Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1996, Blaðsíða 7

BUÐARRAP A
SIGLUFIRÐI
A Siglufirói var óvenjulega blómleg verslun um miója
ölding og telur JON SÆMUNDUR SIGURJQNSSON,
sem greinina skrifar, aó þar hgfi þó veriö um 70
verslanir. Til dæmis um fjölbreytnina mó nefna aó
í bænum voru ekki færri en tvær hattabúðir.
SÉÐ YFIR Siglufjörð á fögrum sumardegi
EGAR Siglfirðingafélagið
kemur að tímamótum 35 ára
sögu, hvarflar hugurinn heim
á þær slóðir og í það um-
hverfi sem félagið er sprottið
úr. Ljóst er að margt hefur
breyst frá þeim tíma er mað-
ur var sjálfur að vaxa úr grasi
á heimaslóð og er í því sambandi af nógu
að taka. Það er t.d. skemmtilegt að láta
hugann reika um það, hvemig verslun var
háttað á Siglufirði um miðja öldina.
Það er einkennandi fyrir Siglufjörð í dag,
eins og reyndar fleiri smærri staði, að öll
verslun er í miðbænum. Það er reyndar einn-
ig sagt sem einkenni fyrir smæð verslunar-
staða, að þar sé engin skóbúð. Ég man nú
’ reyndar ekki eftir neinni verslun á Siglu-
fírði, sem var bara skóbúð, en vefnaðarvöru-
deild kaupfélagsins hjá henni Jóhönnu í Suð-
urgötu 2 í aðalhúsi fyrirtækisins var tví-
skipt. Önnur deildin var skóbúð. Aðrar búð-
ir, eins og Oddur og Óli Thor í Útvegsbanka-
húsinu, versluðu einnig með skó ásamt öðru
fatarkyns. Áður en ég man eftir mér var
skóbúð í húsi Andrésar Hafliðasonar við
Aðalgötu. Séð frá þessu sjónarhomi er auð-
vitað augljóst að Siglufjörður var enginn
smábær.
Búóir hér og þar
Dreifíng verslunarinnar bar þess líka
merki. Það voru ekki bara búðir í miðbænum.
Þegar ég var sendur út eftir mjólk fyrir 1950,
þá skoppaði ég oftast eftir Suðurgötunni
suður í Bakkabúð, sem var í húsi Kela Ben.,
föður Kiddjóns vinar míns, en þar var fyrst
í stað danskur maður á fleti fyrir, sem hét
Kaj. Hann rak Bakkabúðina einhvem tíma
þar til Siggi bakari í Félagsbakaríinu yfírtók
reksturinn og Kaj flutti burtu. í Bakkabúð-
inni fékkst mjólk og brauð. Seinna opnaði
Eggert Theodórs nýja Bakkabúð í húsi sem
var flutt úr Lækjargötunni í Suðurgötu 40.
Siggi Sófusar og faðir hans vom svo með
Litlu búðina í Suðurgötu 22 og létu Hebba
málara og Edda Pál skreyta hana svo með
auglýsingum að það fór ekki fram hjá nein-
um. Seinna var Kolla Eggerts með búð á
þessum stað. Kaupfélagið seldi líka mjólk og
brauð í Suðurgötu 4, en brauðið fékk það
úr eigin bakaríi í Hvanneyrarbraut 42. í því
húsi var líka matvömverslun og emm við
þá komin í hinn enda bæjarins. í nokkum
tíma gerði Gestur Fanndal tilraun með mat-
vömverslun enn utar í bænum, en sú verslun
var staðsett í húsi sem nú er íbúðarhús ská-
hallt fyrir ofan sundhöllina.
Bakari og fiskbúóir
Um tíma vom bakaríin þrjú. Yngsta bakarí-
ið, sem Siglfírðingar kalla nú gamla bakaríið,
var kaupfélagsbakaríið, sem Steindór Hannes-
son stjómaði og sem nú er orðið íbúðarhús,
þá kom Félagsbakaríið, sem nú er kallað Bill-
inn, sem Siggi bakari átti í Lækjargötunni
og svo Hertervigsbakaríið, sem var niður í
Vetrarbraut. Siglfirðingar hafa að vísu lítið
gefið eftir í þessum efnum því nú munu tvö
bakarí vera á staðnum, þótt hvomgt þeirra
sé staðsett á söguslóðum bakaría fyrri tíma.
