Morgunblaðið - 19.01.2002, Blaðsíða 26

NÝKAUP opnaði á
dögunum nýjan heilsu-
vörumarkað í verslun
sinni í Kringlunni,
Lífsins lind. Árni Ingv-
arsson framkvæmda-
stjóri Nýkaupa var
spurður hvort hin nýja
verslun myndi leiða til
aukinnar verð-
samkeppni. Segir Árni
að stór hluti vöruúr-
valsins sem verslunin
hefur til boða komi frá
innlendum birgjum
sem jafnvel reka
heilsuvöruverslanir sjálfir. Helstu
birgjarnir eru Bíó-vörur, Heilsa,
Heilsuverslun Íslands og Ygg-
drasill og segir hann að framtíð-
armarkmið í rekstri Lífsins lindar
sé sérstaða í vöruvali.
„Reksturinn er rétt að fara af
stað en markmiðið er að við sköp-
um okkur sérstöðu innan tíðar.
Mikið og breitt vöruúrval hjá okk-
ur hlýtur síðan að leiða til auk-
innar samkeppni.“
Árni segir að stór hluti heilsu-
vara sé fluttur inn í „mjög litlu
magni“, jafnvel í kassavís, sem
hafi sín áhrif á vöruverð. „En við
höfum trú á því að sala á heilsu-
vörum sé vaxandi grein. Með tím-
anum viljum við auka innflutning
sjálfir og til dæmis kemur til
greina að flytja inn lífrænt kjöt,
svo sem kjúkling og kalkún og
jafnvel semja við inn-
lenda framleiðendur
um ræktun á nauta-
kjöti fyrir okkur,“ seg-
ir hann.
Sem stendur er
hægt að fá lífrænt
lambakjöt frá Árdal í
Kelduhverfi í Lífsins
lind. Árni segir að sú
röksemd hafi heyrst
gegn rekstri heilsu-
vöruverslana í stór-
mörkuðum að sér-
fræðiþekkingu vanti
hjá starfsfólki og að
við því hafi verið brugðist með því
að ráða rekstrarstjóra sem hefur
langa reynslu af slíkri starfsemi.
Enn hækka nýrnabaunir
Neytendasíðan hefur fengið
ábendingar um verðhækkun á
þurrkuðum nýrnabaunum og segir
Árni að 500 gramma pakki hafi
hækkað í janúar á síðasta ári, úr
169 krónum í 219. Hinn 8. nóv-
ember síðastliðinn hafi pakkinn
síðan hækkað í 252 krónur og sé
ástæðan fyrst og fremst kostn-
aðarhækkanir. „Meðalsala á
nýrnabaunum er 2 pakkar á viku.
Hér er því um svokallaða hæg-
söluvöru að ræða. Við erum með
um 15.000 vöruliði í versluninni og
þótt sala á nýrnabaunum sé hæg
viljum við hafa þær á boðstólum til
þess að þjónusta viðskiptavini.“
Sala á heilsuvörum
sögð vaxandi grein
NEYTENDUR
26 LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTA hvert níu ára skólabarn
telst of þungt á Íslandi og 5% telj-
ast of feit samkvæmt bandarískum
skilgreiningum á ofþyngd og offitu.
Afleiðingar offitu eru þær sömu hjá
börnum og fullorðnum, að viðbætt-
um skaðlegum áhrifum á beinvöxt
og þroska. Einnig eru börn sem
fitna líkleg til þess að verða feit á
fullorðinsárum.
Á síðasta ári fór fram rannsókn á
hópmeðferð fyrir börn og unglinga í
Heilsugarði Gauja litla og verða
niðurstöðurnar meðal annars til
umfjöllunar á ráðstefnu um hreyf-
ingu og mataræði í Smárabíói í dag
þar sem heilsufar, hollusta og
holdafar verður rætt frá ýmsum
hliðum.
Rannsóknin var í höndum Önnu
Sigríðar Ólafsdóttur, matvæla- og
næringafræðings hjá Manneldis-
ráði, og var tilgangur hennar að
kanna áhrif hópmeðferðar á líkams-
ástand, sjálfsmat og líðan of feitra
barna og unglinga.
Fram kemur að marktækur mun-
ur hafi orðið á hlutfalli líkamsfitu í
hundraðshlutum frá upphafi til loka
námskeiðanna, einnig líkamsfitu í
kílóum talið, ummáli upphand-
leggja, mittis og mjaðma, hlutfalli
milli mittis og mjaðma, sem og lík-
