Íslendingaþættir Tímans - 30.09.1981, Blaðsíða 2

• »
£
ar nú, eru hvaö stoltastir af. Fulltrúi Al-
þýöuflokksins féllst á tillöguna aö svo
stöddu og var hún saipþykkt i bæjarráði
meö 2:1.
Þegar Þórleifur haföi spurnir af sam-
þykkt þessari reis hann upp og geislaði af
honum baráttugleöin. Þar fór saman
harka og háö og beitti hvorutveggja
óspart. Hann hélt fljótlega fund i stjórn
bókasafnsins sem mótmælti þessum
áformum eindregiö. Hann skrifaöi enn-
fremur blaöagrein um máliö og segir þar
á einum staö:
,,Þaö væri raunalegt og skoplegt f senn,
ef bæjarstjórn hlypi i miðjum kllöum frá
— aö mörgu leyti stórmannlegu framtaki
til menningarmála bæjarins — og geröi
húsiö aö umskiptingi... Bo'kasafnshúsiö
gæti varla oröiö annaö en léleg bráöa-
birgöarlausn á elliheimilisþörfinni. Og
kaup á einhverju hifsnæöi handa bóka-
safninu yrði enn verri bráðabirgöar-
lausn”.
Hér var ekki talaö neinni tæpitungu.
Lyktir þessa máls uröu svo þær, aö á
bæjarstjórnarfundi þann 12. des. 1969 var
samþykkt með 5:3 atkv. eftir langar og
itarlegar umræöur — aö engar breytingar
skyldi gera á byggingaráætlun bóka-
safnsins. Sjálfstæðismenn einir greiddu
atkv. gegn þessu og einn þeirra sat hjá.
Opnun bókasafnsins og reksturþess f nýj-
um húsakynnum varð Þórleifi mikið
gleöiefni, þótthann nyti þess ekki sjálfur.
Einaröleg afstaöa Þórleifs i máli þessu —
átti sinn þáttí þvi — aö hér varö ekki slys.
Hún lýsir ennfremur vel dómgreind hans
og baráttugleði, þegar honum fannst
rangt aö málum staöiö.
V.
Mér er kunnugt um þaö, aö Þórleifur
var á feröum sinum sem námsstjóri hinn
mesti aufúsugestur. Hann var mildur og
sanngjarn leiöbeinandi. Vel aö sér um
alla hluti og haföi mikla reynslu af
kennslustörfum. Hann var skemmtilegur
iumgengni og haföi frá mörgu aö segja og
frásagnarlistin brást ekki. Þegar hann lét
af störfum námsstjóra upp úr 1970 var bú-
iö aö útrýma farkennslunni á Vesturlandi
og allsstaöar komnir fastir skólar. Þaö
tók námsstjórana langan tima aö þoka
málum þessum áfram, þvi viöa lá ekki
ljóst fyrir, hvernig skipting ætti aö vera á
skólahéruðunum og ekkialltaf auövelt aö
sameina sveitafélögin um barnaskóla á
stööum, sem voru i verulegri fjarlægö frá
heimasveitinni.Þórleifur var mjög laginn
aö vinna forustumenn skólahéraöanna til
samstarfs i þessum efnum og átti traust
þeirra.
VI
Þórleifur kvæntist þann 15. sept. 1935 —
z
Sigriöi Friöriksdóttur Hjartar — mikilli
mannkosta og dugnaöarkonu — sem lést I
febr. 1972 mjög um aldur fram og varö öll-
um harmdauöi, sem hana þekktu. Börn
þeirra eru fjögur og hafa öll stofnaö eigin
heimili. Þau eru: Þóra bókasafnsfræöing-
ur og læknisfrú i Jessheim I Noregi,
Hörður tannlæknir á Akureyri, Friörik
Guðni tónlistarmaður og kennari á Hvols-
velliog Björn skólastjóri að Húsabakka i
Svarfaöardal. Allt er þetta vel menntaö
mannkostafólk.
Heimiii Þórleifsog Sigriðar Hjartar var
mikill rausnargarður, sem margir minn-
ast meö sérstöku þakklæti. Gestrisnin var
einlæg og sönn. Þjóðleg menning og heil-
brigð lifsviðhorf sátu þar i öndvegi.
Mér finnst að þaö hafi veriö mikill
fengur fyrir Akranesbæ, að atvikin hög-
uöu þvi svo aö þessi fjölhæfi Horn-
strendingur skyldi eiga hér heimili um
sinn. Spor hans hverfa ekki, þótt dauðinn
hafi snögglega kippt honum úr hópnum.
Endurminningar um góöa menn lifa —
löngu eftir dauöann og fylgja kynslóöun-
um.eins og sólskinsblettir horfinna daga.
Minning Þórleifs ris hátt — traust og svip-
mikil — eins og fjöllin vestra, sem stóðu
vörö um hann ungan og hann hélt tryggö
viö til æviloka.
