Íslendingaþættir Tímans - 13.05.1981, Blaðsíða 8

75 ára
Haraldur Jakobsson
25. aprll sl. varö Haraldur Jakobsson,
bóndi I Hólum i Reykjadal i S-Þingeyjar-
sýslu sjötiu og fimm ára. — Og kirkju-
bækur segja vlst alltaf satt.
Fyrir þremur árum er ég var gestur
Haraldar I dalnum hans noröan viö fjöll
datt mér raunar ekki I hug, aö hann væri
kominn á áttræöisaldur. Hann var svo
broshýr þessi vöxtulegi maöur meö skoll
litaö háriö, alveg eins og i gamla daga,
þegar viö vorum nágrannar i tuttugu og
fjögur ár i þessum sólfagra dal, sem
Pétur Sigfússon fyrrum sveitungi Harald-
ar lýsir svo — I „Endurminningum” sin-
um m.a.
— „Fjalldrapi um allt. Beitilyng og
humlar um hliö og mó, meira aö segja
skógur — i fjallshliöinni — Áin liöur fram
og liöast i ljúfum bygöum milli bakka —
og eyra. Holtasóley og steinbrjótur um
mel og barö —Þannig farast Pétri Sig-
fússyni orö um dalinn. En nefnd á, sem
heitir Reykjadalsá fellur út i Vestmanns-
vatn, sem er viö skógivaxna hlíö sem heit-
ir Vatnshliö. En um hliö þessa orti einn
nágranni og vinur Haraldar I Hólum,
Sigurjón Friöjónsson á Laugum m.a.
„Og Vatnshliö brosir blitt og rótt
i breyttu aftanskrúöi.
Nú man ég glöggt eitt haustkvöld hljótt,
er hinsta dagsbrún flúöi.
I himinskýjum hálftungl óö
og hlýir vindar sungu
viö birkigrein og ljúflingsljóö
var lagt á Goöa tungu”.
Og I þessum dal, hefur Haraldur lifaö og
starfaö i öll þessi ár og notiö feguröar
hans og gróöurs og lengst af unniö höröum
höndum. Hann hefur aldrei gefiö sér tima
til aö lyfta sér upp eins og þaö er kallaö og
fara til suörænna landa — til aö baöa sig I
sól kóralstranda. Haraldur bóndi i Hólum
hefur látiö sér nægja veöurfar dalsins sins
— sólskiniö og landáttina sem gerir hann
næstum suörænan, þegar best lætur. En
þaö er vist best, aö byrja á byrjuninni eins
og karl einn sagöi. Sá atburöur geröist 1
Hólum I Reykjadal i S-Þing. aö þeim ábú-
endum þar, hjónunum Jakobi Sigurjóns-
syni og Hólmfrlöi Helgadóttur fæddist
sonur þann 25. april voriö 1906. Ekki hef
ég heyrt þess getiö aö drengurinn hafi
sungiö viö raust er hann leit ljós heimsins
en hann þótti vöxtulegur og svipur hans
afgerandi. Og haft var eftir konu einni er
sá drenginn, aö þessi myndi standa fyrir
sinu. En hvort konan hefur séö — aö þarna
var félagshyggjumaöur fæddur og siöar
kallaöur „kommúnisti” af einum helsta
forustumanni „Framsóknarflokksins” —
veit ég ekki. En drengur þessi hlaut
nafniö Haraldur og dafnaöi vel i skjóli for-
8
eldra sinna sem þurftu þó aö metta fleiri
börn. Jakob var tvikvæntur og átti átta
börn alls. Þrjú meö sinni fyrri konu sem
hann missti frá börnunum i ómegö. Hiö
elsta þeirra var Arni bóndi i Skógarseli er
varö kunnur á sinum tlma fyrir ritdeilur
viö Sigurö Einarsson, siöar klerk. — En
lifiö hélt áfram I Hólabænum og þó aö
væri unniö mikiö var glaöværöin þar ætiö
til staöar. Og fljótt kom i ljós að hann
Haraldur Jakobsson stóö fyrir sinu sem
og konan haföi sagt um hann i vöggunni
forðum.
Haraldur var ekki tvitugur aö aldri þeg-
ar faöir hans varö fyrir heilsutjóni og
mátti ekki vinna erfiöisvinnu upp frá þvi.
