Vísir Sunnudagsblað - 31.01.1937, Blaðsíða 5

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Andans menn.
Eftir Halldór Jónsson sóknarprest að Reynivöllum.
DANZIG, frli. af bls. 1.
Þannig afsali Pólverjar sér
hafnar- og járnbrautarrétt-
indum sínum i Danzig. Enn-
l'remur liafi Danzig alla
stjórn póstmálanna í hönd-
um algerlega upp á eigin
spýtur. En lokakrafan er, að
Danzigbúar fái friar hend-
ur í öllum viðskiftum sín-
um við Pólverja.
Hér kemur nú til greina, að
Danzigbúar eru .yfirlcitt vel
efnaðir og' standa á hærra stigi
viðskiftalega en Pólverjar.
Þjóðareinkenni Danzigbúa og
Pólverja eru mjög ólík og sam-
vinnuskilyrði þess vegna, og af
fleiri ástæðum, slæm.
En Pólverjar eru varir um
sig. Þeir óttast um sjálfstæði
sitt, sem þeir hafa mikið orð-
ið að leggja í sölurnar fyrir.
Og þeir óttast, að er þeir afsali
sér réttindum sínuin í Danzig,
verði borgin brátt víggirt og
sjálfstæði þeirra í nýrri liættu
— fvrst og' fremst hin n^ja
hafnarborg þcirra Gdvnia, sem
mundi þegar verða ráðist á og
höfnin eyðilögð, ef til ófriðar
kæmi.
Um þetta deilumál hefir
mikið verið rætt í erlendum
blöðum. Og um þrjár leiðir er
talið geta verið að ræða, sam-
einingu Danzig við Þýskaland
eða samqiningu við Pólland,
eðo að í engu verði breytt frá
þvi, sem nú er. Og eins og lik-
legt má þykja, kemur viða
fram, að sanngjarnt þykir, að
Danzig' verði sameinuð Þýska-
landi, þar sem raunverulega sé
um þýska borg að ræða. En
viðhorf Danzigbúa hefir breyst
talsv.ert, ekki sist vegna
þess, að Pólverjar hafi haft
þau hyggindi til a'ð bera, að
láta Danzig eftir nokkuð af
Gdynia-viðskiftunum. Og hin-
ir hyggnu Danzigbúar vita ó-
sköp vel, að ef Danzig samein-
ast Þýskalandi, mundu öll
pólsk viðskifti fara fram um
Gdynia, með Jieirri afleiðingu,
að velgengni Danzig yrði brátt
úr sögunni. Sennilega myndi þó
atkvæðagreiðsla um málið fara
jiannig', að meiri liluti yrði með
sámeiningu við Þýskalaúd, en
það er fullyrt, að leiðandi
menn af öllum flokkum i Dan-
zig telji, að Þýskaland geti
ekki á nokkurn hátl bætt Dan-
zig það upp, ef liún misti öll
viðskiftin við Pólland. Og það
er ef til vill ekki óliklegt, með
tilliti til þeirrar þolanlegu
samvinnu, sem nú er milli Pól-
verja og Danzigbúa i viðskifta-
málum, að heppilegast verði
lalið, að vald fríborgarinnar
Danzig verði nokkuð aukið, en
liætt við alt sameiningartal.
Danzig gæti orðið eins og brú
milli Pólverja og Þjóðverja,
segja þeir, sem þessari lausn
eru hlyntir, viðslciftaleg vel-
gengni borgarinnar vrði trygð,
og ef góð samvinna tækist með
III.
Mig langar til að segja smá-
sögu, sem mér þykir falleg.
Þetta er reyndar stór saga, ef
rétt er að henni gáð.
Hún er verðmæti, ómetanleg-
ur gimsteinn, sem hin íslenska
þjóð átti og á og lá við sjálft,
að glatast hefði henni um aldur
og æfi. Hefði slíkt verið óbæt-
anlegt. Þjóðin sjálf vissi i raun-
inni ekki, að bún átti þenna
fagra gimstein, en nú veit hún
það.
Þetta verðmæti var liíið lag,
sem orðið hafði til í íslenskri
þjóðarsál, enginn veit hverri.
Þetla lag er við sálminn: „Víst
ertu, Jesú, kóngur klár“.
Tveir þjóðkunnir gáfumenn,
listamenn hvor á sínu sviði og'
náfrændur, urðu hvor fyrir sig
verkfæri í forsjónarhendi til
þess að forða þessu dýrmæta
verðmæti frá glötun og tortím-
ingu. Annar þeirra var hinn
merki fræðimaður Jón Pálsson,
fyrverandi bankaféhirðir í Rvik.