Dan. Agústinusson.
„Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfr it sama,
en orstírr
deyr aldreigi
hveim sér góöan getur.”
Rithöfundurinn og skáldiö Þórleifur
Bjarnason, f yrrverandi námsstjóri er lát-
inn.
I dag veröur hann jarðsunginn frá
Akraneskirkju, og jaröaöur viö hliö konu
sinnar Sigriöar Hjartar i kirkjugaröinum
á Göröum.
Þórleifur var Hornstrendingur, fæddur
i Hælavik á Hornströndum 30. janúar
1908.
Eftir þvi sem hann sjálfur segir I bók
sinni Hjá afa og ömmu, mun ekki hafa
rikt mikill fögnuöur yfir komu hans I
þennan heim. Móðir hans Ingibjörg
Guönadóttir varö fyrir þvi óláni eins og
þaö var nefnt, aö eiga hann meö kvæntum
manni. Hún var þá i fööurgaröi aöeins tvi-
tug aö aldri, og á þorranum i einangrun
vetarins tók afi hans á móti honum. Hann
var yfirsetumaöur, haföi hug til lækninga
og las allt sem hann náöi i um þau fræði.
Hjá afa sinum og ömmu, þeim Guöna
Kjartanssyni og Hjálmfriöi Isleifsdóttur
ólst hann svo upp.
Fljótt hefur ólán dótturinnar vikiö fyrir
gleöinni yfir nýrri manneskju i Hæla-
vikurbaöstofu, og hjá afa og ömmu nýtur
hann ástríkis bernskuáranna og veröur
smám saman þátttakandi i lifi og starfi
fólksins.
LÍfsbaráttan er hörð og þaö er annaö
hvort aö duga eöa drepast, baráttan er
upp á lif og dauöa viö náttúruöflin, björg-
in, hafið, hreggbarin fjöll.
Þaö voraði oft seint á þessum árum I
Hælavik, og stundum virtist aö ekkert
sumar mundi veröa, eins og þegar fjórar
vikur voru að sumri og ekki sást i dökkan
dll, oftast blindbylur og snjótröppum upp
frá bæjardyrunum fjölgaði dag frá degi, i
bænum alltaf hálfrokkið og gaddurinn
leitaði um hélaða veggi. Þaö gekk á
heyjaforöann, svo draga varö úr gjöf
handa fénu, sem bar auðsæ merki harö-
indanna. Einhvern veginn er þraukaö af
og svo skeður undrið. Vorið kemur. „Skin
á himni skir og fagur hinn skæri hvita-
sunnudagur” er sungið i baöstofunni.
Jöröin bræöir af sér snjóinn og amma
segir aö li'fsteinn sé kominn i jöröina.
Grasiö kemur grænt undan fönninni og
lækir spretta upp úr hjarnbreiöunni.
Hrognkelsanetum er komiö i sjóinn og
strax er góö veiöi og undir bjargi er kom-
inn færafiskur og þaö er róiö nætur og
daga.
Þaö kveöa viö þungir dynkir, drunur og
öhljóð, sveimur fugla er á lofti sem ský
beri fyrir. Moldar og aurmökkur hylja
bergstalla. Bjargið er að ryðja sig.
Þaö ereins og dimmur rómur Hallvarö-
ar Hallssonar á Horni kveði. „Hornbjarg
undirharðast stynur, þá Hælavikurbjarg-
iö hrynur.
Nú munu mestu viöburðir vorsins ger-
ast. Skarar karla og kvenna koma að
austan og vestan og breyta hljóöum hús-
um vorharðindanna i glaum annrikis og
umsvifa. Timi eggsiga er kominn.
Þannig iýsir Þórleifur lifi Hornstrend-
inga. Annars vegar er hinn langi vetur,
þegar þurfti ekki aðeins að þreyja þorr-
ann og góuna, heldur lika einmánuö og
jafnvel hörpu, en hins vegarhið yndislega
stutta sumar, meö öllum sinum fjöl-
breytileika.
1 Hælavik var talsverður bókakostur,
þá fyrst og fremst Islendingasögurnar og
sú bók sem Þórleifur nam sina lestrar-
kunnáttu á var Njáia, enda kunni hann
utanbókar mikið úr Njálu.
A löngum vetrarkvoldum voru lesnar
eöa sagöar sögur, kveönar rimur, og rætt
um atburöi sögu eöa rimna. Fólkiö liföi
sig inn I heim sagnanna „Þegar myrkriö
hneig aö stafni og stéttum, stormur geig-
vænn kvein”
Lestrarfélag var i hreppnum og voru
allflestar bækurnar lesnar. Lestrar og
fróöleiksþrá fólksins var mikil. Sem dæmj
um hana segir Þórleifur frá þvi er frændi
islendingaþættir