Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1936, Blaðsíða 2

138
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
að skipin tóku fyrst land við
Færeyjar, en heldu svo rakleitt
þaðan til Hjaltlands. Þar biðu
þeirra hollensk herskip til þess að
fylgja þeim heim.
Venjulega lögðu Indlandskaup-
förin á stað að heiman seint um
haust, eða fyrra hluta vetrar, en
frá Batavía aftur næsta ár, milli
jóla og nýárs, og voru væntanleg
til Hjaltlands eftir 8—9 mánuði,
ef engin sjerstök óhöpp komu
fjTÍr. Seinast í júlí eða fvrst í
ágúst voru því herskipin, sem
á.ttu að fylgja þeim norðan við
Skotland og yfir Norðursjó, kom-
in heim með þau. Höfðu Indlands-
kaupförin samflot, eftir því sem
unt var, svo að hægt væri að
fylgja þeim öllum heim í einu
lagi.
„Skjaldarmerki
nmsterdam“.
EFTIR skýrslum Kamer Am-
sterdam fór ,,Het Wapen van
Amsterdam" í fyrstu Indlandsför
sína 20. október 1654 og kom
heim aftur 16. júlí 1657; í aðra
förina fór það 13. október 1657 og
kom heim 30. júní 1659; í þriðju
förina 17. desember 1659 og kom
heim 30. júní 1661; fjórðu förina
27. september 1661 og kom heim
18. júlí 1663; í fimtu ferðina 21.
maí 1664 — en úr henni kom það
ekki. Það strandaði við ísland 19.
september 1667 og þar báru flest-
ir skipsverja beinin, og hinn dýr-
mæti farmur fór forgörðum að
mestu.
Hinn dýrmæti
farmur.
rP ALIÐ er, að þegar skipið lagði
■*■ á stað heimleiðis frá Batavíu
á Java í seinasta sinn, hafi farm-
ur þess verið metinn á 43 tunnur
gulls. Samkvæmt orðabók Sig-
fúsar Blöndals hefir hver „tunna
gulls“ verið virt til 200.000 króna,
og ætti þá farmurinn að hafa verið
8.6 miljóna króna virði.
Segir Esphólín svo frá í Árbók-
um um það hver farmurinn hafi
verið:
„Klukkukopar einn liafði vetið
barlestin, en áhöfn gull og perl-
ur, silki, skarlat, pell og purp-
uri, kattún og ljereft ærið og
mörg dýrindi, einnig demantar og
karbúnkúlar, desmerkettir og
margt annað'1.
Fitja-annáll segir:
„Flutti bæði gull og perlur,
silfur og kopar, kattún, silki og
ljereft yfirfljótanlegt og margs-
kyns dregna dúka og ábreiður“.
Kjósarannáll segir:
„---------fraktað með ljetefti,
silki, kopar, silfur, gull, dýrmætar
jurtir og eð^lsteina“.
Vatnsf jarðarannáll yngri seg-
ir:
„Þar var idel klukkukopar fyrir
barlest, en góssið var allra handa
varitet: silki, skarlat, pell, ljer-
eft etc., ýmislegir dýrmætir eðal-
steinar og carbuneuli, desmer-
kettir og alls kyns þess konar dýr-
mætt góss.“
/
Frd Java til Islands
TJ0LLENSKU skipin munu hafa
orðið seinni til heimfarar frá
Batavia þetta ár heldur en endra-
nær. Lögðu þau ekki á stað þaðan
fyr en 26. janúar 1667. Fæ jeg
ekki sjeð hve mörg þau voru
saman, því að í heimildum er talað
aðeins um „nokkur skip“.
Þessi floti kom til Góðrarvonar-
höfða í maí og dvaldist þar fram
í öndveroan júní. Þá var siglt á
stað og samkvæmt fyrirskipun átti
að lialda rakleiðis norður undir
Færeyjar. Gekk ferðin vel, en
flotinn lenti nokkuru vestar en
gert var ráð fyrir, og var kominn
undir Island, á 62 breiddargráðu.
Þá var það, aðfaranótt 17.
september, að á rauk æðiveður.
Leystist þá flotinn sundur, og er
sagt að veðrið hafi verið svo voða-
lögt, að menn hafi búist við því að
skipin myndi sökkva þá og þeg-
ar, og hver stund væri sín síðasta.
U LEST skipin hleyptu til Fær-
eyja upp á líf og dauða. En
vegna strauma í sundunum og ó-
veðurs var ekki viðlit að leita
hafnar þegar þangað var komið.
Komust þó öll nema eitt í land-
var hjá Kvalbö og lágu þar af
sjer mesta garðinn. Komust þau
síðan inn til Þórshafnar 1. októ-
ber.
En eitt skipið fórst við Fær-
eyjar. Það hjet „Walcheren“, eign
verslunar- og siglingarf jelagsins
Kamer Zeeland. Er mjer ekki
kunnugt um afdrif þess nema hvað
sagt er að 17 menn einir hafi kom-
ist af.
AÐ er nú frá „Het Waapen
van Amsterdam“ að segja, að
þessa sömu nótt sem ofviðrið brast
á, rak það upp að suðurströnd ís-
lands og fórst þar við sandana
tveimur nóttum seinna.
Hvar fórst skipið?
ANNÁLUM ber ekki saman
um það hvar skipið hafi
strandað. Valla-annáll, FÞja-ann-
áll, Kjósarannáll, Hestannáll og
íslands ártali telja að skipið hafi
strandað við Skeiðarársand. En
annáll Magniiss sýslumanns og
Vatnsfjarðarannáll yngri og Esp-
hólín segja að það hafi strandað
á Sólheimasandi.
Þrátt fyrir þessar misgreinir e'r
engum blöðum um það að fle,tta
að skipið hefir strandað á Skeið-
arársandi.
Það s.tyðja fyrst munnmælí, sem’
herma það, að akkeri skipsins hafi
verið flutt upp undir bæinn Skafta
fell í Öræfum og verið skilin þar
eftir í skriðu nokkurri; en í einu
hlaupinu af mörgum hafi Skeiðará
sópað burtu skriðu þessari og
akkerunum.
En það sem mjer finst taka af
allan vafa um þetta efni, er Al-
þingisbókin 1669. Þar lætur Ein-
ar Þorsteinsson,*) sýslumaður í
Austur-Skaftafellssýslu lesa upp í
lögrjettu skrif og framburð sinn
„um þá kvensnift, Ragnhildi Jóns-
dóttur í hans sýslu, er barn
alið hefir og það kent Pjetri
Jacobssyni, sem verið hefir á því
* Einar Þorsteinsson, sýslumaður
Austur-Skaftfellinga, er meðal annars
kunnur fyrir það, að árið 1680 gaf hann
Alþingi öxi þá, er lengi siðan var not-
uð við aftöku sakamanna.