amsþyngdarstuðli.
Úrtakið miðaðist við öll börn og
unglinga á námskeiðum Heilsu-
heims ehf. haustið 2000 og vorið
2001 sem ásamt foreldrum veittu
upplýst samþykki fyrir því að taka
þátt í rannsókninni.
Feit börn borða öðruvísi
en þau grönnu
Samkvæmt erlendum rannsókn-
um er mataræði barna sem eru feit
frábrugðið mataræði grennri barna.
Þau borða meira af tilbúnum
skyndiréttum en þau sem grennri
eru og jafnframt mikið af feitum
mjólkur- og brauðvörum og sæl-
gæti. Léttar mjólkurvörur verða
sjaldan fyrir valinu og lítil ávaxta-
og grænmetisneysla er sérstaklega
áberandi.
Aðalmarkmið þyngdarstjórnunar
hjá börnum er að koma mataræði í
eðlilegt horf, koma í veg fyrir löng
hreyfingarlaus tímabil, gera hreyf-
ingu að eðlilegum hluta dagsins,
auka sjálfsöryggi og bæta sjálfs-
mat.
Þátttakendur voru 75 börn og
unglingar, þar af 21 barn í hópi 7–9
ára (15 stúlkur og 6 drengir), 30
börn 10–12 ára (17 stúlkur og 13
drengir) og 24 unglingar 13–18 ára
(15 stúlkur og 9 drengir). Stúlkur
voru því 47 samanlagt en drengir
28.
Börnin voru af tveimur nám-
skeiðum, að hausti og vori, en ung-
lingar voru einvörðungu með í
rannsókninni á vornámskeiði. Al-
gengara var að mæður svöruðu for-
eldrahluta rannsóknarinnar en feð-
ur.
Foreldrar fylltu út tíðnilista um
eigið mataræði í upphafi og lok
námskeiða og börn héldu matar-
dagbækur. Eftirfarandi matvæli
voru til sérstakrar athugunar;
mjólk til drykkjar,
sýrðar mjólkurvörur og skyr,
ostar, kjöt og kjötálegg,
sósur (heitar og kaldar),
ávextir og grænmeti,
gosdrykkir,
kökur, kex, sælgæti og nasl,
skyndibitar.
Börnin borðuðu sjaldnar kökur,
kex, sælgæti og nasl í lok nám-
skeiða, eins drukku þau sjaldnar
gos. Neysla á grænmeti og ávöxtum
jókst hins vegar. Mataræði foreldr-
anna tók einnig breytingum til
batnaðar og má því áætla að nám-
skeiðin komi fjölskyldunni í heild til
góða, eins og segir í samantekt.
Að sögn benda niðurstöðurnar
eindregið til að neysla foreldra á
feitum ostum og nýmjólk hafi
minnkað meðan á námskeiðinu stóð
og að neysla á magurri drykkjar-
mjólk og grænmeti og ávöxtum hafi
að sama skapi aukist. „Jákvæð
tengsl voru á milli ávaxta- og græn-
metisneyslu barna og mæðra,“ seg-
ir ennfremur í niðurstöðum.
Allir aldurshópar svöruðu spurn-
ingalistum þar sem meðal annars
var spurt um eigið mat á þoli, styrk
og liðleika. „Marktækur munur var
á svörum um eigið úthald fyrir og
eftir námskeiðin. Í upphafi svöruðu
28% þátttakenda að að úthald
þeirra væri slæmt og 60% að það
væri í meðallagi en enginn sagðist
vera með gott úthald. Að námskeið-
um loknum töldu 20% sig hafa
slæmt úthald, 44% í meðallagi og
24% gott.“
Sjálfsmynd slæm hjá 45%
fyrir námskeiðið
Foreldrar voru einnig beðnir um
að meta sjálfsmynd barna sinna og
batnaði hún verulega að mati for-
eldra. „Í upphafi töldu 36% foreldra
sjálfsmynd barna þeirra góða, 18%
í meðallagi og 45% slæma. Að
námskeiðunum loknum töldu hins
vegar 70% foreldra að sjálfsmynd
barnanna væri góð, 15% í meðallagi
og aðeins 15% að hún væri enn
slæm,“ segir ennfremur í niðurstöð-
um.
Þá segir loks að niðurstöður
rannsóknarinnar bendi til þess að
námskeið af þessu tagi veiti gott
aðhald, fræði og skili árangri.
Líkaminn léttari og
sjálfsmyndin betri
&

