Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1936, Blaðsíða 6

142
LESBÓK MORGUNBíjaÐSINS
ESjarni ÍT>. fííslason;
RL5EV
„Perlan í Eystrasalti.“
burt til þein-a, er engin rjettmæt
ítök áttu þar í, að guðs og nátt-
úrunnar lögum.
Annálar minnast að eins á þetta
mjög varúðlega. Pitjaanyáll seg-
ih: „Haldið var að margur yrði
þá fingralangur fvrir austan“. Og
Valla-annáll, sem ritaður er um
aldamótin 1700, segir: „Margt
náðist af góssi þessa skips all-
vænt; hafa sjest rök til þess í
nokkrum stöðum syðra og suð-
eystra alt til þessa“.
Þær sagnir ganga og. að hús-
mæður eystra hafi um þe*ta leyti
skift um sængurföt í rúmum sín-
um, og hafi heimilisfólk alt sofið
við silkirefla og rúmklæði úr
silki lengi á eftir.
AÐ getur vel verið, að enda
þótt mest af hinum dýra
farmi sykki með skipinu, og I)an-
ir hafi komist yfir margt af því,
sem bjargað var, þá sje til enn á
landi hjer gripir úr því.
Ungfrú M. Simon Thomas segist
liafa talað við mann austur í Ör-
æfum. sem sjeð hafi tvær tóbaks-
dósir úr látúni, látúnshjömr og
skráarumbúnað af kistu, sem hann
taldi kominn úr þessu skipi. Hvar
þeir gripir eni nú niður komnir
veit víst enginn. En í Þjóðminja-
safninu er einn gripur, sem Matt-
hías Þórðarson þjóðminjavörður
hvggur að sje frá skipinu kominn
í öndverðu. Er það hurðarspjald
með upphlevptu flúri.
Spjaldið.
()11 lönd liafa sín einkenni feg-
urðar og mikilleika, en fá munu
svo frábrugðin hvort öðru að
náttúrufari sem ísland og Dan-
mörk.
í Norðursjó og Eystrasalti
eru alt að 500 smáeyjar, sem teljast
til liins danska ríkis. Að því leyti
viraðs* þær vera afkvæini Jótlands,
að þær eru allar fjallalausar og
gróðursælar. Af þessum eyjaurmul
eru þó ekki nema 112 bygðar. Ein
af þeim er Alsey eða „Eystra.salts-
perlan“ (Die Perle in der Os*see)
eins og hún alment er kiilluð af
Þjóðverjum.
Alt það fe'gursta, sem Danmörk
getur gestauganu boðið. finst á
þessari litlu eyju, sem mikið er
dáð og elskuð af eyjaskeggjum
og nábúum þeirra.
Alsey er 114 ferkm. að stærð
með álíka marga íbúa og Reykja-
vík. Þar af eru 12 þúsundir í höf-
uðborg eyjarinnar, Sönderborg,sem
bygð er við Alseyjarsund, kring-
um veglegan kastala með sama
nafni. Sönderborg-kastali er mjög
forn bygging; var reistur af
Valdimar konungi I. til varnar
gegn Vindum. Nú er þessi kas*ali
notaður sem fomminjasafn og er
það eitt hið merkilegasta í Suð-
urjótlandi. M t ber ]>ar á stríðs-
minjum frá Sljesvíkurstriðunum
1848 og 1864. í þeim styrjöldum
kemur Alsey mikið við sögu. Öll
eyjan er einn óslitinn grafreitur
þúsund ára ættliða. Þar liafa
fundist 2200 fornaldargrafir,
Niunar kringum 4000 ára gamlar.
Upprunalega var Alsey sjálfstætt
víkingahöfuðból, sem ekki taldist
til konungsríldsins danska. Árið
1229 var Albert frá Orlamunde
höfuðsmaður á eynni. Síðar var
þar hertogadæmi, og um eitt
skeið er eyjan undir yfirráðum
hertoganna af ætt Abels konungs,
bróðurmorðingjans, sem mörgum
mun kunnur frá leikriti Öhlens-
chlægers „Erik og Abel“.
*
Þegar maður ferðast um Alsey
dcttur manni ósjálfrátt í hug ís-
lensk útröst. Alt landið er öldu-
myndað og líkist hafi, þar sem
einn bpðinn rís eftir annan og á
stöku stað skýtur upp háum
brimhnútum. Hvert fótmál af jörð
er ræktað. Þar sem ekki eru akrar
eru ávaxtagarðar eða skógur. —
Skógarnir eru oftast í toppi bylgj-
unnar og milli þeirra í lægðunum
eru gulir akrar og hálmþaktir
bóndabæir, til að sjá milli trjánna
eins og falle'ga innrömmuð mál-
verk. Á stökum stað ber græna
hóla yfir lauffald trjánna; þeir
eru sjerstaklega afgirtir, ræktaðir
til beitar fyrir kýi\ á sumrin.
íslendinginn, se'm vanur er
voldugu og hrjóstugu náttúru-
umhverfi — þögulum svipum