Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1941, Blaðsíða 4

228
LESBÓK MORGUNBLAÐSENS
KRISTJÁN ELDJÁRN:
Mreindýraveiðar a Qrænlandi
(Dagbókarbrot)
1.—2. ágúsf 1937.
ftir landslögum eru hreindýr
in friðuð til 1. ágúst. Þá
eru hreinkálfarnir komnir það á
legg, að munaðarlevsi ekki ríður
þeim að fullu.
Við biðum ekki boðanna þegar
friðunartíminn var útrunninn.
Þegar í birtingu vorum við komn-
ir á stjá og bjuggumst á veiðar.
Enginn var úrillur eða kinokaði
sjer við að skríða upp úr dún-
heitum hvílupokanum, þótt morg-
unkuldinn væri napur. Þokuslæð-
ingar lágu í öllum lægðum og
svartir hnjótarnir skutu upp koll-
unum á milli. En þótt Grænland
væri þungbúið þennan morgun,
voru allir í besta skapi og veiði-
hug. Grænlendingarnir fóru ekki
dult með, að það væri gnótt hrein-
dýra á öllu svæðinu milli hústað
ar okkar í litla dalverpinu og ís-
breiðunnar. Þeir hlógu og flissuðu,
drógu dár að náunganum í laumi,
mösuðu og átu. Byssur voru rann
sakaðar, malir kýldir og pípur
reyktar. Svo var lagt úr hlaði og
gengið sem leið liggur í einlægum
krákustígum upp þverhnípt fellið,
sem gnæfir hátt yfir gömlu tóft
unum. Okkur miðaði vel áfram.
Grænlendingarnir %roru óðfúsir í
veiðilandið og hvöttu gönguna,
kiðfættir og innskeifir í rosabull
um sínum, en drjúghraðir og geysi
fótvissir. Það var meira en meðal-
raun að fylgja þeim eftir í bratt
anum.
Þegar kom upp á flatneskjurnar
og heiðarnar skildust leiðir okkar,
og gengu tveir og tveir saman úr
því. Förunautur minn var ungur
„fangari", Vitus að nafni, þögull
og fáskiptinn, en aðgætinn með
afbrigðum og furðulega skygn.
Augun voru á sífeldu kviki, hvöss
og athugul, hver hreyfing eða til-j
breyting þokunnar vakti athyglh
hans, hver lægð eða alda komí
honum til að hægja gönguna, unsL
hann hafði gengið úr skugga um
að ekkert kvikt væri fvrir. Hann
hagaði sjer á allan hátt eins og
þeir einir gera, sem frá blautu
barnsbeini hafa drukkið í sig anda
veiðimenskunnar og skynja líkt og
af eðlishvöt, hvað við á. Jeg festi
þegar hið mesta traust á honum
og ákvað að fylgja hátterni hans
í hvívetna.
Við fórum okkur hægt. Þokan
byrgði alla útsýn, og það var vís-
ast, að þau hreindýr, sem kvnnu
að leynast í nágrenninu, hefðu
fundið mannaþef og flúið veg
allrar veraldar áður en hugsan-
legt væri að við kæmum auga 4
þau, ef við hj'eldum áfram göng-
unni. Við settumst öðru hvoru og
revktum pípur okkar. „Bölvuð
ekki sen þokan“, skildi jeg Vitus
tauta fyrir munni sjer. Annars
var lítið um viðræður, því að
hvorugur skildi annars mál svo
nokkru nam. Við störðum hvor í
sína átt í þungum þönkum.
En skyndilega komst kvik á
þokuvegginn. Það var eins og ram-
bygðir borgarmúrar væru að
hrynja í rústir. Hver sólargeislinn
á fætur öðrum ruddi sjer braut,
gegn um mökkinn. Þokuhnoðrarn-
ir urðu minni og minni. Það var
eins og þeir færu undan í flæm-
ingi og verðust í lengstu lög, en
þó skipti það engum togum, áður
en óbygðir Grænlands lágu óra-
vegu fyrir fótum okkar, í þögulli
tign og djúpri kyrð. Nú litum við
hvor á annan. Vitus ljómaði sjálf-
ur engu minna en náttúran í
kringum okkur. En snögglega
breyttist gleðisvipurinn í athygli
og varúð. Það var auðsjeð, að
hann átti von á veiðidýrum á
næstu grösum, þótt sú von brygð
ist hrapalega. Hreindýr voru ekki
svo langt sem augað eygði fremur
5 en glóandi gull. Ef hreindýr er
innan sjóndeildarhrings, má það
riívera geysilangt í burtu, ef græn-
lenskur veiðimaður á besta aldri
kemur ekki auga á það, enda er
sjón þeirra oft við brugðið. En
það hafði aldrei brugðist, að hjer
væru hreindýr hópum saman,
höfðu Grænlendingarnir sagt, svo
að við lögðum land undir fót í
þeirri góðu von, að ekki gæti liðið
á löngu áður en eitthvað bæri til
tíðinda. Við gengum rakleiðis í
áttina til jökulsins. Fjalllendið er
fagurt og friðsælt og glitrar í
ótal litbrigðum, en það gleymist
alt á svipstundu þegar maður
stendur augliti til auglits við hinn
eilífa jökul, ekki síst þegar hann
er í sólskinsskapi eins og í þetta
skipti. 011 orð missa mátt sinn
þegar lýsa á náttúru, sem í serm
er jafn-þrungin af tign og feg
urð. En hann á það til, jökullinn.
að sýna yglibrún og mörg manns-
líf hefir hann á samviskunni. Það
er ráðlegast að hætta sjer ekki í
greipar hans að óþörfu, heldur
horfa á hann þaðan sem hann ekki
nær til manns.
Þarna inni við ísjaðarinn varð
hjeratetur á vegi okkar, mjálla-
hvítur og eyrnalangur. Hann tók
nokkur stór stökk, sneri sjer síð-
an við ■ reis upp á afturendann
og starði undrandi á komumenn.
Við launuðum honum gestrisn-
ina með kúluanga gegnum höf-
uðið, þegar útsjeð var um að
skothvellurinn myndi ekki fæla
neinar föngulegar hreinhjarðir
burtu. Það fór þó aldrei svo, að
við yrðum að nærast á pemmikani
og hafraseyði þann daginn.
En hvar í ósköpunum voru
hreindýrin, sem hjer áttu að haf-
ast við? Jeg vogaði að láta í ljós
vonbrigði mín við Vitus. Hann
varð hálfhvumsa við, en byrjaði
strax að tauta um að landmæl-
ingaflugvjelin hefði fælt þau
burtu til fjarlægra staða. Nei,
Vitus góður, þessa hindurvitni
trúi jeg ekki á, þau hefir þú