Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1972, Blaðsíða 9

Lind nieð nokkrar niynda sinna, sem að vísu eru hérumbil allar eins. Lind er kvœntur ungri konu og býr utan við Gautaborg.
fékk ég sjúkravagn til víg-
stöðvanna í Finnlandi. Við votr
um þarna 1200 Danir, og þar
var nú iíif í tmsk'unum. Ég minn
ist þess sérstaikiiaga, að það var
„hrágler" í góSlfinu á sjúlkra-
bílunum, svo að auðvieidara
væri að hreinsa þá, þegar kom
ið var heim mieð he'.it hiass af
dauðum og deyjandi mönn'um,
vinum eða óvinum. Við ófcum
mik'iu af hivoru tvegigja.
Einu sinni ók þó sjú'kravaign
inn með annars konar hilass.
Styrjöldinni var lokið með
óslgri Finna, Oig nú átti að
haida skilnaðarhóf flyrir Norð-
ur’andasjá'líboðaliðana. . Við
holðum náð okk'ur i tivo grisi á
svörtum mairkaöi í skipbum fyr
ir varahjól. Við urðum að
flytja grisina ta.lsverða vega-
lengd, áður en hægt væri. að
siátra þeim. Þeiir gerðu óskap-
legan hávaða í sjúkrabKinum,
og það vakt; eftirtekt. Við, sem
hö ðum ky-nnzt ö’jlum ske!;finig
um striðsins, gátium ekki kom-
ið okkur að því að stiniga gris-
ina. Félagi minn í ferðinni var
þrautreyndur norskur hvalveið
ari. Þegar hávaðinn var í al-
mætti sínu og fólik gi’ápti S'tein-
hissa á eftir bíúnum, saigði
hann a’Jlt i elnu: — Klóróform-
ið maður!
V:ð áttum sex hylki í bilin-
um, en það virtist ómögu’egt
að svæfa grísina. Það gerðist
ekki annað en það, að hivatfang
arinh hálfsofnaði við tilraun-
ina, en grís'rniir héldu áfram
að djöí'last. Ég kom því á sllátr-
unairstaðinn með tivo rýtandi
'griisi og háffdeyfðan hval’fang-
ara.
Svo kom ég hieiim af vígvelll-
inum og til hernumdrar Dan-
merkur. f Flnn'andi hafði áhiug
inn á má'aralistinn vaknað
afbur hjiá mér og ég má'laði
fjö'dann ailan af fialliegutn
myr.dum af íinnsku landslagi.
Ég var líka farirni að taka þátt
í þeirri stairfsemi að hjiálpa
börnum fallinna finnskra her-
manna — Mannerheimbörnun-
um — og nokkrar af finnsku
mýndunum seidi éig til ágóða
fvr'r þessi börn. Ég héftt sýn-
ingar um allt land — fékk
annars lika finnska on'ðu og
máiiverkasaian gerði miig að
guðföður ellefu munaðar-
l'ausra finnskra drengja.
Ég var nú orðlnn málari, en
ekki hafði ég samt gleymt
sömgmum. Ég æí'ði m jg öðru
hiverju, og héClt hljóimleika, þeg
ar tækifæiri buðust. Annars
söng ég líika i Finnlandi fyrir
1200 rússneska stríðsfanga í
Rovaniemi. Ég var orðinn gift-
ur oig átti eina dóbbur, og bím-
inn ieið í ró og ve’.sæld. Ég
sbundaði vimnu mina — einnig
starfisemina fyrir Mannerhe'm-
bömin og Þjóðverjarnir voru
atlitaf á hælunum á okkur, sem
höfðum verið i Finnlandi. Það
hlaut að vera hægt að nota
okkur sem sjálfboðaliða undir
þeirra fána. En óg var nú ekk-
ert áfijáður i það. Ég átti bróð
ur í Ravensbriick — lögreglu-
þjón frá Kaupmannahöfn-----en
annar — sem nú er radartækn-
ir í Kanada haiíði fengið nýra
í sér kramið af þýzku byssu-
skefti. Ég vlúdi berjast móti
þeim. Og það gerði ég með gull
flu'tnin'gnum.
Lotinga lögregiiuforingi var
einn aðalmaðiuri'nn í því máli.
