Morgunblaðið - 11.04.2002, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SÉRFRÆÐINGAR Búnaðarbanka
og Íslandsbanka telja að veruleg
áhætta sé samfara rekstri lyfjaþróun-
arfyrirtækis eins og Íslensk erfða-
greining áformar að setja á stofn hér
á landi. Þeir telja hins vegar að sú
ákvörðun stjórnvalda að veita fyrir-
tækinu ríkisábyrgð á 20 milljarða láni
hafi ekki áhrif á lánshæfi landsins.
Í hálffimm-fréttum Búnaðarbank-
ans er vakin athygli á því að fyrirhug-
uð ríkisábyrgð til deCODE, sem nem-
ur um 20 milljörðum króna, nemur
um 2,6% af vergri landsframleiðslu.
Greiningardeild bankans skoðaði fyr-
irtækjaáhættu deCODE með vísan til
rannsókna Damodaran (damodar-
an.com). Niðurstaðan er að fyrirtæki í
líftækni- og lyfjaþróunariðnaði sveifl-
ast þrefalt á við meðaltal markaðar-
ins. Af þeim 100 atvinnugreinum sem
skoðaðar voru voru ellefu atvinnu-
greinar með meiri fyrirtækjaáhættu
en fyrirtæki í líftækni- og lyfjaþróun-
ariðnaðinum en 87 atvinnugreinar
með minni fyrirtækjaáhættu.
Edda Rós Karlsdóttir, forstöðu-
maður greiningardeildar Búnaðar-
bankans Verðbréfa, sagði að þessi
greining á áhættunni endurspeglaði
mat erlendra hlutabréfamarkaða.
Matið byggðist á sveiflum á gengi
hlutabréfanna. Þarna væri því ekki
verið að leggja mat á hvort fyrirtækin
gætu staðið við skuldbindingar sínar.
Það væri hins vegar ekki óeðlilegt að
álykta sem svo að þarna kæmi fram
ákveðið mat fjárfesta á því hversu
miklar líkur væru á að fyrirtæki í
þessum geira gætu staðið við skuld-
bindingar sínar.
Edda Rós sagðist ekki hafa gert til-
raun til að meta sérstaklega áhættu
deCODE af þessu verkefni. „Við höf-
um enga ástæðu til að ætla annað en
að þetta sé góð hugmynd sem gæti
skilað góðum árangri. Það vekur hins
vegar allt ákveðnar spurningar hjá
manni þegar ríkið er tilbúið til að taka
meiri áhættu en markaðurinn,“ sagði
Edda Rós.Hún sagði ljóst að þegar
lánshæfi Íslands væri metið yrði þessi
ríkisábyrgð tekin inn í matið. Þar með
væri ekki sagt að þessi eina ákvörðun
yrði til þess að lánshæfi Íslands félli
um einhvern flokk. Ef það kæmi á
daginn að þessi fjárfesting reyndist
arðbær mætti allt eins gera ráð fyrir
að þetta gæti orðið til þess að bæta
lánshæfismat landsins.
Ásmundur Tryggvason hjá Grein-
ingu Íslandsbanka sagðist ekki telja
að þessi ákvörðun ríkisstjórnarinnar
hefði nein áhrif á lánshæfismat lands-
ins nema að þau fyrirtæki sem meta
lánshæfi færu að líta svo á að einhver
stefnubreyting hefði orðið hjá ís-
lenskum stjórnvöldum varðandi rík-
isábyrgðir, þ.e. að ríkið hefði ákveðið
að veita slíkar ábyrgðir í auknum
mæli. „Við teljum ekki að þessi eina
ábyrgð hafi mikil áhrif þegar horft er
á heildarskuldbindingar ríkisins,“
sagði Ásmundur. Í Morgunkorni Ís-
landsbanka í gær er fjallað um það
fordæmi sem ríkisábyrgðin kann að
vera, en þar segir: „Að mati Grein-
ingar er um neikvætt fordæmi að
ræða og ekki í samræmi við stefnu
ríkisstjórnarinnar um minnkun ríkis-
afskipta af atvinnulífinu. Líklegt
verður að telja að fleiri fyrirtæki feti í
fótspor deCODE og byggi beiðnir
sínar á jafnræðissjónarmiðum.“
Ásmundur sagði að svo kynni að
fara að önnur fyrirtæki kæmu í kjölfar
deCODE með ósk um að fá svipaða
fyrirgreiðslu með vísan til jafnræðis-
sjónarmiða. EES-samningurinn heim-
ilaði að vísu ríkisaðstoð aðeins innan
ákveðinna skorða, en það væru hins
vegar starfandi fyrirtæki á Íslandi í
svipaðri starfsemi. Afgreiðsla hugsan-
legra erinda frá öðrum aðilum gæti því
ekki síður falið í sér lögfræðileg álita-
efni en hagfræðileg.
