Íslendingaþættir Tímans - 30.09.1981, Blaðsíða 4

sjálfs, ég heyri hann sjálfan segja fram
söguna.
Si'ðustu æviárin stóö heimili hans á
Akureyri, f skjóli Harðar sonar hans og
Svanfriðar. Þarliföi hann ifriðiog ró með
bókunum si'num, en farinn að heilsu. Það
var gaman að koma til hans i sumar og
horfa á hann eins og fyrr taka á bókunum
sinum, sýna mér bækur sem voru hans
stolt, hans heimur. Ég held að þrátt fyrir
þverrandi þróttog önnur áföll, hafi þetta
siðasta sumar fært honum þó nokkra
gleði. Dóttir hans Þóra og tengdasonur,
ásamt dótturdóttur komu frá Noregi, og
hann gat komist hingað suður á Akranes
og hitt venslafólk sitt og vini. Og þegar
hannkom aftur noröur, var stutt i það að
Sigga litla,yndiafa og eftirlætihlypi aftur
um létt og kát eins og áður.
Þórleifur, vinur minn. NU er þessu
lokið, eða hvað?
Ég held um minningarbandið, sem er
eins og talnaband, með perlum sem ég tek
fram eina eftir aðra, hverja með sina
merkingu.
Hafðu þökk fyrir þær allar.
Fjölskylda min færir þér hjartans
þakkir fyrir alltsem þú og þitt heimili var
okkur.
Þér og ástvinum þi'num öllum biöjum
við blessunar guðs og manna.
Reyniviöurinn sem þú gróðursettir á
lóðarmörkunum okkar, skartar nú sinu
fegursta með rauðum berjaklösum,
einmitt rétt áður en hann fellur fyrir
haustvindunum. Ég minnist þess, að þú
sagðir mér þá sögu eitt sinn, að forðum
hefði verið átrúnaðurá reynivið. Ég horfi
út um gluggann á reyniviðinn, og trúi þvi
að eins og hann hefur laufgast hvert vor,
siðan þú gróðursettir hann, haldi það
annaö sem þú hefur gróðursett áfram að
laufgast, þótt haustvindar næði nú um.
„Oröstirr deyr aldregi, hvem sér góðan
getur”
Bjarnfriður Leósdóttir, Akranesi.
Hinn 7. september s.l. skrifar Þórleifur
Bjarnason mér, og hefstbref hans á þess-
um orðum: ,,Ég á þér skuld að gjalda, og
trúlega meiri og hærri en ég geri mér
grein fyrir. En ég þakka þér gömlu og
góðu kynnin. Þau verða manni æ hug-
þekkari og verðmætari eftir þvi sem nær
dregur vistaskiptunum.” Þessi bréf voru
reyndar aöeins kvabb.
Arin 1944-48 var ég forstöðumaður
Reykjanesskóla, en Þórleifur var þá
námssljóri á Vestfjörðum.Ermér ljúft að
viðurkenna, að samstarf okkar var hið
bezta að öllu leyti. Hann var jafnan hinn
besti gestur, sem kom i Reykjanes, enda
hið mesta ljúfmenni i hvfvetna, gaman-
samur og skemmtinn. Þá voru viðtök-
umar heldur ekki amalegar, þá er við
4
brugðum okkur út á ísafjörð úr Reykja-
nesi. Eitt sinn kom ég um óttuleytið.
Bátnum hafði seinkað. En húsbóndinn
beið eftir mér, glaðvakandi.
ööru sinni urðum við samnátta inn á
Laugabóli. Ég var að „húsvitja”, hann á
eftirlitsferð. Húsbóndinn, Sigurður
Þórðarson, var heima.Hann lék við hvern
sinn fingur að vanda. Seinasta sumarið,
sem ég var i Reykjanesi, hélt Þórleifur
þar kennaranámskeið fyrir Vestfirði. 011-
um fékk hann eitthvað að starfa við sitt
hæfi. Ólafur á Þingeyri hafði móðurmáls-
kennslu i kvæðakunnáttu, Sveinn á Flat-
eyriannaðistibundnu málidagskrá nám-
skeiðsins, Aðalsteinn Hallsáon kenndi
sund, ég hafði með höndum jurtasöfnun
og kennslu 1 grasafræði. Námskeiðið var
hið mesta fagnaðarefni öllum.Farið var
til messu yfir i Vatnsfjörö til séra Þor-
steins Jóhannessonar, öllum til óbland-
innar gleði.
Þegar ég bjóst að fara úr Reykjanesi
eftir fjögurra ára vist þar, mættu þeir
Páll hreppsstjóri i Þúfum og Þórleifur á
staðnum og árnuðu mér heilla, svo og
skólanum með framtiðina. Mér fannst
Þórleifúr alltaf vita, hvað gera þyrfti —
og gera það á réttum tima. Þetta er aö-
eins sá þáttur i starfi hans, er varðar
námsstjórnina. Honum sé þökk fyrir
hana.
