Tíminn - 20.08.1971, Blaðsíða 8

8
TIMINN
FÖSTUDAGUR 20. áf'úst 1971
Skoðanaskipti:
HER ÁÍSLA
Eftir Hjálmar W. Hannesson M.A.
Hinn 12. júlí s.l. fór undirritað-
■r með eftirfarandi svargrein nið-
nr á Morgunblað til birtingar.
tiðn síðan nær fjórar vikur.
Hringdi ég þá í Styrmi Gunnars-
son og spurði liann livort þeir
Mbl.-menn ætluðu að birta grein-
ina eður ei. Kvað hann hana setta
og kæmi hún „í næstu viku.“
GerfBst sú vika nú all löng og
nenni ég ekki að bíða lengur
eftir endi hennar.
Hinn 12. ágúst birtist í Mbl.
grein eftir Kristján Albertsson
og var hún undirskrifuð Nll.
ágúst. Er því alveg greinilegt
hverjnm sem sjá vill, að lang
stærsta dagblaðið á íslandi kær
ir sig EKKI um örlítil skoðana-
skipti um hermálin. Sjónarmiðin
i eftirfarandi grein geta varla tal-
izt mikil róttækni, en að „salta“
greinina sýnir þó hversu lítið
álit þeir MbL-menn hafa á kjós-
endnm. Þeir vilja „matreiða" ein-
hæft, cn ekki treysta á dómgreind
hins almenna borgara með því að
leggja málin nokkuð óhlutdrægt
fyrir eða a.m.k. leyfa cinstaka
hjáróma rödd að heyrast.
Sjálfstæðisflokkurinn hcfur á
milli 30 og 40% kjósenda á bak
við sig. „Morgunblaðsstefnan“ er
EKKI stefna þeirra allra. Þetta
er hættuleg stefna fyrir þann
flokk og fyrir lýðræðið í landinu.
Reykjavík, 17. 8. 1971.
Hjálmar W. Hannesson.
Er blaðaskrif um kynlífs-
myndina í Hafnarbíó stóðu sem
hæst í vetur, lét einn helzti and-
stæðingur myndarinnar það álit
sitt í ljós, hér í Mbl., að fyrst
dagblaðið Tíminn leyfði sér að
birta jákvæða gagnrýni um
myndina, hefði blaðið þar með
tekið afstöðu með henni. Lét
hann mjög skína í hneykslan
sína á þessari „afstöðu" Tímans.
Væri lögmál öldungsins í gildi
og dagblöð birtu eingöngu grein-
ar eftir ákveðinni „línu“, þ. e.
þeirri einu „línu“, sem einhver
eða einhverjir ákvæðu, hefðum
við engin skoðanaskipti í blöð-
um okkar. Þá fengist aðcins ein
hlið á hverju máli prentuð í
þeim. Þegar svo er komið getum
v'" ekki talað um lýðræði í vest-
rænum skilningi, því prentfrels-
ið og frjáls skoðanaskipti ásamt
öðru, eru hyrningarsteinar þess.
Ábyrgð Morgunblaðsins í
þessu sambandi er geysileg
vegna mikillar útbreiðslu í
landi þar sem óhlutdrægt dag-
blað er ekki til. Skrif í blaðið
um bandaríska herinn á íslandi
hafa yfirleitt verið einhæf. Einna
lengst hefur Gunnlaugur Jónas-
son gqngið í greininni: Her-
varnir íslands, sunudaginn 20.
júní, s.l., er hann telur upp
alla þá miklu „kosti“ þess að
hafa herliðið hér á landi, án
þess að minnast á einn einasta
galla slíks fyrirkomulags. Þetta
er gert í anda Adolfs heitins Hitl-
ers. Hann sagði í 6. kafla Mein
Kampf m.a., að aldrei ætti góð-
ur áróðursmaður að nefna gott
eða rétt atriði í málatilbúningi
andstæðingsins né nefna veilu í
eigin málstað.
f greininni gengur Gunnlaug-
ur út. írá því, að frá 1627 hafi
íslendingar lifað í öryggi fyrir
árásum sjóræningja (og ann-
arra?) vegna ástæðu, „sem þó
er mjög einföld og liggur í raun-
inni í augum uppi“, eins og hann
kemst að orði er hann lýsir hern-
aðarlegu alvaldi brezka flotans
á N.-Atlantshafi. Hvers konar
tímabil voru þessar 3 aldir? Var
hætta á því, að ísland yrði her-
tekið?