Ásmundur sagði ljóst að veruleg
áhætta væri samfara rekstri lyfjaþró-
unarfyrirtækis. Í rannsókn sem J.A.
Dimasi og fleiri gerðu 1995 um árang-
ur lyfjaprófana hefði komið fram að
meðaltíminn sem það tók að fara með
lyf í gegnum for-klínískar og klínískar
prófanir og á markað var um tíu ár.
Kostnaðurinn var að meðaltali um 80
milljónir dollara og aðeins 20% af lyfj-
um sem voru skráð sem „nýtt lyf í
prófunum“ komust á markað. Ás-
mundur sagði ljóst að þróun lyfja
væri bæði tímafrek og kostnaðarsöm.
deCODE stefndi að því að hefja próf-
anir á lyfjum eftir um þrjú ár og því
væri ljóst að fyrsta lyfs fyrirtækisins
á markað væri vart að vænta fyrr en
eftir a.m.k. átta ár.
Sérfræðingar á íslenskum fjármálamarkaði um ríkisábyrgð til deCODE
Hefur ekki áhrif á
lánshæfi landsins
MARKAÐSMÁL voru í öndvegi á
aðalfundi Samtaka ferðaþjónust-
unnar sem hófst í Ketilhúsinu á Ak-
ureyri í gær en þar var m.a. sér-
staklega fjallað um mark-
aðssetningu Íslands.
Steinn Logi Björnsson, formaður
SAF, sagði m.a. að gífurleg upp-
bygging á leiðakerfi Flugleiða á síð-
ustu árum hefði gert að verkum að
Ísland væri í auknum mæli orðið að
ferðamiðstöð í alfaraleið á Atlants-
hafinu í stað þess að vera einangr-
aður útkjálki frá Evrópu. Það hefði
skapað mikla möguleika í því að laða
að erlenda ferðamenn til Íslands og
ávinningurinn væri verulegur.
Neikvæð áhrif atburðanna í
Bandaríkjunum 11. september á
síðasta ári væru meiri á leiðakerfi
Flugleiða og lífæð íslenskrar flug-
þjónustu en þekktist hjá öðrum
þjóðum. Nefndi Steinn Logi að
furðu vel hefði tekist að draga úr
þessum neikvæðu áhrifum og skipti
þar mestu hversu hratt var við
brugðist með aukinni sókn á Evr-
ópumarkað. Sagði hann samstillt
átak ríkisins og greinarinnar í þeim
efnum til fyrirmyndar. Þannig væri
útlit fyrir að árið yrði almennt gott
hvað varðar komur ferðamanna til
landsins. Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra tók í sama streng og
sagði að þrátt fyrir röskun og sam-
drátt í flugsamgöngum hefði tekist
að snúa vörn í sókn. Þar skipti
mestu að menn stæðu saman með
það að markmiði að ná fyrri styrk.
Án aðgerða hefði mátt gera ráð
fyrir samdrætti sem næmi 4–5
milljörðum króna í gjaldeyris-
tekjum á einu ári.
Þörf á meira fé til
landkynningar
Aðgerðir sem gripið var til með
því að verja meira fé til markaðs-
starfa lúta að því að sögn sam-
gönguráðherra að verja þann vöxt
sem verið hefur í íslenskri ferða-
þjónustu, en tekjur greinarinnar á
liðnu ári námu 38 milljörðum króna.
Þannig benti hann á að fjármunum
sem varið hefur verið til að mark-
aðssetja ferðaþjónustuna væri arð-
samir, en betur mætti alltaf gera.
