Íslendingaþættir Tímans - 30.09.1981, Blaðsíða 3

hans fór til Hesteyrar og keypti Góöa
stofna eftir Jón Trausta, sem hann las á
hestbaki á heimleiöinni.
ÞaB veganesti, sem sambUBin viB
náttúruna og mannlifiB á Hornströndum
veitti Þórleifi, dugBi honum vel, er hann
lag&i frá landi, frá afa og ömmu i Hæla-
vfk.
Hann haföi næga undirstööumenntun aö
heiman til þess aöfara i Kennaraskólann
og þaöan lauk hann kennaraprófi. Siöan
aflaöi hann sér framhaldsmenntunar i
Danmörku.Hann var lengi kennari á Isa-
firöi, en siöan geröist hann námsstjóri á
Vesturlandi meö búsetu á Akranesi.
Þórleifur var kvæntur Sigriöi Hjartar,
dótturÞóru Jónsdóttur og Friöriks Hjart-
ar, sem lengi var skólastjóri Barnaskól-
ans á Akranesi.
Sigriöur var af vestfirsku bergi brotin
eins og Þórleifur. Meö þeim hjónum var
mikiö jafnræöi og oftast nefnum við vinir
þeirra þau saman. Þórleif og Siggu.
Sigríöur var glæsileg kona, gáfuö,
skemmtileg og svo gestrisin, góö viö alla
aö heimili þeirra stóö jafnan sem I þjóð-
braut. Sigriöur var ein sú ágætasta mann-
eskja sem ég hef kynnst. HUn lést áriö
1972, langt um aldur fram, eftir langa og
þunga sjúkdómsþraut, sem Þórleifur bar
meö henni. Umhyggja hans og barátta
fyrir lifi hennar, sýndu best manndóm
hans og þrek. Sigrlður var öllum mikill
harmdauöi og vinirþeirra ætluöu seint aö
sætta sig viö þessi málalok.
Þótt Þórleifur væri Hornstrendingur i
húö oghár, og öll gerö hans bæri þess
merki, festi hann ótnilega miklar rætur
hér á Akranesi. Hér dvaldi hann hluta af
sinum manndómsárum. Hér héldu þau
áfram aö byggja upp heimili sitt. Börnin
uxu úr grasi, fkigu burt út i veröldina.
Börn þeirra eru fjögur:
Þóra, bókasafnsfræöingur, búsett i
Noregi, gift norskum lækni, Kristjáni
Mötes. Þau eiga fimm börn.
Höröur tannlæknir á Akureyri. Hans kona
er Svanfriöur Larsen, kennari. Þeirra
börn eru fjögur.
Friðrik Guöni, tónlistarkennari og söng-
stjóri áHvolsvelli, giftur Sigriöi Siguröar-
dóttur, söngkennara. Þau eiga eina
dóttur.
Björn, skólastjóri HUsabakkaskóla i
Svarfaðardal, giftur Júliönnu Lárus-
dóttur. Júlianna á eina dóttur, sem Björn
gengur i fööurstaö, auk þess á Björn tvo
drengi meö fyrri konu sinni Sigrúnu
Stefánsdóttur, fréttamanni.
ÖD eru börn þeirra Þórleifs og Siggu vel
menntuð og gjörfuleg á allan hátt. Barna-
börnin, sem eru komin misjafnlega á legg
eru öll hin mannvænlegustu.
Þórleifur og Sigga voru miklir aflgjafar
I menningarlifi okkar Akurnesinga.
Sigriður Ikirkjukómum, þau bæöi félagar
^slendingaþættir i
I stúkunni Akurblóm og einnig i Odd-
fellowstúku. Þórleifur var auk þess frá-
bær leikari, svo aö öllum þeim er til
muna, veröur persónusköpun hans
ógleymanleg. Hann lék með leikfélagi
Akraness um árabil, fyrst lék hann séra
Sigvalda iManni og konu,þá nýkominn á
Akranes.siðan þá Jónana iGullna hliöinu
og Islandsklukkunni. Túlkun hans á þess-
um persónum var slik aöég hygg aö fáir
eöa engir hafi gert þeim betri skil.
Þaö var mikil gróska f leiklistarstarf-
semi á Akranesi á þessum árum og þar
átti Þórleifur stóran hlut aö máli, bæöi
meö leik sinum og uppsetningu á leikrit-
um.
A þjóöhátiöarárinu 1974 samdi Þórleif-
ur leikrit, um landnám Akraness, sem
sýnt var á hátíöahöldunum hér. Þar kom
söguþekking hansvel fram, einnig hugur
hans til byggöarinnar, sem hann hafði
valiö sér til búsetu um tima, og hann vildi
sýna sóma. Hann nefndi leikritið „Ljós I
Holti”. Garöar er landnámsjöröin, Land-
námsmennimir þeir Bresasynir voru
kristnir, komnir frá Irlandi. Jörundur
hinn hristni sá ljósið i Holtinu, hann var
friðarins maöur.ljósberinn. Þetta var þaö
sem Þórleifur vildi flytja með leikriti
þess u. H onum þótti væ nt u m G aröa og þaö
erekki að ófyrirsynju aö hann hefurkosiö
sér legstaö einmitt þar.