Mjólkurbúðir vom kafli út af fyrir sig. Mjólk
var ekki seld í mátvömbúðum, heldur í séstök-
um mjólkurbúðum þar sem mjólkinni var
dælt á brúsa, sem hver og einn kom með sér
í búðina. Mjölnir var hættur, þegar ég man
eftir mér, þannig að Drangur sá um alla að-
flutninga á mjólk frá Akureyri og frá Sauðár-
króki, en F-7 dró mjólkina frá Hóli, oftast
með Hansen við stýrið. Rósa í mjólkurbúðinni
var fyrir mér ein helsta virðuleikapersónan í
bænum. Hólsmjólkurbúð hennar var í Tún-
götu 2. Það var heppileg staðsetning, beint á
móti fískbúðinni hans Togga í Túngötu L Þar
fyrir utan var helsta mjólkurbúðin hjá KEA
í Aðalgötu 9.
Fiskbúðin hans Togga að Túngötu 1 var
ekki eina fískbúðin á svæðinu, því ef gengið
var niður fyrir norska sjómannaheimilið og
upp með því að sunnan, var maður kominn í
fiskbúðina hans Petersens, sem var í kjallaran-
um í því húsi. Nú hefur um árabil verið starf-
rækt fískbúð í þessum kjallara, fyrst Jósi og
Böddi og síðan Eysteinn, Guggi og Salli, en
þá er gengið inn um vesturendann. Þegar
Toggi og Petersen voru hættir tók Matti í
fiskbúðinni við, en hann var með sína fiskbúð
í gömlu bílastöðinni beint á móti Bíócafé á
homi Aðalgötu og Lækjargötu. Aðalgötumeg-
in í því húsi rak Kristmar Ólafsson sjoppu og
hafði opna lúgu á kvöldin og var því alltaf
kallaður Kristmar í gatinu af krökkunum.
Fjöldi matvörubúéa
Matvörubúðir voru all margar eins og hæfði
stórum bæ. Ekki fann ég fyrir verslun Gests
Fanndal þótt ég gengi niður Suðurgötuna í
þá daga. Í húsi hans á Suðurgötu 6 var þá
rakarastofa Jónasar, en mér þótti lengi vel
skrýtið að Gestur ætlaði að hafa búð í rakara-
stofunni þegar að því kom. Gestur var með
sína matvörubúð í Aðalgötu 20, útibú úti í
Bakka eins og áður sagði, og vefnaðarvöru-
deild hinum megin á hominu í Aðalgötu 15,
en uppi bjó Addi Þum vinur minn með sína
fjölskyldu. Þegar Gestur flutti með verslanir
sína í Suðurgötu 6, tók Sófus Ámason og
Sigurður sonur hans við húsnæðinu í Aðal-
götu 20 og ráku þar Litlu búðina, en glæsileg:
ur jólabasar þeirra líður seint úr minni. í
mörg ár rak Jóhann Stefánsson, sem eiginlega
var þekktari sem Jói dívana, Eyrarbúðina þar
við hliðina og seldi sápusælgætið fræga, en
þar hafði Versjunarfélagið verið áður til húsa
undir foiystu Ásgeirs Jónassonar. Seinna rak
Ásgeir samnefnda verslun í Aðalgötu 14.