Við komurn því þannig fyrir,
að ég fékk þýzka áritun til að
fara inn og út úr Sviþjóð, til
að skipuleiggja samvinnu fyr
munaðarlaus finnsk böm. Mér
var flenigið koffort með leyni-
hólfi í, sem tök 20 kí’ió. Áður
en Iiagt var af stað var hólifið
fyllt grjöti til þess að láta
Þjóðverjana í Helsingör halda,
að svona ætti það að vera
þungt. Svo var í S'VÚþjóð skipt
á grjótimu og gulli, sem óg
flubti með mér heim.
Éokaæfingin var það erfið-
asta. Lotinga og menn hans
höfðu látið sauma guli i jafcka
ermina mína. Með það átti ég
að reyna að sleppa gegnum
Helisingör, en þan.gað giilti ári-t-
un:t| min. Koffortið haifði ég
enn með mér en í þvii var enn
grjót. Gu ’istykkið seig talsvert
í, og ég var að drepast af
hræðslu, þegar ég átti að
skrifa nafnið mitt með prent-
stöfum í bóki-na, áður en ég
hóldi áfraim. Bg gat tæpast
skri'fað vegna þess, bv.e þung
ermin va.r.
Eruð þér með vopn?
spurðu Þjóðverjarnir. Eruð
þér með skartgripi? Eruð þér
með gul'l?
— Gull, sagði ég o<g benti á
barkann á mér. Gestapomaður-
inm giiápti, steinhissa, þanigað
ti-1 mennirnii' hans voru búnir
að opna kaffo(rtið og fundu
efst í þvií heila dyngju af
Wagnemótum, en svo var Hitl-
er fyrir að þakka, að Wagner
var hæstmóðins um þessar
mundir. Þarna var iliíka eintak
af „Mein Kampf“ og taiisvert
af litum.
— Ah! sagði Þjóðverjinn. —
Lohengrin? Kunnið þér „Am
fernen Land“?
Og svo söng éig „Aim fernen
Land“, fuliuim hálsi. Gestapo
maðurinn rak upp fagn-
aðaróp, og svo bað hann
menn sína að bera koffort-
ið mitt yfir í lestina og
í hjvert skipti sem ég kom
þarna síðar og þá var raun-
verulega iguH í koflfo'rtinu —
var mér heilsað með þessum
orðum: — Þarna kemur guiil-
maðurinn. Og svo kvittaði ég
fyrir siðasakir með glefsu úr
Waigner. Þebta u-rðiu samtals
200 kíiiió af guiili.
Þegar ófriðnu'm lauk var ég
skHinn við konuna. Ég fór til
Sviþjöðar, gifltist aftur, málaði
og átti erfitt uppdráttar í fyrst
unni. Fyrir tiiverknað eins
miililiðar, lenti ég eitthjvað á
skakk við Sviana, það er ekk-
ert leyndarmál, en látum það
samt kyrrt liggja. En svo breytt
ust tímarnir og éig féikk viður
kenninigu og síðustu fimimtán
árin hefiur þetta gengið vel, svo
að nú sel ég má’.lverk — en
þau eru öll af sjónum — fyrir
feifcna upphæðir. Stöku sinn-
um be'jti ég líka röddinni, svo
sem til 'tilbreytingar. Eins og
til dæmis — það er víst 1948
— þegar ég var i Róm. Á hljóm
leifcum í Gautaborg hafði ég
hJt)t gaimlan vi-n minn, Tito
Sohipa, sem þá var á leið til
Rámar í ábeyrn hjá páfa. 1
gamni lét óg þess getið, að mi.g
hefði aliltaf lanigað til að mála
mynd af páfanum, og bvort
sem þið trúið þvi eða efcki, þá
kom, viku seinna skeyti frá
Soh'.pa, þar sem sagði, að þebta
væri ai'it í lagi.
Pius páfi tólfti var af
stærstu, áhr'famestu og rík-
ustu ætt blaðaútgefenda, Pacelli
ættinni og sjálifur var hann
blaða.maður að innræbi. Hann
var talsvert óaðgengilegur,
jafnvel fyrir k'rkjunmar menn,
en mér var h’.eypt að honum
og fékk að máia hann, nokkr-
ar dagsbumdir.
Einn daginn sat hann fyrir
og raulaði lag úr „Perlukafur-
unuim." Kaþó''skir prestar eru
alltaf miklir söngmenn — það
gerir tónið. Loksins gat ég
ekki að mér gert, en tók undir
með honum, og úr þessu varð
ágætis tvisönigur. Þegar hon-
um var lokið sagði páfi:
— Svona mikil söngvari og
svo eruð þér að mála!
