Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1971, Blaðsíða 6

HANDFYLLI
Sögubrot
eftir Vigni
Guðmundsson
Hallvarður var sterkur. í>eir
sögðu hann væri heljarmenni.
„Já, mikið helvíti gat maður-
inn verið sterkur," sagði Jói á
Bala.
Hann var að segja þeim frá
þegar Hallvarður hélt við
rörið.
„Og þetta með annarri hend-
inni, — alveg eins og í skrúf-
stykki. Já, já, með annarri
hendinni: — Ha! Veiztu það
ekki. Nei. Það er ekki von. Hin
varð eftir fyrir sunnan, þegar
hann reri þar. Já, já, — ein-
hentur maðurinn. Vildi ekki
sleppa línubala, sem hrökk út,
þegar þeir voru að leggja að.
Varð með höndina á milli.
Klippt af eins og hún væri tefk
im með exi, sögðu þeir. Og akíki
hafði karli brugðið, ó nei. Reif
sjálfur af sér skyrtuboðung-
inn og skellti á stúfinn."
„En hin krumlan á honum
Hallvarði er ófúin,“ hélt Jói
áfram.
„Þegar þeir bræðurnir voru
að Ieggja vatnsleiðsluna heim
að Króki, höfðu þeir aðeins
eina rörtöng. Nú þurftu þeir
að ná leiðslunni sundur. Voru
þá góð ráð dýr. En þá greip
Varði karlinn hendinni um
annað rörið og sagði si svona:
„Snúiið, dremigir.“ Og þair með
gekk leiðslan sundur.
„O, já. Hægri krumlan á
honum Varða jafnast á við
hvaða rörtöng sem er.“
Og Jói tók upp baukinn
sinn, stútaði sig, og rétti síðan
hinum.
Það var ofurlítið hlé hjá
körlunum, þar sem þeir unnu
við stífluna. Þeir unnu þarna
margir, bæði innansveitar-
menn og utan, jafnt ungir sem
gamlir.
Þeir óku grjóti og möl í fyr-
irstöðuna við báða enda stífl-
unnar.
Allar vehkfærar hendur i
sveitinni höfðu fengið vinnu
við byggingu rafveitunnar.
Þarna var að risa meira mann-
virki en flestir höfðu áður aug-
um litið.
Mikil guðs blessun var þetta
fyrir sveitina. Nóg vinna. Og
allt borgað út í hönd um
hverja helgi.
Eða viðurværið, maður! Það
var nú aldeilis ekkert hunda-
fæði. Kjötbollur og snúðar í
annað hvert mál! Skyldi það
vera munur eða saltfiskurinn,
sex daga vikunnar, heima.
Og karlarnir unnu eins og
berserkir. Þeir voru vanir að
taka til hendi.
Þeir dönsku brostu í kamp-
inn, verkfræðingarnir og verk
stjóramir. Þessir, sem jöpluðu
á errinu eins og heitri kartöflu.
En allt skildist þetta. Það var
ekki verra en hrognamálið
hans Jensens garrda verzlunar-
stjóra hjá Hansenverzlun í
Höfðakaupstað. Jú, jú. Þeir
áttu sem sé að fá rafmagnið
þar.
Og bræður hans Hallvarðar,
Þorlákur og Gunnsteinn, —
þeir fengu líka vinnu við raf-
veituna. Unnu við steypuna og
uppsláttinn úti i vatninu.
Hann Gunnsteinn lét sér
ekki bregða, þótt hann dingl-
aði á ónýtri slá i svimandi hæð
yfir beljandi vatnsflaumnum.
Þeir sögðu enda að þetta væri
dæmalaus æringi og ofláti.
Hann drakk og slóst eins og
ljón, þegar skemmtanir voru.
En í rauninni var hann bezta
skinn. Stumraði yfir fórnardýr
inu, sem hann var nýbúinn að
slá i rot, þangað til sá raknaði
við. Og þá hellti hann i kauða
brennivíni þar til hann fór að
hressast. Svo sátu þeir og
sungu, föðmuðust og kysstust
eins og aldavinir, sem ekki
hafa sézt í síðastliðin þrjátíu
ár.
Eða hann Þorlákur.
Hann var ekki hræddur við
neitt. Nema ef vera skyldi við
drauga. Hann varð þeirra
stundum var, en var að sama
skapi fáfróður um sambandið
við hinn andlega heim.
En að fást við planka og
prik uppi við stíflu, það var
leikur einn. Og þegar kúbeinið
fór í ána, var hann ekki seinn
á sér og stakk sér eftir þvi.
Hann kunni að vísu ekki að
synda, frekar en þeir bræðurn
ir, en hann hafði svó oft lent
i henni Laxá, að hann vissi að
hann myndi auðveldlega hafa
sig til lands. Og með kúbeinið
kom hann á klappirnar skammt
fyrir neðan stífluina.
Þorlákur gat verið ofsafeng-
inn og illur viðskiptis, ef hann
reiddist, og ekki fór hann vel
með vín, en hann var raungóð-
ur, hygginn og i mörgu farsæll,
þótt svoli væri.