Umfangsmestu matvöruverslunina rak senni-
lega kaupfélagið að Aðalgötu 32, þar sem
Haraldur frændi minn Ámason og Fanna á
Eyri vom fremst í flokki í mínum huga. Versl-
unarfélagið við Túngötu 3 með þá bræður
Þórhall og Ásgeir Bjömssyni að ógleymdum
sjálfum Jónasi Ásgeirssyni var mjög umfangs-
mikið, en einnig var þó nokkur verslun hjá
Pétri Bjömssyni, sem hafði sína matvömbúð
eiginlega á annarri hæð við Aðalgötu 25, á
homi Gmndargötu beint á móti Aðalbúðinni,
en þar hitti maður ljúfmennin Helga í Lindar-
brekku og Ragga sendil fyrir. Elstu búðimar,
sem ég man eftir á þessu sviði vom Verslun
Sveins Hjartar, þar sem Hannes Guðmundsson
réði ríkjum, en hún var við Aðalgötu 7, þar
sem seinna var áhaldadeild Kaupfélags Sigl-
fírðinga, verslun Halldórs Jónassonar í Aðal-
götu 3 og svo verslunin Frón í Vetrarbraut
hjá Dóra, en hjá Dóra í Frón stofnuðu tveir
ævintýramenn fomsölu, sem þeir ráku í nokk-
ur sumur. Verslunin Hamborg var neðst í
Aðalgötu 1, en hún verslaði með fleira en
matvöm.
Bókabúóir- punt og prjál
Aðalbúðin var eiginlega tvær búðir, en helst
var hún stór og glæsileg bókabúð, sem rekin
var af Blöndals-systkinum og sem kennd var
við Lárus eða Lalla í Aðalbúðinni. Ógleyman-
leg er auglýsing þeirra sem sagði: „Aðalleiðin
liggur um Áðalgötuna í Aðalbúðina". Að sjálf-
sögðu var önnur bókabúð á Siglufírði og það
einnig við Aðalgötuna. Það var bókabúð Hann-
esar Jónassonar, en hún stóð fyrst við Aðal-
götu 7 á horni Vetrarbrautar beint á móti
Sparisjóðnum og Hótel Hvanneyri. Það hús
brann, þannig að Hannes og Kidda skátahöfð-
ingi fluttu sig til Adda Þuru, þar sem Gestur
var áður með vefnaðarvömdeildina, á Aðal-
götu 15 og vom þar í mörg ár.
Vefnaðarvöru- og fatabúðir voru margar
og fjölbreyttar. Þegar hefur verið minnst á
búðir kaupféjagsins, Gests Fanndal og versl-
un Odds og Óla Thor. Fyrsta skal telja versl-
unina Túngötu 1 hjá Ingibjörgu konu Togga
fisksala, en Gyða Jóhanns og Anna Herter-
vig ráku þá verslun eftir að fjölskyldan flutti
úr bænum og stofnaði Tösku- og hanskabúð-
ina í Reykjavík. En þar að auki vom a.m.k.
fjórar verelanir við Aðalgötu, en það vom
hattabúð Guðrúnar Rögnvalds í litlu húsi
beint á móti matvömbúð kaupfélagsins, sem
síðar varð Hallasjoppa, hattabúð Jennýar í
nr. 21 í húsi Víkings, þar sem Jónas Ásgeirs
verslaði síðar og nú er Leifsbakarí. í nr. 5
var verslun Sigurðar Kristjánssonar, sem var
þekkt sem vefnaðarvömr Ingimundar og sem
Daníel Þórhallsson tók síðar við og sem enn
síðar varð sjómannaverslunin Dröfn hjá Jó-
hanni Péturssyni og svo B-deildin svokallaða,
en það var verslun Kristins Halldórssonar í
Aðalgötu 4. Allt gæðaverslanir. Fyrir mitt
minni vom svo tvær hannyrðabúðir, Jónínu
Tómasdóttur í Norðurgötu og fröken Margr-
étar í Vetrarbraut.
Verslunarmióstöóin.
