Íslendingaþættir Tímans - 07.03.1984, Blaðsíða 1
ÍSLENDINGAÞJETTIR
Miðvikudagur 7. mars 1984 - 10. tbl. TÍMANS
Daníel Eggertsson,
fyrrv. bóndi að Hvallátrum við Látrabjarg
Fæddur 10. sepl. 1890
Dáinn 7. febr. 1984
Vestasta byggð þessa lands er Hvallátrar,
byggðin er í vík inni á tnilli Brunnanúps og
Bjarnarnúps.
Bjargtangar eru vestasti hluti landsins og um
leið vestasti tangi í Evíopu.
Þann 10. sept. 1890, fæddist þeim Eggert bónda
að Heimabæ á Hvallátrum og konu hans Halldóru
sonur, er nefndur var Daníel. Síðar eignuðust þau
tvær dætur Önnu og Sigríði, en fyrir áttu þau
dóttur er Ólöf hét. Eggert átti einnig son, Sigurð,
nokkru áður en hann giftist með Jóhönnu Guð-
mundsdóttur á Lambavatni.
Öll börn þeirra Halldóru og Eggerts, bjuggu
sína starfsævi að H vallátrum, en Sigurður Eggerts-
son, er var skipstjóri að atvinnu. var búsettur á
Snæfellsnesi.
Daníel dvaldi síðustu árin í Reykjavík er
starfsorka hans var þrotin. Hann lést í Landspítal-
anum þann 7. febr. s.I., eftir að hafa dvalið þar í
örfáa daga.
Með Daníel Eggertssyni er fallinn í valinn
mikill mannkostamaður, sem dugði foreldrum
sínum og öðru skylduliði, eins og best verður á
kosið.
Daníel ólst upp hjá foreldrum sínum, ásamt
systrum sínum og tók þátt í þeim störfum. er til
féllu við sjóróðra með föður sínum og þeim
öðrum, sem með honum réru. Góður formaður
var Eggert afi talinn vera, og vitna ég þar til
frásagnar Helga Hermanns Eiríkssonar skóla-
stjóra, er hann í ævisögu sinni vitnaði til þe.ss að
ungir menn í Víkunum hefðu sótt í skipsrúm hjá
Eggerti á Látrum.
Um fermingaraldur fór Daníel að taka þátt í sigi
í Látrabjarg eftir fugli og eggjum. Þessi þáttur í
búskap bænda á Látrum, var mikil tekjubót.
Daníel reyndist hvort tveggja laginn og duglegur
við bjargsigið.
Daníel fór til náms við Verslunarskóla íslands
og lauk þaðan burtfararprófi árið 1912. Fyrstu
veturna eftir það vann hann við skrifstofustörf í
Reykjavik.
Mér segir svo hugur, að löngun Daníels hafi á
þessum árum stefnt að því að gcra verslun og
viðskipti að sínu ævistarfi, svo sem hann hafði
búið sig undir með námi sínu í Verslunarskóla
íslands.
Hitt var augljóst þeim er Daníel þekktu, að
mannkostir hans og umhyggja fyrir foreldrum
sínum að tryggja afkomu þeirra á efri árum og
eiga áfram gott samstarf við systur sínar og þeirra
fjölskyldur, réðu því að hann gerðist bóndi að
Hvallátrum. Á þann hátt vissi hann, að hann
dugði foreldrum sínum og öðru nánasta skylduliði
sínu best. Skapgerð hans var slík. að það skipti
hann meira máli, en hans eigin velgengi í lífinu.
Þessi ákvörðun Daníels reyndist slfk, sem hann
hugði sínum foreldrum og systkinum. Nánasta
skyldfólki reyndist hann traust stoð til hinstu
stundar þeirra.
