Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1941, Blaðsíða 6

230
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
heiðunum, aldrei framar muntu
spegla þig í fagurbláum fjalla-
vötnum á vordegi og hagræða
nýju hornunum, svo að þú gangir
í augun á hindunum, eins og
Grænlendingarnir segjast hafa
sjeð þig gera. Því að vita skaltu
það, að brátt munu kúlur okkar
læsa sig inn í hjarta þitt, og i
kvöld verður gerð veisla heima við
tjöldin, og þar verður þú hrókur
alls fagnaðar. Líkami þinn verðnr
brytjaður niður í pottana og höf-
uðið sett á stöng til skrauts vfir
dyrum í Kaupmannahöfn eða á
íslandi. Aldrei framar skaltu —“
— — En hver sjálfur var nú
þetta? Konungur fjallanna leit
snöggt upp. Ilann skimaði órólega
til og frá og horfði síðan beint
á okkur. þar sem við sátum á
hamrabrúninni. Svona skildi jeg
það, að minsta kosti. Aður en jeg
vissi af, hafði jeg borið byssuna
upp að vanganum og miðaði. Jeg
ætlaði að verða fyrri til að skjóta
en hann að flýja. Von bráðar
reið skotið af, og þegar á eftir
hevrði jeg að Vitus hleypti af
sinni byssu. Nú átti jeg von á að
sjá tarfinn hníga að velli, en það
fór á aðra leið. Hann kiptist hart
við, snerist nokkra hringi eins
og höfuðsóttarskepna og tók síðan
á rás eitthvað út í buskann burt,
burt. Vitus spratt á fætur, hlóð
byssuna í skyndi og þaut svo at
stað á eftir dýrinu, gefandi frá
sjer einkennilegt baul, sem átti að
líkjast hreindýrshljóði. Það gera
Grænleudingar altaf, þegar þeir
vilja fá hvekt dýr til að stansa.
En í þetta sinn hreif það ekki.
Brátt voru Vitus og hreinninn úr
augsýn, jeg stóð einn eftir og
dæmdi mig allra manna aumastan.
Jeg sá mjer ekki til neins að fara
að eltast við tarfinn, en fór að
matreiða hjerann, svo að Vitns
hefði eitthvað að styrkja sig á,
þegar hann kæmi.
Það leið langur tími og jeg var
orðinn þreyttur að bíða með mat
inn, þegar tveir veiðimenn, álútir
og tómhentir birtust á næsta leiti.
Það voru Vitus og annar til, sem
hafði slegist í förina þegar hann
heyrði skothvellina. Þeir hristu
höfuðin sútarlega, þegar jeg
spurði tíðinda. Öræfin höfðu tek-
ið hreininn í faðm sinn. Jeg tók
eftir, að annar Grænlendingurinn
tók eitthvað upp úr vasa sínunt
og stakk því-upp í sig og kjams
aði matarlega. Þetta reyndist vera
lófastórt stykki af horni hrein
dýrsins. Höfðu veiðimennirnir
fundið það í dalverpinu, þar sem
hreinninn var, svo að annar hvor
okkar hefir hæft horn hans. Mjer
lá við hlátri, því að hornið er
ekki beint það ætilegasta á hrein
dýrinu. Grænlendingarnir voru
fúlir mjög, ineðan þeir átu hjer
ann. 'Jeg efaðist ekki um, að þeir
væru að hugsa um hráan mör.
magagor og varaþykkildi og ann
að það, er gómsætast þykir á
hreinskepnunni. Enginn mælti orð
af vörum, og að endaðri máltíð
tókum við föggur okkar og löbb-
uðum hægt og þungt alt til kvölds,
án þess að nokkuð skeði. Hin
geysilega víðátta gaf okkur þó
nokkra von um, að enn mætti tak
ast að finna hreindýr, á morgun
er aftur dagur.