Sagt var að stundum væri
fyrirferðin svo mikil á þeim
bræðrum, Steina og Láka í
Króki, eins og þeir voru kall-
aðir, að ekki mætti halda fram
skemmtun, ef sá gálinn var á
þeim. Gamla samkomuhúsið í
sveitinni lék þá á reiðiskjálfi,
og þeir þóttust sleppa bezt,
sem fyrstir komu sér út.
Alltaf nægði þá að ná í
Hallvarð, bróður þeirra. Þótt
einhentur væri, fór hann með
þá báða eins og börn.
Ein verkfær hönd í sveitinni
vann þó ekki við rafveituna.
Hallvarður fékk þar ekki
vinnu. Fáir voru þó eins verk-
hagir og hann. En þeir dönsku
gátu ekki notað einhentan
mann. Og Varði var þá ekkert
að ganga eftir þeim. Var held-
ur ekki sérlega sterkur í
dönskunni og enda fátölugur
á eigin tungu.
Þannig ieið sumarið í Laxár-
dal.
Hallvarður var heima við.
Tamdi hesta fyrir menn og sló
þess á milli stráin, sem þurfti
handa þessari einu kú og
nokkrum rolluskjátum, sem til-
heyrðu Króksbúinu, sem aldrei
hafði verið stórt. Hrossin voru
ekki talin með, enda sjaldnast
þung á fóðrum, nema góðhest-
ar Hallvarðar. Hann átti þá
ekki marga, en gerði vel til
þeirra, þegar hann átti ein-
hverja. Hailvarði hélzt illa á
góðum hestum. Hann var nú
einu sinni svona. Þeir sögðu að
hann hefði meira gaman af að
sjá aðra sitja gæðinga sem
hann hafði gert að góðhestum.
Eigingirni og sjálfsmetnaður
þóttu ekki vankantar Haiil-
varðar i Króki.
Og þeir höfðu hokrað þama
bræðurnir í Kröki, lengst af
með Þrúðu gömlu, fóstru sinni.
Foreldrar þeirra dóu frá þeim
ungum, móðirin, þegar Hall-
varður var tiu ára, en hinir
strákarnir þá tveimur og fjór-
um árum yngri.
Svo fór faðir þeirra í ána
íermingarvorið hans Varða.
Sigþrúður hafði komið til
þeirra árið efitir að móðir
þeirra dó. Hún var talsvert
eldri en Jón, faðir þeirra. En
hún hafði samt holað sér niður
við hliðina á honum í hjóna-
kamersinu, — svona rétt eins
og þau væru gift.
En Jón í Króki hafði ekkert
fyrir þvi að láta setja á þau
hnapphelduna, þótt séra
Guöbjartur væri sifellt að
nauða á þvi við hann.
Þrúða gamla var stútungs
kerling, góð tii verka, en
reiddi vitið ekki í þverpokum.
Þusaði nokkuð en var ekki Ml-
gjörn.
Strákarnir höfðu sæmilega
þjónustu, eftir þvi sem hægt
var um slíka órabelgi og jarð-
vöðla, sem alitaf voru drullug-
ir upp fyrir haus um leio og
komið var út fyrir hlaðvarp-
ann.
Þannig hafði þetta gengið
eftir að Jón gamii dó. Varði
stóð fyrir útiverkum. AMt
hafðli þetfta skumpazit áfiraim.
Þrúða gamla átti svo sem ekki
í mörg hús að venda, svo hún
var kyr.
Þeir . kölluðu hana alltat
fóstru gömlu, eða þá bara kerl-
ingardjöfuilinn, ef sá gállinn
var á þeim.
Árið áður en hafizt var
handa um byggingu rafveit-
unnar, kom Friðbjörg að
Króki.
Hún var einstæðingur, alin
upp á flækingi, foreldralaus,
rúmilega tvítug og nú barns-
hafandi.
Hún hafði kynnzt Gurrn-
steini í verinu fyrir sunnan.
Þegar hún var komin svo
langt á leið, að hún gat ekkl
unnið lengur, og enginn viildl
hafa hana þar um slóðir, sagði
Gunnsteinn henni að fara norO
ur og biðja Hallvarð ásjár.
Hann myndi lofa henni að vera
án þess að hafa mörg orð um.
Bogga, eins og hún var köll-
uð, var léttlynd og kát, en
þótti laus á kostum. Og þegar
barnið kom í heiminn gat hún
ekki feðrað það.
„Það hefir alla jafna verið
hver sii'kihúfan upp af annarrl
þarna hjá þeim i Króki,“ sagði
séra Guðbjartur.
Hann varð að bregða sér
þangað og ræða við fótkið þar
um hvað gera skyldi. Siðferðis
staða heimilisins var í voða,
eins og komið hafði fyrir áður.
En svörin urðu fá og orðræðu-
laus.
Enginn þeirra bræðra ætflaði
sér að eiga Boggu. Þeir höfðu
aldrei verið upp á kvenhönd-
ina.
„Hún er góð, Skinnið," sagði
Þrúða gamla. „Og svo er hún
svo kát og skemmtileg. Það er
heldur munur en þumbara-
skapurinn í sumum. — Huh.
Já, éld það hafi nú komið fyrir
fleiri að hrasa, Bjartur minn,
— ég meina séra Bjartur minn,
— hérna séra Guðhjartur —
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
24. jainúar 1971