Aðalgatan hefur verið heilmikil verslunar-
gata eins og þegar hefur komið fram, en þó
er langt frá allt upp talið. Útvegsbankinn, sem
áður var í húsi Péturs Bjömssonar fyrir sunn-
an matvömbúð hans við Gmndargötu, var
efst í götunni við nr. 34 í stærsta húsinu við
götuna. Áður vom á þeirri lóð tveir sölutum-
ar sem Thori átti, en það er rétt svo að mig
rámi í þá. í öðmm þeirra var Thora-sjoppan
með ísinn fræga og í hinum var Aðalbjöm
gullsmiður. Neðar í nr. 30 var kjötbúðin með
þau Halla Hjálmars stórskáld, Heiðu Rögg,
Mæju Halla, Óla Geir, Edda Páls og Ella
Magg svo og Ragnari verslunarstjóra. Enginn
Siglfírðingur, sem það hefur upplifað, getur
nokkm sinni gleymt heimsókn Kjötkróks um
jólaleytið í kjötbúðina á hominu við Lækjar-
götu. Næsta hús er Nýja bíó með Bíócafé
uppi næst hominu. Niðri í þeim enda, þar sem
nú er sjoppa, vom gerðar ýmsar tilraunir með
verslunarrekstur, m.a. var Fúsi á Bræðraá
með samnefnda verslun þar um tíma sem
endaði ekki vel. Fyrir neðan bíóið kom apótek-
ið hjá Schiöth, sem nú er orðið að bakaríi,
Þar við hliðina kom Aðalbúðin, en fyrir neðan
hana, hinum megin við Gmndargötu, kom
gamla pósthúsið, en skáhallt þar á móti var
veiðarfæraverslunin Víkingur sem Alfons átti,
en Palli í Víking stjómaði þar málum, en
hann bjó á Hótel Siglufirði, sem stóð í brekk-
unni upp af Aðalgötunni. Neðar þeim megin
götunnar í nr. 11 var reiðhjólaverslun Egils
Stefánssonar Melstað. Sparisjóður Sigluíjarð-
ar var eins áður sagði í húsi Hótel Hvanneyr-
ar, þar sem nú em aðalstöðvar Þormóðs
ramma.
Byggingavömverslanir vom a.m.k. tvær.
Einco hjá Óla Ragnars í Tjamargötunni með
Sigmund í Gránu við stjómvölinn, og kaupfé-
lagið, sem var með sína verslun og timburlag-
er yst í Grundargötunni út við stóra mjölhús-
ið, en þar réðu ríkjum þeir Þórður Kristins
og Páll Ásgrímsson.
Veiðarfæraverslanir vom einnig tvær, Vík-
ingur, eins áður var talið og svo verslun Sig.
Fanndal sem Georg Fanndal rak neðst í Eyrar-
götunni, en það er verslun sem enn er rekin
í góðum gír.
Húsgagnaverslanir vom líka tvær, en þær
vom reknar af bólstrarameisturunum þeim
Jóa dívana í Lækjargötunni og Hauki Jónasar
í Túngötu 16, sem rekur þar enn fallega versl-
un. Alveg á sama reit og þessar tvær verslan:
ir ráku þeir Jón og Kristinn úra- og skartgripa-
verslun í Eyrargötunni. Ekki er langt síðan
Kristinn hætti rekstri.
Raftæki fengust í mörgum búðum, en sér-
stök raftækjaverslun var í Gmndargötu 5 hjá
Jóhanni Jóhannessyni, eða Jóa raf, eins og
hann var alltaf kallaður. Seinna bættist svo
Raflýsing við sem sérhæfð raftækjaverslun
í Aðalgötu 14, sem eiginlega er nr. 12 á
homi Vetrarbrautar, en hún var rekin af
þeim mágum Sverri Sveins og Þóri Björns.
Alfons, eiginmaður Jennýar í hattabúðinnj
og eigandi Víkings, rak einnig umfangsmikla
kolaverslun. Bílarnir, sem afgreiddu kolaskip-
in, óku eftir brú upp á þakið á skemmunni
við Gránugötuna að sunnanverðu, þar sem
nú er reykhús Þormóðs ramma, og sturtuðu
kolunum niður í húsið. Ég man alltaf eftir
körlunum, sem unnu í þessu, hvað þeir vom
kolsvartir í framan. Flestir hituðu með kol-
um, en Stóri-Brandur og Bjöm keyrari, afí
Bjöms sparisjóðsstjóra, sáu um að koma
kolunum í hús. Þá er minnið þrotið, þótt enn
sé stærsta verslunin eftir, síldarverslunin.
En það er önnur saga.
Höfundurinn er formaður Siglfirðingafélagsins.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 12. OKTÓBER 1996 7