Íslendingaþættir Tímans - 11.11.1970, Blaðsíða 12

MINNING
KRISTJÁN VIGFÚSSON
fyrrverandi bóndi og járnsmiður, Vatnsdalshólum
Óvíða mun vera jafn sérkenni-
legt og fagurt bæjarstæði eins og
í Vatnsdalshólum i Húnaþingi.
Hólarnir með sínum mörgu hlý-
legu grasbollum og blómalautum
skýla á alla vegu nema að austan,
en þar nær Flóðið upp að tún-
fætinum. í því speglast hið há-
reista Vatnsdalsfjall andspænis,
fjölbreytt fuglalíf gleður augað og
loftið ómar af svanasöng, ekki sízt
á kyrrlátum haust'kvöldum, þegar
mergð þessara tígulegu fugla,
þekja vatnið á stórum svæðum.
Þá er unaðslegt að horfa í kring-
um sig og njóta friðarins og feg-
urðarinnar i ríkum mæli
Árið 1877 fluttust á þennan frið
sæla stað ung hjón, konan tvítug
og bóndinn 35 ára og hófu þar bú-
skap. Þessi hjón voru Vigfús Fil-
ippusson og Ingibjörg Björnsdótt-
ir. Var hann Rangæingur að ætt,
að mestu uppalinn hjá Magnúsi
Stephensen kammerráð í Vatnsdal
í Fljótshlíð, en Ingibjörg aftur á
móti ólst að mestu leyti upp hjá
hinni merku konu, Ingiríði Pálma-
dóttur í Sólheimum. Var faðir
hennar Björn Björnsson frá Vala-
dal í Skagafirði og var hún af
hinni alkunnu og útbreiddu Ból-
staðarhlíðarætt. Bjuggu þessi hjón
í Vatnsdalshólum til 1911 og áttu
þar heima til æviloka. Þau hjónin
eignuðust alls 5 börn, sem komust
til fullorðinsára og var eitt þeirra
Kristján bóndi og járnsmiður, sem
þessi minningargrein fjallar fyrst
og fremst um. Hann fædd-
ist í Vatnsdalshólum 10. júní
1880. Ólst hann þar upp
í glöðum og efnilegum syst-
kinahópi og í þessu sérstaklega
hlýlega og aðlaðandi umhverfi öll
sín æsku- og unglingsár. fíkki er
fráleitt að hugsa sér, að umhverf-
ið, sem fólk elst upp við eða hef-
ur daglega fyrir augum, hafi nokk
ur áhrif á skapgerð þess og fram-
komu og víst gæti það átt við uffl
Kristján í Hólum.
Faðir hans Vigfús hafði lært
járnsmíði í Reykjavík áður en hann
fluttist norður og vel kann það að
hafa stutt að því. að hugur Krist-
jáns hneigðist til þeirrar iðngrein-
ar. Um tvítugsaldurinn fór hann
til Akureyrar til Sigurðar járn-
smíðameistara þar og nam járn-
smíði hjá honum og lauk námi þar
í þeirri grein. Að því búnu fór
hann svo aftur heim til foreldra
sinna og vann að búi þeirra fyrst
um sinn jafníramt járnsmíðinni.
Árið 1911 tók hann svo sjálfur
við búi í Vatnsdalshólum og bjó
þar að mestu leyti óslitið i meira
en hálfa öld eða þar til dóttir hans
Margrét tók við búsforráðum 1965.
Fyrstu búskaparárin voru foreldr-
ar hans hjá honum, faðir hans til
ársins ’1925, er hann andaðist og
móðir hans til 1943 og annaðist
hún lengi eða rneðan heilsa og
kraftar entust, innanhússtörf fyrir
hann, en síðustu 13 árin lá hún
rúmföst og naut þá góðrar um-
önnunai' sonar sins og vandafólks.
Kristján var mesti dugnaðarmað-
ur að hverju sem hann gekk, fjöl-
hæfur og laginn til allra verka.
Búskapur hans mátti segja að
gengi ágætlega eftir öllum ástæð-
um. Ifann bjó að vísu aldrei neitt
sérlega stórt, en þess ber að gæta,
að hann var ókvæntur alla tíð og
varð því oft að búa með vandalaus
um ráðskonum og þótt þær geti
verið góðar, þá þykir það naumast
eins hagsældarlegt og að njóta sam
hjálpar og samhugs góðrar eigiiv
konu. í annan stað mátti segja, að
hann væri ekki mikið meira en
hálfur við búskapinn. Járnsmíðina
stundaði hann alltaf meira og
minna jöfnum höndum. Og þegar
þess er gætt, að hann var helzti
járnsmiðurinn i héraðinu og enn-
fremur að hann var sá bónbezti
og hjálplegasti maður. sem hugs-
azt gat, þá er auðvelt að gera sér
í hugarlund, hve frátafirnar frá
heimilinu og búskapnum voru gíf-
urlega miklar, enda vissu kunnug-
ir vel að sú var raunin á. Má þvi
í raun og veru undrast hversu vei
og snurðulaust búskapurinn gekk
hjá honum og hversu mikið hann
fékk framkvæmt til umbóta á jörð
inni. Fyrir allmörgum árum byggði
hann steinsteypt íbúðarhús mjög
við hæfi jarðarinnar og kom það
í stað hrörlegsAorfbæjar, sem á'ð-
ur var þar. Sumt af útihúsum
byggði hann einnig úr varanlegu
efni, svo sem hlöðu og gripahús.
Þá bætti hann túnið að verulegu
leyti og jók við það þrátt fyrir erf-
ið skilyrði í því efni og setti upp
miklar girðingar. Var Kristjáin líka
í eðli sínu mikill framfara- og um-
bótamaður. Hann var glöggur á
skepnur og hafði gott vit á með-
ferð þeirra. Átti hann um tíma all*
mikið af hrossum, þar á meðal
ýmsa góðhesta og stundaði tarnn-
ingar lengi fram eftir ævinni.
Hinn þátturinn í lífsstarfi Kristj-
áns var handverkið eða járnsmíðín
og ég held að óhætt sé að fullyrðft
12
ISLENDINGAÞÆTTIR