Þórleifur var frábær kennari, vel
menntaöur og hafði vald á viðfangsefn-
inu, enda naut hann viröingar nemenda
sinna.Hann vareinnig farsæll istarfi sem
námsstjóri, en þvi' starfi varö hann að
hætta, fýrr en hann ætlaði, vegna þess aö
hann þoldi ekki lengur hin erfiðu feröalög
sem þvi fylgdu. En þaö hefi ég fyrir satt
aö margir hafi saknað komu hans, þegar
þessum þætti i' li'fsstarfi hans var lokiö.
Viö vorum lengst af nágrannar meöan
þau bjuggu á Akranesi, lóöir húsa okkar
lágu saman. Þau höföu ræktaö upp
fallegan trjá- og blómagarö fyrir utan
húsiö.og þar undu þau mörgum stundum.
Milli fjölskyldna okkar bundust vináttu-
bönd, sem ekki hafa slitnaö. Við nutum
þess i rikum mæli aö eiga svo góöa ná-
granna. Allur heimilisbragur bar merki
Islenskrar menningar eins og hún verður
best. Þar voru sagöar sögur, talaö um
bækur og lesiö upp úr þeim, kannski úr
bók, sem ekki var komin út. Hversu gott
var aö sitja inni á skrifstofu Þórleifs, sjá
hann sýsla um bækur sinar, næstum tala
viö þær eins og lifandi verur, en hjálpi
þeim sem heföi fært þær úr staö.
Oft komu skáld og rithöfundará heimili
þeirra, og nutum viö þess oft, en alltaf
fannst mér Þórleifur bera af i frásögn og
sam ræöum.
Einn var sá þáttur i menningarlifi þessa
ttma, sem Þórleifur stóö aö. Hann stofn-
aöi bókmenntaklúbb, ásamt fleira fólki,
sem áhuga haföi á bókmenntum. Þessi
starfsemi er ennþá viö liöi, án þess
nokkur viröist st jórna henni, en allir hafa
lagt sitt aö mörkum. Viö höldum þessa
fundi inn á heimilum okkar, þeir eru
skemmtilegir, og við höldum alltaf þeim
siö, aö ekki mega vera aörar veitingar á
boröum en kleinur og pönnukökur eöa
vöflur.
Þaö má meö sanni segja aö oft var
góðra vina fundur á heimili þeirra. Þar
voru fagrar veislur, eins og sagt var i
fomsögunum, þó aldrei væri mjööur á
boröum.
En þá er þaö eftir sem mestu máli
skiptir, og lengst mun halda nafni hans á
lofti. Þaö eru ritstörf hans.
Eftir Þórleif hafa komið út nlu bækur
auk smásagna i timaritum og annarra
greina ásamt kennslubók i Islandssögu.
Hornstrendingabók kom út 1943, og er þaö
fyrsta bók hans. Hún var þegar svo vinsæl
. aö hún seldist upp á skömmum tima og
var gefin út aftur 1976 i þrem bindum
Mjög fallegri útgáfu.
Ef til viD er hún bók bóka hans, skrifuö
af mBdlli tryggö viö átthagana, og meö
henni er bjargað til komandi kynslóöa
sögu byggöar, sem komin er I eyöi.
Bókin geymir minningar um lifsbaráttu
fóDcsins, hvernig þaö Dföi og starfaöi
Baráttan viö björgin, sagnir sem liföu á
vörum fólksins, náttúrulýsingar og um
staöhætti alla. Hann skráöi einnig sögu
Grunnavikurhrepps, mjög nákvæmt verk
sem hann lagöi mikla vinnu i.
Bækur Þórleifs bera merki uppruna
hans.Hann skrifarum þaö fólk sem hann
þekkir, lif þess og starf.
Svo kom Voriö, kom út 1946. H vaö sagði
TrölDö 1948. Þrettán spor 1955. Tröllií
sagöi 1958, en þaö er framhald af, Hvaö
sagöi tröllið, en hann ætlaöi sér aö skrifa
áframhald af þeirrisögu, en nú er hennai
ekki lengur aö vænta, þvi miöur. Hjá afa
og ömmukemurútl960.Hreinog tær frá-
sögn frá sjónarhóli bernskunnar. Afi og
amma eru hans lifsakkeri á þessum
árum.
Margar af smásögum Þórleifs eru méi
eftirminnilegar, eins og Ósköp I Þrettár
spor og Fylgdarmaöur i Hreggbarin fjöll
sem var gefin út 1974. Þá kom lika út bók
hans Aldahvörf, Land og saga, ellefta öld-
in.
Þórleifur var mikill sögumaöur. Hann
bjó yfir leiftrandi frásagnargleöi, og
þegar hann sagði sögu, þá fylgdi hann
eftir með látbragöi. Hann hreif mann um-
yröalaust inn i heim sögunnar og siöan
þekkti maöur persónurnar og umhverfi
þeirra eins og maöur heföi sjálfur verií
þátttakandi I atburöinum.
Þannig finnst mér ritverk hans vera.
Hvort sem þaö er skáldsaga, Þjóðsögur.
Sannir þættir, eöa endurminnhigar hans