Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1936, Blaðsíða 3
hollenska Ostindiafari, en maður-
inn nú í burt sij;ldur“.
Orðin „í hans sýslu“, og að þess
munu cngin dæmi að strandmönn-
um úr Vestur-Skaftafellssýslu
(eða jafnvel Rangárvallasýslu)
sje flækt austur í Austur-Skafta-
fellssýslu, taka hjer af öll tví-
mæli.
C KE7ÐARÁRSANDUR er víð-
^ ur, svo að þótt sagt sje, að
skip hafi strandað þar, er ekki
ncma hálfsögð sagan um lencl
ingu skipbrotsmanna. Um ægi-
sandana, alt austan frá Hnappa-
völlum í Öræfum og vestur úr
öllu valdi, kvísla.st jökulvötn til
sævar, og engin bygð nærri. Á
söndunum var þá ekkert afdrep,
því að þar vdru engin skýli fyrir
skipbrofsinenn. Og livar sem þá bar
að landi í skipreika milli Ingólfs-
höfða og Núpsvatna voru þeir á
ægisandi, umkringdir beljandi
vötnum, sáú hvergi til manna-
bygða og vissu ekkert livert átli
að halda. Ovíða í heimi, þar sem
menningarþjóðir búa, mun hin
hamslausa náttúra, er hrekur slcip
af hafi í strand, búa þeirn, er af
komast, jafn geigvænlegar viðtök-
ur eins og á Skeiðarársandi.
Því fór hjer svo, að aldrei mun
meira manntjón hafa orðið við
strand eins skips á íslandi, heldur
en í þetta skifti. Má gera ráð fyr-
ir því að 150 menn hafi farist þar
að minsta kosti, jafnvel alt að
200.
■Keir, sem best. þekkja sagnir
*■ um þetta strand og s,tað-
háttu, telja að skipið muni liafa
sfrandað um 20 km. fyrir vestan
Tngólfshöfða. Ætti það þá að hafa
verið hjá Veiðiósi, eða milli hans
og Melósa, eins og þeir eru nú
markaðir á íslandskorti. En fyrir
nter 270 árum mun alt hafa verið
þarna með öðrum svip en nú er,
nema um vötnin, sandana og ó-
færurnar.
Með mörgum hlaupum á þess-
um öldum hefir Skeiðará breytt
öllu umhverfi og fært ströndina
lengra úf. Má því vera, að staður
sá, þar sem hið fagra hollenska
- sldp strandaði, sje nú langt frá
sjó, og þar liggi það einhvers-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
139
HOLLENSKT KAUPFAR FRÁ 17. ÖLD. (Mynd gerð eftir líkani í
Ned. Hist. Scheepv. í Amsterdam).
staðar grafið í sandinum, ásamt
þeim auðæfum er með því sukku
í sjó, og inenn gangi þar nú ár-
lega yfir þann blett, án þess að
vita hvað sandurinn undir fótum
þeirra geymir.
Mcnnirnir farast í
sjóvolki og krókna
d söndunöm.
AÐ fara sjaldnast nákvæmar
sögur af því hvernig hverjum
einum reiðir af þegar skip farasf.
Og allra síst eiga menn orð til að
lýsa þeirri útlausn skelfingar, því
óttamagni, sem brýst út, þegar
hundruð manna eru í lífshættu.
Þess vegna reyni je'g ekki að draga
neina mynd af því livernig um-
horfs hafi verið í „Het Waapen
van Amsterdam“ þegar það strand
aði hjer á suðurströnd íslands.
En hitt má hverjum manni vera
Ijóst, að fyrir foringja skipsins,
sem áttu að bera ábyrgð á góssi
og lífi hinna mörgu manna, sem
innanborðs voru, var það næg á-
stæða til örvílnunar að stranda
þarna þar sem engin áreiðanleg
kort voru þá til af suðurströnd
fslands.
T AFTAKAVEÐRI strandað
skipið við sandana. Af ann-
álum er svo að sjá setn þegar hafi
verið reynt að se.tja út báta til
þess að koma sltipsfólki á land,
en við það hafi margir farist.
Dr. M. Simon Thomas getur
þess í doktorsritgerð sinni, að
sagnir gangi um það, að á skip-
inu hafi verið Svertingi nokkur,
syndur eins og selur. Hafi hann
bjargað mörgum mönnum á sundi
til lands, en í seinustu ferðinni
i