Alþýðublaðið - 22.07.1988, Blaðsíða 5

Föstudagur 22. júli 1988
5
FRETTASKYRING
Haukur Holm
skrifar
STEFNUMÖRKUN I SKIPULAGSMÁLUM
Fráfarandi Þingvallanefnd,
sem í sátu Þórarinn Sigur-
jónsson, Þorsteinn Pálsson
og Hjörleifur Guttormsson,
undirritaði í lok maí s.l.
Stefnumörkun í skipulags-
málum, sem unnin hefur ver-
ið af þeim Einari E. Sæmund-
sen og Reyni Vilhjálmssyni
landslagsarkitektum, og hafa
þeir unnið við hana frá í maí
1985. Nýja Þingvallanefnd
skipa þeir Ólafur G. Einars-
son, Steingrímur Hermanns-
son og Hjörleifur Guttorms-
son, og hefur hún haft
Stefnumörkunina til athugun-
ar og frekari ákvarðanatöku.
Stefnumörkunin hefur ný-
lega verið gefin út og verður
hér litið aðeins á innihald
hennar. Þess má geta, að i
næstu viku verða liðin 60 ár
frá því að „Reglur um umferð
og hegðun á Þingvöllum,“ var
fyrst gefin út.
í Stefnumörkuninni kemur
meöal annars fram, aö heild-
stætt skipulag hafi ekki verið
gert af hinu friðaða svæði
hingað til, heldur hafi Þing-
vallanefnd mótað allar
ákvarðanir hverju sinni, og þá
sérstaklega i aðdraganda
stórhátíða. Þingvallanefnd
hefursíðan 1980 rætt gerð
aðalskipulags, og sótt um
fjárveitingar til skipulags-
vinnu. Við fjárlagaafgreiðslu
árið 1985 fékkst hálf milljón
króna til verksins, og í byrjun
maí 1985 voru landslagsarki-
tektarnir Einar og Reynir
ráðnir til að vinna að skipu-
lagi fyrir Þjóðgarðinn á veg-
um Þingvallanefndar. Sam-
hliða því komst á samráð
Þingvallanefndar og Skipu-
lagsstjórnar ríkisins, sem þá
hafði falið skipulagsstjóra að
hafa forgöngu um gerð svæð-
isskipulags fyrir Þingvalla-
svæðið.
MARKMIÐ OG GILDI
SKIPULAGS
Markmíðið er að vernda á
sem öruggastan hátt hina
einstæðu náttúru og menn-
ingarsögu Þingvalla. Verður
það meðal annars gert með
því að fræða gesti þjóðgarðs-
ins um gildi hans, og gera þá
þannig þátttakendur í vernd-
un hans. Fjöldi ástæða er
fyrir því að marka þarf fram-
tíðarstefnu í málefnum þjóð-
garðsins og Þingvallasvæðis-
ins í heild. Höfuðborgar-
svæðið verður sífellt fjöl-
mennara, útivist er sivaxandi
þáttur í tómstundum fólks og
samgöngurvið Þingvelli hafa
gjörbreyst á örfáum árum.
FORNLEIFARANNSÓKNIR
Það var Ijóst strax í upp-
hafi skipulagsstarfsins að
framkvæma þyrfti fornleifa-
rannsóknir á staðnum, og á
fundi með Guðmundi Ólafs-
syni fornleifafræðingi frá
Þjóðminjasafninu var ákveðið
að Þjóðminjasafnið sæi um
þetta fyrir Þingvalanefnd.
Byrjað var á að mæla öll
sjáanleg mannvirki og færa
þau inn á kort, og ekki var
talið að þetta leiddi neitt nýtt
í Ijós, þar sem til voru eldri
kort og uppmælingar af
svæðinu. Það kom hins vegar
í Ijós að með nýrri skráning-
araðferð fékkst mun ná-
kvæmari og fjölbreyttari
mynd af rústasvæðinu en áð-
ur hafði verið mögulegt.
Hægt var að greina rústirnar
I eldri og yngri byggingar-
skeið, og sums staðar voru
allt að 4 til 5 lög, byggð hvert
ofan á annað.
Það kom í Ijós, sem öllum
var kunnugt, að brýn nauð-
syn er til að gera lagfæringar
á gönguleiðum um þing-
svæðið, sem liggja víða yfir
rústirnar, þannig að þeim er
hætta búin. Reyndar eru
sumar rústirnar mjög
skemmdar af ágangi manna.
FERÐIR FÓLKS UM ÞINGVELLI
í skýrslunni eru sundur-
liðaðar ferðir fólks um þjóð-
garðinn, með tilliti til þess á
hvaða hátt er ferðast. Þar
segir meðal annars að ( nóv-
ember 1986 hafi verið leitað
til framkvæmdaaðila í feröa-
mannaþjónustu eftir upplýs-
ingum. Samkvæmt svörum
frá tíu aðilum sem voru af
mismunandi stærð, var farið
með rúmlega tuttuguþúsund
manns á Þingvöll áriö 1984,
tæplega tuttugu og fimmþús-
und árið 1985 og nærri tutt-
uguogsexþúsund árið 1986.