Nefndi hann að þörf væri á meira fé
til landkynningar og þar þyrftu allir
að koma að, ríkið, greinin sjálf og
sveitarfélögin. Sturla sagði það von-
brigði að Reykjavíkurborg hefði
tekið þá ákvörðun að endurnýja
ekki samning ríkis, borgar og SAF
um Markaðsráð ferðaþjónustunnar,
en hann rennur út um áramót. Í
framhaldi af því lýsti Sturla yfir
vilja til að skoða frekar þátttöku
sveitarfélaganna í landinu að mark-
aðsmálum ferðaþjónustunnar, en í
raun væri þessi grein stóriðja
sumra sveitarfélaga.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri greindi frá því að
ákveðið hefði verið að setja á stofn
sérstaka markaðsskrifstofu til að
sinna ferða- og markaðsmálum
Reykjavíkur, en hún gengur undir
vinnuheitinu Höfuðborgarstofa.
Svanhildur Konráðsdóttir hefur
verið ráðin til að veita hinni nýju
skrifstofu forstöðu.
Höfuðborgarstofa er enn á teikni-
borðinu að sögn borgarstjóra, en
helstu markmið verða að samræma
kynningar- og markaðsmál Reykja-
víkur og styrkja stöðu höfuðborg-
arinnar á vettvangi alþjóðlegrar
samkeppni á sviði ferðamála. Einn-
ig er henni ætlað að rækta hlutverk
Reykjavíkur sem höfuðborgar
landsins, að styrkja borgina sem lif-
andi borg með nýsköpun á sviði við-
burða auk þess sem Höfuðborgar-
stofu er ætlað að virkja borg-
arstofnanir til samráðs við lykilaðila
í ferðaþjónustu. Höfuðborgarstofa
mun reka Upplýsingamiðstöð ferða-
mála, vinna að ímyndarsköpun fyrir
Reykjavík og skipuleggja viðburða-
dagatal Reykjavíkur. Ástæðuna
fyrir því að samningur um Mark-
aðsráðið verður ekki endurnýjaður
sagði Ingibjörg Sólrún þá að
Reykjavíkurborg hefði einfaldlega
ekki verið ánægð með tilraunina.
Morgunblaðið/Kristján
Mun fleiri þátttakendur mættu á aðalfund Samtaka ferðaþjónustunnar en ráð var fyrir gert.
Útlit fyrir gott ferðaár
þrátt fyrir hryðjuverk
PÓST- og fjarskiptastofnun hefur
gefið Landssímanum frest til 12.
apríl til þess að skila greinargerð
vegna erindis Tals hf. um meint
eignatengsl Landssímans og Ís-
landssíma í gegnum ríkissjóð. Ríkið
á 95% hlutafjár í Símanum og um
68% í Landsbankanum sem aftur á
um fjórðungshlut í Íslandssíma.
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, segir að þetta
mál hafi ekki verið rætt sérstaklega
innan Landsbankans enda hafi Póst-
og fjarskiptastofnun ekki beðið
bankann um greinargerð vegna
þess. „Af hálfu Landsbankans er
þetta eins og hver önnur fjárfesting
á markaði. Ríkissjóður á að vísu
meirihluta hlutafjár í Landsbankan-
um en bankinn er jafnframt eitt af
fjölmennustu almenningshlutafélög-
um landsins og við höfum stýrt mál-
efnum bankans eins og hjá hverju
öðru félagi á markaði. „Við bíðum
því,“ segir Halldór, „alveg rólegir
eftir að þetta mál skýrist frekar.“
Halldór segir það lengi hafa verið
hluta af stefnu Landsbankans að
eiga einhvern hluta í fjarskiptafyr-
irtæki, það sé í samræmi við stefnu-
mótun bankans. „Við teljum að við-
mótið sem viðskiptavinir vilja fá í
bankaþjónustu sé í auknum mæli í
gegnum hvers kyns fjarskipti, þar
með talið í gegnum þráðlausa síma
og þar af leiðandi keyptum við af-
markaðan hlut í fjarskiptafyrir-
tæki.“
Halldór minnir á að þegar bankinn
hafi verið að huga að fjárfestingu í
þessari atvinnugrein hafi einungis
þrjú fyrirtæki til komið til greina,
þ.m.t. Íslandssími. „En hlutur í einu
þeirra var ekki til sölu þegar við vor-
um að huga að þessu og hitt var í lok-
uðu eignarhaldi. Íslandssími var
fyrsta fjarskiptafélagið sem var
skráð á markaði. En ég tek hins veg-
ar fram að í raun er þetta minnihátt-
ar fjárhagslegt mál fyrir bankann
þótt það sé áhugavert með tilliti
stefnumótunar hans. Fjárfesting
bankans í Íslandssíma er á vegum
sérhæfðs fjárfestingarfélags í eigu
landsbankans og er þáttur í al-
mennri og sjálfstætt mótaðri fjár-
festingarstefnu þess félags,“ segir
Halldór.
