst og er öllum drengjum
innan 18 ára aldurs heimiluð þátt-
taka.
í síðasta hlaupi var þátttaka
mjög góð, yfir 30 drengir frá
þremur fjelögum hlupu, Glímufje-
lagið Ármann vann hlaupið með
31 stigi, átti það 1,, 5,, 6,, 7. og
verið, sýna það, að þessar heims-
álfur eru að fjarlægjast hvor aðra
nú á dögum. Þröskuldurinn hefir
því senni'ega myndast á þeim mót-
um, þar sem meginlöndin slitnuðu
í sundur, og stendur óhaggaður
mitt á milli þeirra.
Þannig ætti þá að hafa myndast
liinn lengsti fjallgarður, sem til
er í heimi, fjallgarður, sem enginn
hefir augum litið nje mun augum
líta.
En hvar var þá Atlantis, þetta
ágæta land, sem grísk skáld hafa
sungið mest lof? Frásögn Platós
bendir til þess, og uppgötvanir,
sem nýlega hafa verið gerðar,
styðja þá ályktun: Atlantis hefir
verið framundan ósum Guadal-
quivir á Spáni suðvestanverðum.
Tartessos, heimsins mesta verslun-
arborg 500 árum fyrir Krist, var
12. keppanda; annað varð K. R.
með 35 stig og þriðja 1. R., með
70 stig. Einstaklings verðlaun
hlutu þessir: 1. verðlaun Jón Guð-
bjartsson úr Ármann á 8 mín. 44
sek. 2. Halldór Ólafsson (K. R.)
8,48 sek. og 3. Aðalsteinn Norberg
(í. R.) 9 mín. 1,8 sek. Glímufjel.
Ármann gengst altaf fyrir þessu
hlaupamóti,
á eynni Erythein fram undan ós-
um Guadalquivirs, og það hefir
verið Atlantis. Alt, sem Plató segir
um þetta furðuland, á þarna við:
hin málmauðgu Sierra Morena hjá
Tartessos, landfræðisleg lega fjalla
og sljetta, heimsverslunin, menn-
ingin. Plató nefnir jafnvel kon-
unginn þar, sem varð 120 ára
gamall.
Oss virðist það algerlega óskilj-
anlegt, að hin mikla menning
þarna skyldi hverfa á svipstundu.
Hinar stórkostlegustu náttúruham-
farir, sem vjer þekkjum, eldgosið
í Krakatau í ágústmánuði 1883,
sökkti þó ekki nema 18 ferkíló-
metra stórri ey.
Það er aðeins í sögnum að getið
er um, að jarðskjálftar og flóð-
bylgjur hafi eyðilagt heil lönd og
jarðarhluta. En það var annars
konar sögulegur atburður sem
gerði Atlantis að týndu landi. í
sjóorustunni hjá Alia, árið 537 f/
K., unnu Kartagóborgarmenn sig-
ur á Grikkjum. Eftir það var
Njörvasund (Gibraltar) heimsendi
hjá Grikkjum. Kartagóborgar-
menn lögðu miskunnarlaust undir
sig alla verslun í Miðjarðarhafi.
Ekkert grískt skip mátti fara út
um Njörvasund (milli Herkúles-
stoðanna, sem þá var kallað).
Þetta skeði 100 árum áður en
Plató var uppi. Og þegar hann
var uppi höfðu Grikkir ekki annað
en endurminninguna um Tartessos.
Þegar Rómverjar eyðilögðu
Kartagóborg 300 árum seinna, og
verslunin varð aftur frjáls, kom
engum manni til hugar, að rústir
Tartessos væri hið lofsungna At-
lantis.
í grjóti Atlants-þröskulds er ár-
angurslaust að leita sannana fyrir
því, sem áður er sagt um landa-
rofið.
Á 200 metra dýpi er sifelt hálf-
rökkur, og á 400 metra dýpi er
sífelt myrkur. Lengra megna sól-
argeislarnir ekki að ná. Þar hverf-
ur allur jurtagróður, því að lífs-
skilyrði vantar.
En dýrin liaga sjer eftir kring-
umstæðunum. Djúpfiskar, ægileg-
ar töfraverur, liggja í leðjubotni
á 4000 metra dýpi og sitja um
bráð. Til þess að geta sjeð, hafa
þeir á líkama sínum blys, varpljós,
sem skyndilega lýsa, og slokkna
svo aftur jafn skyndilega. Náttúr-
an hefir sjeð þessum skepnum fyr-
ir öllu: Ijósi, spegli og ljóslokara.
Oft eru það sjerstakir og óskyldir
ljósgerlar, sem setst hafa að í líf-
færuin fiskanna, og hjálpa fram-
færanda sínum þannig til þess að
leita sjer bjargar. Sumir djúpfisk-
arnir hafa langa og hreyfanlega
anga, og fremst á þeim eru leitar-
ljósin. Sumir eru með ógurlega
stórum og sjálflýsandi augum, aðr-
ir eru augnalausir.
Fiskar þessir hafast við á strjál-
ingi. Á stóru svæði er ef til vill
aðeins einn fiskur, enda er lítið
um björg á 3000—4000 metra dýpi.
Svifið, sem er í sjónum, er nær-
ing þessara fiska. Smáþörungamir
(plankton) og sá aragrúi af smá-
lífverum, sem hefst við í yfirborð-