Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1936, Blaðsíða 4

140 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Siglingakort frá íslandi árið 1635. (Kort Joris Carolus í Wereldatias
Willem en Joan Blaeuw).
hafi hann farist. Lík hans liafi
verið dysjað þar sem það kom á
land, á mel einum, sem íslending-
ar kalli síðan Skollamel. Mjer hef-
ir ekki tekist að grafa upp hvar
það örnefni muni hafa verið, og
sennilega er nú staðurinn glevmd-
ur, og grafinn af Skeiðará.
live mcirgir björg-
uðust?
'C, KKI ber annálum saman um
það. hve margir menn hafi
verið á skipinu, en þó lætur nær
um frásögn þeirra, hve margir
hafi af komist. Esphólín segir að
á skipinu hafi verið 300 manns og
50 komist af. Fitja-annáll og
Kjósarannáll segja, að á skipinu
hafi verið 20Ö manns og nær 60
komist af. Magnús sýslumaður
segir að á skipinu hafi verið 250
manns, en 50 komist af. Valla-
annáll segir að þar hafi týnst
fólk flest.
Þegar athuguð er frásögn Jóns
Ólafssonar Indíafara um mann-
fjölda á dönskum Austindíaskip-
um, má geta nokkuð í eyðurnar
um, hve margir hafi verið á holl-
enska skipinu. Það var mikið
stærra heldur en dönsku skipin,
og hlaut því að hafa stærri skips-
höfn. Svo ber þess líka að gæta,
að Hollendingar höfðu miklu meiri
ítök í Austurindíum heldur en
Danir, og má því búast við fleiri
farþegum með þeirra skipum heim
leiðis he'ldur en þeim dönsku. —
Þykir mjer því varla of mikið í
lagt að ætla að á skipinu hafi
verið um 200 manns, að minsta
kosti. Dr. M. Simon Thomas tek-
ur sínar tölur um þetta efni eftir
íslenskum heimildum og skil jeg
það svo, að af skjölum útgerðar-
fjelagsins verði ekki ráðið hve
margir tóku sjer far með skipinu
frá Austindíum. Virðist og svo,
sem hún telji íslensku annálana
bestu heiinildir um strand þetta
og manntjón.
Eftir öllum heimiklum að da“ma
hafa 50—60 menn b.jargas.t.
Dcgar í land var
komið.
EIR, sem komust á land úr
skipinu, voru litlu betur
farnir en hinir, sem fórust í brim-
garðinum. Þeim skolaði holdvot-
um, sjóhröktum og örmagna á
land þar sem ekkert athvarf var,
en foráttuveður og aftaka kuldi.
Voru flestir illa undir það búnir,
því að þeir voru klæddir í ljett og
skjóllaus silkiföt. Króknuðu þeir
margir þe'gar á sandinum. En
jiegar skipið tók að brjóta og upp
úr því rak ýmislegt, þar á meðal
áfengi allskonar, var áfenginu
skift á milli skipbro.tsmanna til
þess að reyna að halda á þeim
hita, og Kjósarannáll segir: „Menn
komust margir lífs á land á bátum
og skipbrotum. en af því veðrið
var kalt, en yfrið langur vegur
til bvgða, þeir og einnig drukknir
af brennivíni, hvort þeir höfðu
drukkið þá á land komu, þá dóu
svo margir — — —
T7 NGJNN veit nú hve lengi
skipbrotsmenn hafa verið að
hrekjast þar á söndunum, en sögn
er sú, að þeir hafi kynt bál, og að
lokum liafi bændur (í Oræfumt)
orðið þeirra varir og gert út leið-
angur til bjargar.
Var þá köld aðkoma, er
komið var yfir vö.tnin, því að
hingað og þangað lágu lík Hoil-
endinga á sandinum, og sumir
deyjandi. Þar á meðal var skip-
stjórinn. Hafði hann áður fengið
skipssögn sinni til farkosts þær
gersimar, sem á land hafði rekið.
Fundu menn liann liggjandi á
sandinum nær dauða en lífi. Var
hann í fögrum skartklæðum og
dró af hönd sjer gimsteinum sett-
an gullbaug, eins og liann vildi
með því kaupa niönnum sínum
frið og frelsi. Síðan dó hann.
Björgan mann-
anna.
M björgun skipverja verður
ekki sagt, nje' hvert þeir
voru fluttir fvrst. En um það bet
sögnum sarnan, að nokkrir
þeirra hafi komist utan þetta
sama haust með dönsku skipi,
sem sigldi frá Eyrarbakka, en
hinir hafi vi§tast um veturinn á
Seltjarnarne'si og Kjalarnesi. Er
mælt, að næsta vetur hafi 60 er-
lendir eftirlegumenn verið í Kjal-
arnesþingi. Var þá hart í ári hjet
og höfðu allir nóg með að sjá sjálf
um sjer farborða. Mun bændum
liafa þótt þungt undir að búa að
sjá veturgestum þessum farborða,
eins og von var. Og á Alþingi 1669
bar Daði Jónsson sýslumaður í
Kjalarnesþingi fram kvörtun bú-
enda í jieirri sýslu um átroðning
útlendinga, og mun þar meðal