Daníel reyndist farsæll í búskapnum, sem og
öðrum þeim störfum. er hann lagði gjörva hönd
á. Skilyrði til tekjuöflunar voru erfið á Hvallátr-
um. þó mörg væri þar matarholan. Landið var
lítið og þröngt setið, er heimilisfast fólk var þar
60-70 manns, svo sem lengi var fram eftir ævi
Daníels. Sjósókn var erfið. þar sem víkin er fyrir
opnu hafi og brimasamt mjög, en aflasælt gat þar
oft verið.
Látrabjargið bauð upp á verulega fljótfengnar
tekjur, en jafnframt miklar hættur. Samgöngurnar
voru sá þáttur í byggðasögu Hvallátra, er erfiðast-
ar voru. Patreksfjörður var þeirra eini verslunar-
staður. Á sumrin var farin sjóleiðin til aðdrátta á
opnum bátum. Sú leið var löng og mjög áhættu-
söm. Landieiðin var einnig löng og yfirleitt yfir
órudda fjallvegi að fara þar til nú síðustu áratug-
ina, eftir að vegur var ruddur og lagður yfir víkur
og hálsa. Prátt fyrir það, að búskaparsaga Hval-
látra væri erfið, hafa þar að verki verið margir
manndómsmenn eins og þau hjónin Daníel og
Anna, þó ekki verði nafngreindir hér aðrir.
Daníel tók að sjálfsögðu þátt í margvíslegum
störfum sveitunga sinna á sviði félagsmála. Oftast
voru þau tengd fjármálasviðinu. Skal nokkurra
þcirra getið hér: Endurskoðandi reikninga Spari-
sjóðs Rauðasandshrepps var hann um fjóra ára-
tugi. Hreppsreikning Rauðasandshrepps endur-
skoðaði hann í nær þrjá áratugi. Formaður
sóknarnefndar Breiðuvíkurkirkju var hann einnig
í nokkraáratugi. Áþeimárumbeitti hannsérfyrir
byggingu nýrrar kirkju í Breiðuvík. Kirkjubygg-
ingin var honum mikið áhugamál. í sambandi við
kirkjubygginguna minntist hann með sérstöku
þakklæti sr. Ásmundar Guðmundssonar, er þá
var biskup, og sr. Ólafs Skúlasonar nú vígslubisk-
ups, en báðir lögðu þeir honum verulegt lið við
fjárútvegun. Áður en Daníel fluttist frá Hvallátr-
um, skilaði hann sóknarnefndarstörfum af sér,
sem öðrum félagsstörfum. Voru þá kirkjubygging-
arlánin uppgreidd að fullu og nokkur fjárhæð var
í sjóði að auki.
Á Hvallátrum var og er veðurathugunarstöð.
Daníel annaðist þá starfsemi í um aldarfjórðung.
Gjaldkeri slysavamardeildar og sjúkrasamlags
var hann álíka langan tíma. Ekki mun of sagt, að
öll þau störf. sem hann tók að sér á sviði
félagsmála. leysti hann af hendi með samvisku-
semi og vandvirkni.
Daníel beitti sér mjög fyrir því á sínum tíma,
að talsími yðri lagður að Hvallátrum. Pað varð að
veruleika á fjórða áratugnum. Það varð þessari
vestustu byggð landsins ekki síður en öðrunt
mikils virði.
Daníel var stöðvarstjóri landssímastöðvarinnar
á Hvallátrum frá upphafi. þar til stöðin var lögð
niður og Hvallátur gerð númer frá Patreksfirði.
Einn af meiri háttar viðburðum í lífi Daníels var
þátttaka hans á efri árum í björgunarafrekinu við
Látrabjarg. Þar var tólf skipverjum af enska
togaranum „Dhoon" bjargað við hinar erfiðustu
aðstæður. Björgunin var mikið þrekvirki, sem tók
björgunarmennina þrjá sólarhringa og þrjár
klukkustundir. Frásögn af björgunarafreki þessu
barst víða um lönd. Björgunarmönnum var færð
orða fyrir afrekið.
Daníel Eggertsson kvæntist Önnu Jónsdóttur,
ættaðri úr Dýrafirði. Anna er mikil mannkosta-