Morgunblaðið - 28.12.2004, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Um hver áramót tek-ur meirihlutilandsmanna þátt í
þeirri iðju að skjóta upp
flugeldum í því skyni að
fagna nýju ári. Sú gleði,
sem fylgir flugeldum, get-
ur þó fljótt breyst í and-
hverfu sína ef ekki er farið
að öllu með gát. Þess
vegna vilja sölumenn flug-
elda brýna fyrir lands-
mönnum að sýna fyllstu
varkárni við meðferð
þeirra.
Að meðaltali verða tæp-
lega tuttugu slys tengd
flugeldum á landinu um
hver áramót. Af þessum
slysum eru slys á höndum
þau algengustu, eða rúmlega
helmingur slysanna. Algengasta
orsök þessara slysa er vangá eða
vankunnátta. Þau slys sem verða
fyrir utan áramótin sjálf verða
flest í aldurshópnum 15 ára og
yngri og eru þar strákar í meiri-
hluta.
Slys á höndum algengust
Fyrir þessi áramót eru rúmlega
300 tonn af flugeldum flutt til
landsins en meirihlutinn af þeim
flugeldum eru á vegum Slysa-
varnafélagsins Landsbjargar. Sig-
rún A. Þorsteinsdóttir, sviðsstjóri
slysavarnarsviðs Landsbjargar,
telur brýnt að þeir sem skjóti upp
flugeldum kynni sér þær leiðbein-
ingar sem flugeldunum fylgja. „Sá
hópur sem verður helst fyrir slys-
um tengdum flugeldum eru börn
og heimilisfeður um fertugt. Þeir
sem helst verða fyrir slysum á
gamlárskvöld eru heimilisfeður.
Þeir fara ekki eftir þeim leiðbein-
ingum sem fylgja með flugeldun-
um og einnig er áfengi haft um
hönd en áfengi og flugeldar eiga
ekki samleið. Algengast er að slys
verði á höndum fólks en augnslys-
um hefur fækkað til muna. Það má
rekja til þess að notkun öryggis-
gleraugna hefur aukist bæði hjá
þeim sem sjá um að skjóta flugeld-
unum upp og þeim sem á horfa en
gleraugun fást gegn vægu gjaldi á
sölustöðum flugelda. Til þess að
koma í veg fyrir slys á höndum er
mikilvægt að þeir sem fara með
flugeldana séu klæddir í ullar- eða
skinnhanska.“
Sigrún segir það skipta miklu
máli að hafa stöðugt undirlag und-
ir flugeldana en ella geta þeir
færst úr stað með ófyrirséðum af-
leiðingum. „Það þarf að gera ráð-
stafanir til þess að tryggja að fyrir
hendi sé stöðug undirstaða þar
sem flugeldunum er skotið upp.
Einföld lausn er að taka tvær
tveggja lítra gosflöskur, festa þær
saman og fylla þær af vatni og
nota þær sem skotpall fyrir flug-
eldana. Þegar kveikt er í flugeld-
um á ekki að halla sér yfir flugeld-
ana heldur kveikja í þeim með
útréttri hendi og víkja vel frá um
leið og logi er kominn í kveikiþráð-
inn.“
Börn og flugeldar
Sá hópur sem verður einna helst
fyrir slysum bæði fyrir og eftir
gamlárskvöld eru piltar á ung-
lingsaldri. „Unglingspiltar eiga
það til að gera heimatilbúnar
sprengjur sem geta valdið slysum.
Oftar en ekki eru þessar sprengj-
ur í glerkrúsum eða rörbútum og
springa fyrr en þeim var ætlað,“
segir Sigrún.
Ekki má selja börnum yngri en
16 ára flugelda og það er brýnt að
fullorðnir hafi stöðugt eftirlit með
börnum þegar þeir eru hafðir um
hönd. Sigrún segir að það sé tekið
hart á þessu hjá Landsbjörg. „Það
eru 120 sölustaðir flugelda hjá
björgunarsveitum um land allt.
Við höfum tekið hart á því að flug-
eldar séu ekki seldir börnum sem
ekki hafa náð tilskildum aldri. Það
verður þó að koma í veg fyrir það
að foreldrar og forráðamenn kaupi
ekki flugelda handa börnum sín-
um og láti þau vera eftirlitslaus
með þá.“
Að sögn Sigrúnar er mikilvægt
að halda yngstu börnunum í góðri
fjarlægð frá flugeldum en þau eru
ekki jafn viðbragðsfljót og full-
orðnir og bera ekki skynbragð á
þá hættu sem fylgir notkun flug-
elda. „Það er nokkuð algengt að
börn sem ekki eru að meðhöndla
flugelda heldur að horfa á slasist,
þar sem þau standa of nærri þegar
verið er að skjóta flugeldunum á
loft. Fólk ætti að hafa yngstu
börnin nærri sér og forðast það að
láta þau hlaupa með þegar verið er
að tendra kveikinn. Þá er ekki síð-
ur mikilvægt að þau beri öryggis-
gleraugu og hafi hanska á höndum
ef þau fá að halda á blysum.“
Brunasár ber að
kæla þegar í stað
Jón Baldursson, yfirlæknir á
slysa- og bráðadeild Landspítal-
ans í Fossvogi, segir að ávallt verði
einhver slys vegna flugelda um
áramót en aukning slysa sé vart
merkjanleg á milli ára. „Það eru
helst börn og unglingar sem koma
hingað með brunasár en slíkt get-
ur þó hent fólk á öllum aldri. Al-
gengast er að börnin brenni sig á
blysum sem þau jafnvel mega ekki
halda á.“ Ef brunasár hlýst af
völdum flugelda ber, að sögn Jóns,
að kæla sárið þegar í stað og ef
áverkinn er alvarlegur verður við-
komandi að komast undir læknis-
hendur. „Besta vörnin gegn slys-
um er þó að fylgja leiðbeiningum
og gæta varúðar.“
Fréttaskýring | Að meðaltali verða um
20 slys tengd flugeldum um áramótin
Heimilisfeður
í hættu
Algengasta orsök flugeldaslysanna um
áramót er vangá eða vankunnátta
Að jafnaði verða um 20 slys um áramót.
Það eru ekki allir sem
gleðjast við flugelda

Umsjónarmenn dýra verða að
vera á varðbergi þegar áramótin
nálgast og gera ráðstafanir varð-
andi dýrin en um hver áramót
berast fréttir af dýrum sem ær-
ast af völdum flugelda. Þeir sem
halda dýr á sínu heimili, líkt og
hunda eða ketti, ættu að loka
gluggum og draga fyrir þá.
Einnig er gott að hafa ljósin
kveikt og hafa jafnvel einhverja
tónlist í gangi en þá verður há-
vaðinn frá flugeldunum ekki eins
áberandi.
thorirj@mbl.is
KRISTBJÖRN Sigurjónsson, verslunarstjóri á Ísafirði,
og Rannveig Halldórsdóttir notuðu veðurblíðuna á jóla-
dag til að brenna jólasteikinni og skelltu sér á göngu-
skíði á Golfvelli Ísfirðinga. Talsvert af rjúpu varð á
vegi þeirra en eins og kunnugt er voru rjúpunni gefin
grið þessi jólin. Eins og sjá má á myndinni fylgdist
rjúpan róleg með skíðaiðkun Kristbjörns og Rann-
veigar.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Rjúpan spök um jólin