Þaö kom þvi I hlut Haraldar að taka á sig
aukna ábyrgö viö búskapinn þvi eldri
bræöur hans tveir voru aö mestu farnir aö
heiman. An efa jók þetta á ábyrgöartil-
finningu og sjálfsbjargarviöleitni Har-
aldar, þó systkini hans sem þá voru heima
kæmu þar einnig aö. Þaö kom fljótt, i ljós
hve Haraldur var fylginn sér og góöur
bóndi. Enda veitti ekki af sliku i þann tiö
þó að i gróöursælum dal væri. Haraldur
var af þekktum ættum norður þar.
Móöurættin „Skútustaöaætt” og föðurætt-
in „Mýrarætt”. — Og þó aö lifsbaráttan
hafi i þann tlð veriö hörö fór þó Haraldur
einn vetur i skóla aö Breiöamýri.
Þegar skólagöngu lauk tók Haraldur til
viö búskapinn af fullum krafti og tók aö
rækta tún, þó viö erfiðar aöstæöur væri.
Hann var fljótur aö tileinka sér nýjungar i
ræktun, þó til verulegrar vélvæöingar
kæmi ekki, fyrr en á dögum „Ný-
sköpunarstjórnarinnar”.
Ég kynntist Haraldi Jakobssyni fyrst á
félagsmálasviðinu i ungmennafélaginu I
sveitinni. Hann var búinn aö vera i þvi all-
mörg ár, þegar ég gerðist félagsmaöur.
Og vissulega varö ég þess fljótt var,
hversu traustur og ákvarðanagóður félagi
hann var og vildi umfram allt halda lög
félagsins. Og ef einhver miskllö kom upp,
var Haraldur manna öruggastur að ráöa
á þvi bót. Haraldur hefur aldrei veriö
framgjarn maöur, þó alltaf væri á hann
hlustaðiþað gerir hans mikla félagslega
og meöfædda sanngirni sem hann á i rlk-
um mæli. Hann starfaði lika allmikiö i
nefndum I ungmennafélaginu, m.a. i leik-
listarnefnd enda mikill listunnandi og lét
sig almennt allt varöa I þeim efnum, sem
og mannlifiö yfirleitt. Og vitanlega kom
Haraldur vlðar viö I félagsmálum en i
ungmennasamtökunum. Hann geröist
ungur aö árum bolsjeviki, einn af þeim
fyrstu i Þingeyjarsýslum. Og vissulega
þóttu þaö fréttir i þann tiö, aö upprenn-
andi bóndasonur gerðist bolsjeviki! Enda
trúlega fáir á þeim árum, sem lesiö höfðu
kenningar Karls Marx og Friöriks Engels
um sósialismann, þó hins vegar svalaöi
Sýslubókasafn Þingeyinga undir stjórn
Benedikts Jónssonar, hinni bókþyrstu al-
þýöu sveitanna. Annars þarf engan aö
undra sem þekkir Harald, aö hann
hallaðist aö sósialisma. Hann hefur hann i
brjósti sinu. Slikir menn bregðast heldur
aldrei fólki sinu og stétt. Og slikir menn
gefa llka sér og öörum lifsfyllingu sem er
samfara almennri þátttöku fólks i
menningar- og félagsmálastörfum. En
slikt krefst mikillar vinnu og fórnfýsi af
mannsins hálfu. Og af öllu sliku hefur
Haraldur Jakobsson átt nóg af. Ég minn-
ist þess, að um þær mundir sem sameina
átti Islenska alþýöu I einn flokk og stofnaö
var sósialistafélag I Reykjadai aö oftast
voru fundir haldnir heima hjá Haraldi
sem lika var einn af aðalstofnendum
félagsins og siöar formaöur.
Þó Haraldur i Hólum sé vinsæll, vildi
hann aldrei i hreppsnefnd fara. Hann tét
aöra flokksfélaga sina um þaö eftir aö
listakosningar voru uppteknar I Reýk'
dælahreppi, sem og viöar. En ekki meira
um félagsmál aö sinni. En vissulega væn
hægt að minnast margs frá þessum ná-
grannaárum okkar Haraldar þar
Reykjadalnum og smáferöalaga á hest-
um.
Eitt sinn slösumars fórum viö sJ°
saman um kvöld suöur heiöar meö Har-
aldi. Hann var aö heimsækja fyrrum
skólabróöur sinn úr Breiöamýrarskóla,
Kára Tryggvason skáld og rithöfund
Viöikeri. Og þvi feröalagi munum v‘&
sem fórum, seint gleyma. Hvaö þá þelíX]
stórkostlegu viötökum sem viö fengum
Framhald á bls. 4
islendingaþ®ttif