Þar kom, að páfinn vildi
þukla á magavöð'vunum í mér,
meðan ég sönig — því að menn
ei’ga að anda með maganum —
og hann gat hermt þetta eftir
mér, h/vað öndunartæiknina
smerti. Svo stóðum við þarna
og snerbum magann hvor á öðr
um og sungum svo einn tví-
söng í viðbót. Æ'bli ég sé ekki
eini maður í h'eiiminum, sem hef
sunigið tvísöng út’ „Perluköfur
unum“ með páfa?
— Nú er ég sem óðast að
stofna listasafn á Bahamaeyjun
um, sem eru um 300 og eru í
brezka samveldinu. Yfirvöldin
hafa gefið mér kos-t á lóðum,
sem eru milljóna virði — þarna
er nú byggt fyrir svimandi
fjárhæðir og það er aðailega
Kaninn, sem stendur fiyrir þvi.
Þessar lóðlr eru ætiaðar undir
n'ýtiz'kulegt listasafn, sem hef-
ur þegar verið hannað í öiiium
smáatriðum. Ég hef iíka verið
skipaður prófessor i listsögu
við stóra háskólann þarna.
Enn er ekki búið að ákveða,
hvar safnið — sem verður ein-
stakt í sinni röð, hiváð snertir
stærð og skipulag — á að
vera. Annaðhvort verður það
í Freeport, en það er hreinasta
draumaborg, sem Kaninn hefiur
reist í mýri, sem áður var til
einskis nýt — eða þá i höfuð-
bonginni Nassau. En það vanda
mál verður fljóblega leyst. Og
í sambandi við safnið, á ég að
fá sýningarsali og vinnustofur
út af fyrir mi-g. Min hug-mynd
er að koma þarna upp ölceypis
að.stöftu í eit-t ár, fyrir lista-
menn frá Danmörku, Noregi
og Svijþjöð. Upphaflega hafði
mér dottið í hug að stofna eins
konar sænskt Louisiana hér
utan við Gautaborg, en nábtúru
verndarmennirnir bru-gðu fæti
fyrir það, og stofnuðu í stað-
inn iliíþefjandi mimkabú á
staðnum! Sivona gebur ýmis’iegt
ótrúlegt gerzt!
— Ég er danskur, en hef eng
an kosnimgarétt í Dammörku,
áf því að ég er búinn að vera
svo lenigi erlendis. Og heldur
ekki í Svlþjóð, af því að ég er
danskur! En skattana míima
þig'gja Sviar engu að síður!
—- Þrátt fyrir veiigemgni
mína — og það sé sagt með
allri hæiversfcu — er nafnið
mitt ekki í neinu sænsku lisita-
mannatali, af því að ég er
danskur, og heiidúr ekki í
neinu dönsku, af þvi að ég er
sænskur! En ég er samt í ýms-
um alþjóðlegum siiiilkum, og ]>að
er meira virði, ef maður will
seiija vissum hópum manna
myndir.
Lífið hefur verið mér ævin-
týri. Ég hljóp frá mörgu, sem
ég hiefði getað sbundað, en
fann þá bara annað í staðinn.
, C. C. Andersen.
Vona að ég
geti lagt
leikhúsinu lið
Framh. af bls. 4.
— Hvaða hlutverk hefur þér
þótt mest gaman af að fást við?
— Ánægjulegasta og um leið
erfiðasta viðfangsefni mitt er
Ella Maja í Tobacco Road.
Annars er gaman að fást við
öll hlutverk. Ég er t.d. núna
að byrja æfingar á nýju verk-
efni hjá Leikfélaginu í Dans-
leik eftir Odd Björnsson, en
þessi leikur fjallar um Borgia-
ættina á Italiu.
— Eru viðhorf þín til lei'k-
hússins þau sömu og þegar þú
hófst nám í leiklist?
— Þau hafa lítið breytzt. Ég
horfi aðeins á það af meira
raunsæi. Ég get líka gert þá
játningu, að mér fannst í
fyrstu ekkert eins eftirsóknár-
vert og góður árangur í leik-
húsi. Ég hef nú komizt að raun
um, að það að leika er ekki það
eina sem skiptir mig máli og
færir mér hamingju og lífsfyll-
ingu. En mér er að sjálfsögðu
ennþá mikið kappsmál að fá að
stöðu til að leika. í leikhúsi
held ég að kraftar mínir nýt-
ist bezt, og ég vona svo sann-
arlega að ég geti lagt leikhúsi
okkar lið á komandi árum.
Elín Giiðjónsdöttir.
16. apríi 1972
L.ESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9