Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1950, Blaðsíða 14

1 **•'
LEStíOK MUKGUJNBLADSINS
f 170
^ vjelarnar eins og ekkert væri til
fyrirstöðu.
Hjer yrði alt of langt mál að
rekja alt hið mikla starf Boga A J.
Þórðarsonar í þágu íslensks ullar-
iðnaðar, og læt jeg því hjer staðar
numið. Bogi andaðist árið 1945.
Nú eru liðin 70 ár síðan
fyrstu kembingar\rjelarnar hjer-
lendis tóku til starfa norður í Þing-
eyarsýslu og 40 ár síðan starfsemi
Boga Þórðarsonar að Álafossi hófst.
ÞEGAR hvítir menn komu fyrst til
Mexíko, voru þar fyrir indíanskir
þjóðflokkar, sem stóðu á mjög háu
menningarstigi. Það voru Aztek-
arnir, sem áttu heima um miðbik
landsins, og Maya-kynflokkurinn,
sem átti heima á Yukatan og í suð-
urhluta landsins. Þessar tvær kyn-
kvíshr og Inkarnir í Peru stóðu
fremstar að menningu allra kyn-
flokka í Ameríku um þær mundir.
Með Fernando Cortes kom fjöldi
Spánverja og settist að í landinu.
En vegna þess að þeir höfðu ekki
konur sínar með, rak auðvitað að
því að kynblöndun ætti sjer stað,
og hvítir menn eignuðust börn með
Indíánakonum. Afkomendur þeirra
voru kallaðir Mestisar. Kynblönd-
unin helt áfram. Það varð cr fram í
sótti eigi aðeins kynblöndun milli
hvítra manna og rauðra, heldur
einnig kynblöndun milli Indíána
og Mestisa og milli Mestisa og
hvítra manna, og þannig hefur
Mestisum fjölgað ár frá ári.
Þróunin hefur orðið nokkuð a
^ annan veg í hinum öðrum latnesku
Nú eru allmargar ullarverksmiðjur
stórar og smáar víðsvegar um land-
ið. Þær stærstu eru: Klæðaverk-
smiðjan Gefjun, Klæðaverksmiðj-
an Álafoss, Ullarverksmiðjan Fram
-tíðin og Ullarverksmiðjurnar í
Hveragerði og á Húsavík.
Ullariðnaður íslendinga er kom-
inn vel á veg, en margt er óunnið
enn. Það er von mín og trú, að
hann eigi eftir að verða merkasta
íðn þjóðarinnar.
löndum vestan hafs. í Brasiliu og á
Kúba eru íbúarnir aðallega afkom-
endur hvítra manna, sem námu þar
land, og svo Svertingjar, sem voru
fluttir þangað frá Afríku og seldir
mansali. í báðum þessum löndum
er nokkuð um kynblendinga hvítra
manna og svartra, en indianski
frumstofninn er svo að segja alveg
horfinn. í Argentinu búa nær ein-
göngu hvítir menn. En í Chile,
Colombia, Peru og ríkjunum í Mið-
Ameríku, ber langmest á Indíánum
og svo kynblendingum þeirra og
hvítra manna. Mestisarnir eru þó
ekki orðnir í meiri hluta þar eins
og í Mexiko.
Hjer á eftir fer ofurlítið yíirlit
um fólksfjölda og fjölgun Mestis-
anna í Mexiko. Ártölin, sem miðað
er við, eru ekki tekin af handahófi,
heldur að yfirveguðu ráði. Árið
1810 hófst sjálfstæðisbarátta Mexi-
ko, þegar þeir fóku að hrinda af
sjer oki Spánverja. Árið 1910 hófst
scinasta stórstyrjöldin innanlands.
En frá árinu 1947 eru seinustu op-
inberar manntalsskýrshir.
1810 1910 1947
íbúar íbúar íbúar
8. milj. 14 milj. 23 milj.
Indíánar 44% 35% 25%
Mestisar 38% 55% 66%
Hvítir 18% 10% 9%
Á þessu yfirliti má glögt sjá að
hvítum mönnum og Indíánum fækk
-ar stöðugt, en að sama skapi fjölg-
ar Mestisum. Hjer er því, eins og
áður er sagt, að skapast nýr kyn-
þáttur og ný þjóð.
Áreiðanlega mundi þjóðin nú
vera miklu mannfleiri, ef ekki
hefði verið þar stórkostlegur barna
-dauði fram til skamms tíma og
innbyrðis erjur og borgarastyrjald-
ir. Nú hefur þjóðin búið við góðan
frið í nokkur ár og heilbrigðismál-
um er nú farið að sinna sVo, að
stórum hefur dregið úr barnadauða,
enda sjer það á, því að fólksf jölgun-
in verður nú örari með ári hverju.
Hjer að framan hafa allir Indí-
ánar verið taldir í einu lagi, eins
og þeir væri ein kynkvísl, en það
er nú eitthvað annað. Mexikanski
sagnfræðingurinn Orozco y Berra
segir að um 1800 hafi verið 566
kynkvíslir Indíána í landinu. Telur
hann þær með nöfnum og eru flest-
ar þeirra enn við líði. Hina fremstu
þeirra, fyrir utan Azteka og Maya,
má telja Taraska, Zapoteka, Toton-
aka og Tarahumara. Um hvíta
menn hefur einnig verið talað svo,
sem þeir væri eingöngu Spánverjar,
eða af Spánverjum komnir, en það
er ekki rjett, því að þangað fluttust
einnig Frakkar og menn af öðrum
þjóðum. En fátt er í landinu um
Svcrtingja, Japana og Kínverja og
þeirra er sjaldan getið. Þó er nokk-
uð af þeim í hafnarborgunum, en
þeir blanda ekki blóði við hina
rjettu Mexikana, þVí að Mexikanar
hafa skömm á þeim. Og það virðist
líka svo sem svarti kynstofninn og
sá guli haíi skömm hvor á öðrum
og blandi því ekki blóði.
>W >W >W >W >W
MEXIKO
MEXIKO er merkilegt land, fagurt og auðugt að náttúrugæðum. Þar
vex upp ný þjóð og fjölgar stórum með ári hverju, svo að nú er þar
álíka margt fólk og á Spáni. Þjóðin er kaþólsk og mikill auður er þar
saman kominn í borgunum. Væri ekki unt fyrir íslendinga að fá þar
markað fyrir saltfisk?