Á fyrri hluta tímabilsins er
ísland nær gleymt. Hér eru mikl-
ar hörmungar. Landsmönnum
fækkar af ýmsum orsökum, svo
sem alþjóð veit. í Evrópu geisa
styrjaldir 17. og 18. alda. Árið
1763 er saminn friður að loknu
„Sjö ára stríðinu.“ England er
orðið heimsveldi að undangeng-
inni langri baráttu við Frakk-
land um heimsyfirráðin. Hver
er að hugsa um ísland þá? Bar-
áttan stendur um N.-Ameríku,
Indland, Ceylon, Ástralíu og m.
fl. auðug lönd.
Hvernig gat Jörundur gerzt ein-
valdur hér uppi á íslandi, svo að
segja einn, ef landið var varið
af brezka flotanum? Það hefði
eins getað verið heii herdeild rík-
is með áhuga á íslenzkri skreið.
Nei, varnir íslands og Bret-
lands fóru ekki saman á þessu
tímabili. Það var ekki liernaðar-
lega mikilvægt fyrir óvin Bret-
lands að hafa bækistöð á Is-
landi. Innrásarfloti frá íslandi á
17., 18. og jafnvel mestan hluta
19. aldar hefði nóg með að kom-
ast til Bretlands, hvað þá held-
ur að berjast eftir slíka ferð.
Ferðatækni nutímans hafði ekki
enn breytt fjarlægðunum
Hirik vegár er
Gunnlaugs: . . • „varnir íslands
og Breytlandseyja verða ef á
reynir ekki aðskildar. Ef verja
á Bretland, þá verður líka að
verja ísland . . .“ í höfuðdrátt-
um rétt, ef við lítum eingöngu á
sögu 20. aldarinnar, fram til 1945.
Með því að hertaka ísland um
leið og Noreg og Danmörku 1940,
hefðu Þjóðverjar vafalítið átt auð
veldara með að koma Bretum
á kné. Ein af ástæðunum fyrir
því, að Þjóðverjar urðu af seinir
til er sú, að hernaður þróast sí-
fellt. Með þeirra þróun skapast
ný sjónarmið og möguleikar áður
óþekktir. Sú þróun kafbátahern-
aðar, sem átt hafði sér stað frá
1914 til 1940, gerði það að verk-
um, að alger einangrun Bretlands
með skefjalausum kafbátahern-
aði var meira en fjarlægur mögu-
leiki. Flotaaðstaða á íslandi
hefði hjálpað Þjóðverjum mjög.
Auk ofangreinds, var nú komið
nýtt og mjög mikilvægt hernaðar
tæki til sögunnar: flugvélin. Með
flugvéla- og kafbátaaðstöðu Þjóð-
verja hér, eru líkurnar á því að
Bretland hefði fallið mun meiri
er. ella. Á þessari nýtilkomnu stað
reynd áttuðu Bretar sig fyrr en
Þjóðverjar 1940.
f heimsstyrjöldinni síðari varð
ísland því í fyrsta skiptið hern-
aðarlega mikilvægt Bretum og
öðrum stríðsaðilum.
Óþarft, er að gera grein fyrir
gangi heimsstyrjaldarinnar síðari,
inngöngu íslands í NATO og varn-
arsamningnum frá 1951 hér.
Ástæða er hins vegar til að dvelja
lítillega við hernaðarþróunina.