Ég læt öðrum og mér færari mönnum
eftirað segja frá öðrum störfum Þórleifs.
Er þá átt við fræðistörf hans og listræn
ritstörf, en fyrir þau er hann fleirum
kunnur og á viðtækari sviðum. En þ^r á
hann skilið mikið lof og heillarikt.
Hafðu þökk fyrir kynninguna!
Þóroddur Guðmundsson.
Þórleifur Bjarnason rithöfundur og
fyrrverandi námsstjóri varð bráðkvaddur
á heimili siru á Akureyri 22. þ.m. Hann
hafði verið veill fyrir hjarta siðustu árin
og fengið þung áföll.
Hann var fæddur i Hælavik á Horn-
ströndum 30. janúar 1908. Móðir hans var
Ingibjörg, dóttir Guðna Kjartanssonar
bónda I Hælavik. Faðir hans var Bjarni
Gislason húsmaður á Látrum I Aðalvik.
Þórleifur ólst upp hjá afa sinum i Hæla-
vik. Veturinn 1925-26 var hann viö nám i
Unglingaskóla Asgrims Magnússonar i
Reykjavik en siðan fór hann i Kennara-
skólann og lauk námi vorið 1929. Þar með
gerði hann kennslu að lifsstarfi sinu.
Fyrsta veturinn var hann farkennari i
Mosvallahreppi f önundarfirði en kennari
á Suðureyri i Súgandafirði 1930-31. Þá
varð hann kennari við barnaskólann á
Isafirði i 12 ár, 1931-43 og stundakennari
við gagnfræðaskólann þar siðari árin.
Hann var i námi við kennaraháskólann i
Kaupmannahöfn 1934-35.
Þórleifur varðnámsstjóri á Vesturlandi
1943 og gegndi þvi starfi meðan kraftar
entust. Hann fór námsför um Noröurlönd
1946 til að kynna sér námseftirlit.
Þetta er i stuttu máli starfsferill Þór-
leifs Bjarnasonar. Af námsferli hans er
ljóst að hann hef ur viljað búa sig sem best
undir skólastörfin. En þar fyrir utan tók
hann mikinn þátt i félagsmálum ýmis
konar, bæði stéttar sinnar og almennri
málum.
Þórleifur Bjarnason kenndi sögu i
bamaskóla bafjarðar og lét það vel-
Hann var vel að sér um islenska sögu og
var yndi um hana að fjalla. Þvi varð hann
góður og eftirminilegur sögukennari-
Hann samdilika kennslubók um íslands-
sögu.
Starf námsstjóra er fjölþætt þvi að auk
þess að vera til eftirlits og leiðbeiningar
þurfti námsstjörinn stundum að vera
sáttasemjari. Þórleifur var farsæll I starfi
og hafði gott lag á að setja niður deilur og
sætta menn. Hann fann alltaf hvar saga
varaðgerast, var fljótur að átta sigá rök-
semdum sögunnar og naut þess að eiga
samskipti við menn sem mikið var niðri
fyrir. Ekki brást námsstjóranum kimni-
skyn til að njóta hins spaugilega I skiptum
manna hvort sem var i striði eða friði.
Var það honum eflauststundum léttir er á
viðkvæmum málum var tekið.
En þó að Þorleifur Bjamason væri
mætur skólamaður munu þó ritstörf hans
halda nafnihans lengst á lofti. Erþá fyrst
að geta þess hve glæsilega hann gerði skil
æskustöðvum sinum. Þar má nefna Horn-
strendingabók, sem kom fyrst út 1943 en I
endurskoðaðri og aukinni útgáfu i þremur
bindum 1976. Þá eruskáldsögumar: Hvað
sagði tröllið og Tröllið sagði. Þar er lýst
fólki og lifskjörum á nyrstu ströndum og
eru þar vissulega ísleningasögur sem vel
myndu njóta sin I kvikmyndum. Ef til vill
hefur Þórleifi þó aldrei tekist betur að
geyma mynd æskustöðvanna i listrænni
frásögn en i minningabókinni Hjá afa og
ömmu. Sú bók er miklu meira en venjuleg
minningabók. Þar eru sannar og réttar
mannlýsingar gerðar af mikilli list og
nærfærni.
Auk þessa em ýmsar smásögur Þór-
leifs sprottnar úr þessu sama umhverfi,
og örlagasagan: Sú gmnna lukka, er lika
Homstrandasaga.
Þórleifur var fyrst og fremst skáld
Hornstranda og vildi vera það.
Hér er þó ekki allt talið sem Þórleifur
vann i sambandi við sögu sveitar sinnar.
Arið 1971 kom út mikið rit: Sléttuhreppur,
áður Aðalvikursveit. Byggð og búendur.
Það ritsömdu Kristinn Kristmundsson og
Þórleifur Bjarnason, mikið mannfræðirit
um þá sem i sveitinni hafa búið.
En þó að Þórleifur helgaði þannig æsku-
stöðvum sinum ritstörf sin að miklu leyti
Islendingaþættir