Halldór J. Kristjánsson bankastjóri
Eins og hver önn-
ur fjárfesting
VILHJÁLMUR Þ. Vilhjálmsson,
borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
gagnrýnir harðlega uppboðsstefnu
R-listans á lóðum í borginni og segir
R-listann vísvitandi hafa búið til
lóðaskort í Reykjavík og þegar lóða-
skorturinn hafi verið hvað mestur
hafi R-listinn sett örfáar lóðir á upp-
boð.
Vilhjálmur var spurður af hverju
sjálfstæðismenn væru andvígir því
að lóðir væru seldar á uppboðum og
hvort ekki bæri að líta á þær sem
verðmæti, sem ástæða er til að selja.
Hann segir sjálfstæðismenn hafa
markað þá stefnu 1982 að ávallt yrði
nægilegt framboð á lóðum í borginni.
Gatnagerðargjöldin eigi svo að mæta
þeim kostnaði sem sveitarfélagið
hefur af hefðbundinni gatna- og
gangstéttargerð, sem fylgi því að
brjóta land í nýju hverfi.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær hefur meirihluti borg-
arráðs samþykkt að taka tilboðum
fimm verktaka í sjö lóðir í Grafar-
holti sem boðnar voru út, fyrir alls
213 milljónir kr. Fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins sátu hjá við afgreiðsluna.
„Þarna er borgin bara að græða
peninga af fólkinu sem kaupir þessar
íbúðir. Þetta spennir upp bygging-
arkostnað, söluverð og hækkar fast-
eignamat og leiðir til hækkunar fast-
eignagjalda og holræsagjalda og til
hækkunar á leigu á almennum mark-
aði. Leiga á þriggja herbergja íbúð
hefur hækkað úr 40 þúsundum í 80
þúsund á tveimur árum. Þetta er af-
leiðingin af lóðaskortsstefnu R-
listans,“ segir Vilhjálmur. Hann seg-
ir að ef nægilegt framboð væri á lóð-
um fengist eðlilegt verð fyrir þær og
engin þörf væri á að bjóða þær upp.
„Við eigum bara að afhenda þessar
lóðir á verði sem mætir þeim kostn-
aði sem sveitarfélagið hefur af því að
brjóta þetta land og undirbúa það.
Við eigum ekki að vera með þetta í
einhverjum hörkubissness. Það eru
bara mannréttindi fyrir fólk að fá
lóðir.“
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
Mannréttindi
fólks að fá lóðir
MÖGULEIKAR eru nú kannaðir á
því hvort Keflavíkurflugvöllur
geti þjónað Grænlendingum sem
millilandaflugvöllur. Sturla Böðv-
arsson samgönguráðherra
greindi frá þessu á aðalfundi Sam-
taka ferðaþjónustunnar sem hófst
í Ketilhúsinu á Akureyri í gær. Í
undirbúningi er samningur milli
Íslendinga og Grænlendinga um
flugsamgöngur milli landanna og
er þetta einn af þeim möguleikum
sem velt er upp í því sambandi.
Stefnt er að því að skrifa undir
samninginn nú í vor eða sumar og
verður efni hans kynnt á VestNor-
den kaupstefnunni sem haldin
verður á Akureyri næsta haust.
Keflavíkurflugvöllur
þjóni Grænlendingum