Við ljetum fyrirberast undir
stórum, framslútandi steini. Græn
lendingar eru ekki vandfýsnir á
náttstað eða aðbúnað, þegar þeir
eru á veiðum. Kvöldkulið var
hrollkalt, en við sváfum þó allvel,
með stein undir vanga, og vökn-
uðum snemma í þokusúld og
kulda, stirðir í limum og með
naglakul. Svo hverful er sumar-
blíðan. Það voru nú ekki lengur
öræfin í allri sinni dýrð, heldur
óbygðirnar í öllu sínu kaldrana-
lega miskunnarleysi, sem við okk
ur blöstu. Öræfin og hafið taka
svipuðum stakkaskiptum með
veðrabreytingum. Það er örskamt
öfganna milli þar sem annars
staðar.
Við fjelagarnir þrír þrömmuð-
um þennan dag allan sleitulaust,
holdvotir og svangir, án þess að
sjá svo mikið sem hjera eða rjúpu.
Við hugguðum okkur í lengstu
lög við að hinir hefðu fengið eitt
hvað, en undir kvöld hittum við
nokkra þeirra og þá brást einnig
sú von. Allir höfðu sömu sögu að
segja. Hreindýr hvergi að finna,
gagnstætt allri venju.
Jeg heyrði brátt, að það hófust
ákafar samræður um hvað hefði
valdið því, að við Vitus gátum
ekki skotið hið mikla hreindýr,
sem hamingjan hafði teflt upp í
hendur okkar. Jeg spurði túlkinn
hvað Vitus segði um málið. „Hann
segir að þú hafir skotið ot
snemma. Hann ætlaði að bíða á
tekta og lofa dýrinu að leggjast
og skjóta svo“. Þetta seinasta
skildi jeg ekki vel, en vel má vera
að jeg hafi hagað mjer hejmsku-
lega. Það er líka meira en meðal-
geðró, sem ekki raskast við stund
arbið í námunda við bráðina, þeg-
ar ekkert má út af bera, svo að
hún gangi manni úr greipum.
Reyni hver sem vill. En slík geðró
er einmitt einkenni góðra veiði-
manna og rándýra.
Það var borðaður saltfiskur og
hafragrautur í tjöldunum þetta
kvöld. Mörlandahjarta mínu var
það eitt til huggunar, að ekki bav
Sigurður Breiðfjörð meira úr být-
um, þegar hann fór á hreindýra-
veiðar á Grænlandi.
„Þú átt ekki altaf vísan afla
þótt þíi róir“, segir skáldið, og
svona getur veiðivonin brugðist
Grænlendingum, hvenær sem er.
Hreindýraveiðar hafa frá fornu
fari verið stundaðar mikið af
flestum Eskimóum. Aðalveiðitím-
inn er haustið, þegar fitan liggur
í lögum á hrygg dýranna, og þá
er skinnið sneggst og mýkst og
best fallið til klæðagerðar. Á vet-
urna eru dýrin mögur og ákaflega
loðin og eru því lítið veidd á
þeim tíma. Eskimóar höfðu, til
forna margar veiðiaðferðir, t. d.
fallgryfjur og einskonar snörur,
sem flæktust um horn- dýranna.
Sumir Eskimóar höfðu þann sið,
að liggja í leyni við vöð, þar sem
hreindýrin fóru á hverju ári. Svo
þegar allur hópurinn var kominn
út í ána, ruddust veiðimennirnir
fram og feldu þau unnvörpum með
spjótalögum. Öllu drengilegri er
hin gamla og góða aðferð að
skjóta hreindýrin með boga og
örvum. En hirn reynir allri ann-
ari veiðimensku meira á nákvæmni
og skotfimi. Til að vera öruggur
má veiðimaðurinn helst ekki vera
fjær dýrinu en 20 skref, og er
það miklum vandkvæðum bundið.
Boga og örvar nota nú aðeins af-
skektustu Eskimóar. Eldvopnin
hafa fyrir löngu velt þessum frum-