Svör fengust ekki frá mörg-
um mjög stórum aðilum í
ferðamannaiðnaðinum. Einn-
ig má lesa úr svörunum, að
yfir 90% þeirra sem komu til
Þingvalla í skipulögðum ferð-
um voru erlendir ferðamenn.
Þá eru ótaldir þeir sem koma
í óskipulögðum ferðum og
þeir sem komu I dagsferðir
frá höfuðborgarsvæðinu. Afar
erfitt er að áætla fjölda
þeirra, en samkvæmt tölum
úr umferðartalningu frá árinu
1985, má ætla að um þjóð-
garðinn fari um 300 til 400
þúsund manns á heilu ári.
Skipulagsarkitektarnir
gerðu sjálfstæöa athugun á
dvöl gesta ( þjóðgarðinum
sumarið 1986, og er athyglis-
verðast við þá skoðun það
gífurlega álag sem er á þjóð-
garöinum yfir háannatímann.
Segir í skýrslunni að Ijóst sé,
að ein mikilvægasta verndar-
aðgerð í þjóögaröinum sé sú,
að takast megi að stjórna
umferð og dvöl þjóðgarðs-
gesta.
í skýrslunni segir, að hug-
myndir um friðun stærra
svæðis við Þingvallavatn eigi
fyllilega rétt á sér, og komi til
greina að vernda það síðar.
Gert er ráð fyrir að girðing
um þjóðgarðinn verði flutt
vestar á svæðinu frá Skógar-
hólum suður fyrir Kárastaða-
nes. Og að aðalhlið þjóð-
garðsins verði á móts við
Kárastaði. Segir að með
þeirri ráðstöfun skynji vegfar-
endur að þar eru þeir komnir
í friðland þjóðgarðsins.
RYGGINGAR 0G ÞJÓNUSTA
í Stefnumörkuninni segir,
að stefna beri að því að ný
mannvirki og meiriháttar
starfsemi sem laði að bíla-
mergð og mangrúa, verði
vestan Almannagjár. Það
svæði sé vel falliðf/7 bygg-
inga og aðstöðu fyrir ferða-
menn. Það sé fyrir utan
sprungusveiminn, og þar séu
ekki sérstæöar jarðmyndanir
sem taka þurfi tillit til við
mannvirkjagerð. Lagt er til að
við Kárastaðastíg vestur af
hringsjánni, verði reist vegleg
menningarmiðstöð sem
gegni margþættu upplýs-
inga- og þjónustuhlutverki. í
henni verði beitt fullkominni
kynningar- og fræðslutækni,
og leitast við að fræða ferða-
fólk almennt um sögu og
náttúru svæðisins. Einnig
hefur komið til tals að reisa
hús á Þingvöllum á vegum
Alþingis og Þjóðkirkjunnar,
og i skýrslunni segir, að þær
byggingar megi tengja menn-
ingarmiðstöðinni. Ekki sé
hins vegar svigrúm til að
fjölga byggingum á Valhallar-
svæðinu.
Um sumarbústaði innan
þjóðgarðsins segir, að samn-
ingar um þá renni út á næstu
árum og verði ekki fram-
lengdir, nema þá til tíu ára í
senn. Þá er gert ráð fyrir að i
Vatnsvík verði útbúin aðstaða
fyrir gamalt fólk og fatlað til
að komast að vatninu með
veiðistöng.
Þá segir að glögg merki
megi sjá að troðningar sem
myndast hafa skipulagslaust
hafa skemmt gróður í Þing-
helginni, sem sé sögufræg-
asti helgidómur þjóðarinnar.
Við því þurfi að bregðast taf-
arlaust með því að gera ná-
kvæmt deiliskipulag og
leggja gangstíga samkvæmt
því. Deiliskipulag verði að
innifela allt svæðiö frá Kára-
staðastíg við brún Almanna-
gjár, norður fyrir Furulundinn
og austur fyrir Flosagjá að
vegi og suður að Þingvalla-
vatni.
Talað er um að I deiliskipu-
laginu verði gerð athugun á
gömlu þjóðleiðinni niður Al-
mannagjá, vegurinn lagfærð-
ur þannig að hann fari betur í
landi og reynist betur sem
göngustígur. Endurbætur
þurfi að gera á brú yfir Öxará,
og athugað verði hvar jarð-
rask hefur átt sér stað og
metið hvar sé þörf á aðgerð-
um, er þar t.d. átt við Drekk-
ingarhyl. Stefnan sé sú, að
engin óþarfa þjónusta sem
laði að fólk og bíla, verði
neðan gjár.
Eins og að framan greinir,
hefur nýja Þingvallanefndin
haft Stefnumörkunina til at-
hugunar og frekari ákvarð-
anatöku. Hún hefur þegar
fundað tvivegis, og frekari
fundarhöld eru fyrirhuguö á
næstunni. Það má sjálfsagt
segja, að ekki sé hættandi á
frekari töf, eigi að komast hjá
því að þetta fagra svæði
verði snjáð og illa útlítandi,
eins og farið hefur fyrir ýms-
um öðrum fögrum stöðum,
eins og t.d. Ásbyrgi.
I stefnumörkun
Þingvalla-
nefndar segir;
að deiliskipulag
sé forsenda allra
athafna.