Hann hafði komist j’fir lagið.
Svo varð hinn lærði listamaður
Páll ísólfsson, tónskáld í Rvík,
bróðursonur hans, til að koma
þvi í þann búning, sem fer þvi
með fádæmum vel.
Mín skoðun er sú, að þó æfi-
starf þessara manna hefði eigi
orðið nema þetta eitt, að gefa
eða skila þjóðinni aftur þvi,
sem hún átti, en hafði týnt í
rauninni og ekki fyr kunni að
meta, þá var það nóg æfistarf
og miklu framar því. En alþjóð
veit, að þetta er lítið brot af
stórmerku æfistarfi. beggja. Eg
get ekki stilt mig um, að þakka
þessum ágætu vinum minum af
heilum hug fyrir þetta afrek, og
eg vona, að eg megi það i al-
þjóðarnafni. Eg er þess fullviss,
að upp úr jiessu litla lagi mun
vaxa mikið og margt, þjóðinni
til gleði, blessunar og heilla í
nútíð og eg vona i afar langri
framtíð. Við það munu bundn-
ar óteljandi gleðistundir. Það
nnm lyfta liugum fjölda manna
til liæða, i nútíð og framtíð.
Þetta var nú um þjóðina og
þýskum og pólskum mönnum
í Danzig, væri það mjög til
fyrirmyndar, og sönnun þess,
að með góðum vilja er hægt
að sættast á déilumál, þjóð-
ernisleg og önnur, og þar með
leggja grundvöll að friðsam-
legri, hagsælli samvinnu og
sambúð.
það, sem hún átti, en vissi ekki
hvað hún átti, fyr en tveir and-
ans menn, góðir menn, björg-
uðu frá voða gleymskunnar og
dauðans, þvi sem hún átti og
því, sem liún mátti ekki glata,
en hefði að likindum glatast að
öðrum kosti. ,
Þvi er nú ver, að margt verð-
mæti, sem þjóðin átti, hefir
týnst. Það hefir farist i stórflóði
liins nýja tírtia. Það er hörmu-
legt, þó sumt nýtt og gott komi
i þess stað. Og vera má, að sumt
sem glatast hefir um hríð, verði
aftur fundið, fágað að nýju með
nýrri, liærri siðmenningu. Slíks
er að vona og vænta i lengstu
lög. Vonandi, að einhverjir and-
ans menn verði fundvisir á hin
eldri verðmæti, sem um liríð
virtust gleynid og grafin, er
þörf hins nýja tima getur ekki
lengur án þeirra verið, og meir
að segja ldæði þau i nýjan bún-
ing, sem fer þeim vel; likt og
litla lagið, sem eg mintist á, sem
er samt svo stórt og voldugt,
í allri sinni dásamlegu fegurð,
likt og fyrirboði sjálfrar eilífð-
ar, líkt og útsýn yfir liærri
lieima.
Er nú ekki þjóðin rík, að eiga
þetta litla lag, sem er stórt? En
hún á margt fleira en það.
Skoti einn var á ferð í Ame-
riku, og gaf sig eitt sinn á tal
við Ameríkumann einn, sem
lofaði mjög Georg Wasliington,
og sagði meðal annars, að hann
hefði aldrei látið sér um munn
fara ósatt orð.
— Eg get vel trúað þvi, svar-
aði Skotinn; ætli liann hafi ekki
verið nefmæltur eins og allir
aðrir hér á landi.
t
— Pabbi, eg sparaði 10 aura
i morgun. Eg hljóp alla leiðina
i skólann á eftir strætisvagni.
—- Hvers vegna hljópstu ekki
á eftir stöðvarbil og sparaðir
lieila krónu?
—- Þa'ð er sagt að konan þín
liafi verið lífið og sálin í veisl-
unni!
— Já, rétt er það, hún var
sú eina, sem gat yfirgnæft út-
varpið!
— Margt spakmæhð er sagt
í gamni!
— Já, en þau eru fleiri
lieimskulegu orðin, sem sögð
eru i alvöru.
IIJ ÓLREIÐ A-T VÍ MENNIN GSKEPNI
för fram i Forum í Kaupmannahöfn fvrir nokkuru og stóð
kepnin vfir í 8 klst. Wals og Deneef háru sigur úr býtum, en
önnur verðlaun fengu Billiet og Dekuyscher. Þriðji í röðinni
urðu dönsku hjólreiðamennirnir Grundahl og Stieler (neðri
myndin). Efri myndin er af Wals og Deneef.