%
$
#

   %

%./" 
  %
 &01 2&
1

 " 
%
 " 
&
 " 
  '(

 " 
%
 " 
&
 " 
  '(

&

%
$
#

&01 2&
1

 " 
#
 " 
&
 " 
  '(

 " 
#
 " 
&
 " 
  '(

5% níu ára skólabarna teljast of feit og sl. vetur var gerð
rannsókn á hópmeðferð fyrir of þung börn og unglinga
Morgunblaðið/Arnaldur
„Sjónvarpsglápi fylgir oft nart og lokkandi auglýsingar geta aukið á
neysluna og löngun í mat og sælgæti,“ segir í rannsóknarniðurstöðum.
INNFLUTTAR mat- og drykkjar-
vörur hafa hækkað um 28,5% á síð-
astliðnum 18 mánuðum en gengisfall
krónunnar var 26,1% á sama tímabili,
segir í Morgunkorni á heimasíðu
Kaupþings.
„Fjörugar umræður um verð-
lagsþróun hafa sprottið upp hér á
landi frá því að vísitala neysluverðs
birtist á mánudag. Þar vakti óneit-
anlega athygli að verðlag hækkaði
mun meira en markaðsaðilar höfðu
gert ráð fyrir og hefur þessi þróun
orðið tilefni til mikillar umfjöllunar í
fjölmiðlum,“ segir Kaupþing.
Síðar segir: „Mikla athygli vakti og
að verðhækkanir á mat- og drykkjar-
vörum höfðu 0,56% áhrif til hækkun-
ar neysluverðs. Þá hefur umræðan
um vínberin verið til að æra óstöð-
ugan, en í neysluverðsvísitölunni er
málið einfalt, gífurleg hækkun á til-
tölulega léttvægum hlut getur haft
sömu áhrif og lítil breyting á mikils-
verðum þætti vísitölunnar.“
Kaupmenn héldu verði stöðugu
„…Því hefur hins vegar verið hald-
ið fram að matvara hafi hækkað óeðli-
lega mikið miðað við skráð gengi
krónu. Þegar gengisþróun er skoðuð
til eins árs virðist þetta eiga við nokk-
ur rök að styðjast, enda hafa innflutt-
ar mat- og drykkjarvörur hækkað um
27,7% á síðustu 12 mánuðum á meðan
krónan hefur aðeins lækkað um
15,7%. Af þessu mætti draga þá
ályktun að kaupmenn hafi séð sér leik
á borði og hækkað umfram veikingu
krónunnar.
Þegar þessi þróun er skoðuð 18
mánuði aftur í tímann kemur allt önn-
ur mynd fram. Á þessum tíma hafa
allar innfluttar mat- og drykkjarvör-
ur hækkað um 28,5%, eða svipað og
gengisfall krónunnar yfir sama tíma-
bil sem var 26,1%. Þetta er í raun
hægt að túlka sem svo að kaupmenn
hafi reynt að halda verði stöðugu á
síðari helmingi ársins 2000 þegar
krónan féll rétt um 10%,“ segir loks í
Morgunkorni á heimasíðu Kaup-
þings.
Verðhækkanir svipaðar
gengisþróun síðast-
liðna 18 mánuði
 
)*

+ 
 (
 (
,


((
( ' 




,






-
((
( ' 




.
/"

' 

(

)"
-
((





0 ' (1/ 2* 
3/
41(
5
41(
3 4566
'(%6
)("6
)('6
&( 6
#$($6
)(&6
!(6
&($6
%(!6
'()6
'()6
"('6
7586
9:546
&( 6
'()6
)('6
#(&6
#&(6
$(%6
*("6
$(6
(!6
&("6
&()6
#(%6
4566
7$6
76
786
$786
#76
76
$7#6
$7$6
#7$6
#7&6
 7 6
76
 7 6
#+  &+  9 "
"(



 !

2 
: ;4