Hvað gerði ísland svo liernað-
arlega mikilvægt 1940? Svarið
er eins og allir vita: lcga laiuls-
ins. Ekki hefur hún breytzt á
þrjátíu árum. en breyting hefur
orðið ' hernaðartækninni, eða
hvað? Jú, Gunnlaugur Jónasson
skrifar meira að segja:
„Þegar kjarnorkusprengjur eru
notaðar til árása geta þær vissu-
lega eyðilagt þá borg, sem skotið
er á, en við sprenginguna mynd-
ast geysistórt geislavirkt ský,
sem vegna snúnings jarðar, gæti
á skömmum tíma valdið stórfelldu
manntjóni á stórum svæðum ann-
ars staðar á jörðinni, einkum í víð
lendum ríkjum, eins og stórveldi
jafnan eru.“
Um öll heimshöfin sigla nú kaf
bátar stórveldanna. Innan borðs
eru langdrægar eldflaugar, sem
hægt er að skjóta úr kafi. Einnig
má nefna, að sendi stórveldi A
eldflaugar á loft í átt að stórveldi
B, sendir B á loft sams konar
eldflaugar til árása á A auk
smærri gagneldflauga, er eyði-
leggja allstóran hluta eldflauga
A, sem eru á leiðinni (sbr. Salt
viðræðurnar). Allt gerist þetta
©1 ®{D)n
ER FRJÁL
fyrir tilstilli mjög fullkomins
fúllyrðing' 'het.s'"radarstöðýa #fö|’,^'eTvíhnátta,
sem senda upplýsir.gar utn . árás
nokkrum sekúndum eftir að hún
hefst.
Slík tæki minnka mjög mikil-
vægi herstöðva eins og Kefla-
víkur. Um það atriði má t.d. lesa
fjölmargar bandarískar bækur
og greinar. Þar af leiðandi hafa
margir háttsettir ráðamenn í
Bandaríkjunum rætt og ritað um
minnkandi mikilvægi bandarísku
og NATO herstöðvanna sem mynda
hring kringum Sovétríkin. Hér
skal aðeins nefnd grein eftir ekki
ómerkari mann en Eisenhower
hershöfðingja og forseta, er hann
nefndi: „Let’s be honest with
ourselves", og birti í blaöinu
Saturday Evening Post, 26. okt.,
1963. Ekki er þá verið að nefna
einn af fjölmörgum bandarískum
gagnrýnendum á bandaríska utan-
ríkisstefnu.
í Bandaríkjunum eiga sér fjör-
legar umræður stað um utanrík-
is- og varnarmál. Mikið af þeim
fer fram • fyrir opnum tjöldum,
enda er prentfrelsið mjög varið
í stjórnarskránni. (Sbr. birt-
ingu varnarmálaráðuneytisskjal-
anna nú á dögunum.) Þá reyna
menn með frjálsum skoðana-
skiptum að komast að því hvað
hagstæðast sé fyrir þjóðina. Þau
skoðanaskipti fara nú til dags
fram án þess að eilíflega sé ver-
ið að stimpla menn „kommúnista
eða meðreiðarsveina þeirra," eða
éitthvað álíka gáfulegt. Það er
einmitt stóri kostur vestræna lýð-
ræðisins, að menn geta skipzt á
skoðunum og gagnrýnt án þess að
leggja frelsi, sitt og mannorð í
hættu.
Það er því fui'ðulegt, að menn
eins og Gunnlaugur Jónasson
halda að það sé verið að „sví-
virða og sverta hina göfugu
bandarísku þjóð,“ eins og hann
orðar það, ef minnzt er á galla
bandarísku liersetunnar á ís-
landi. Ræði maður við Banda-
ríkjamenn sjálfa um þetta mál,
skilja þeir ofurvel mismuninn á
því að vera andvígur erlendum
her á íslandi og að vera á móti
Bandarikjamönnum sem slíkum.
Að sjálfsögðu eigum við að hafa
góð samskipti við Bandaríkin
eins og Gunnlaugur vill, en án
þess þó að selja landið okkar.
Hvert mannsbarn, sem fylgist
með innanríkismálum Bandaríkj-
anna sér, að þingið er ekki á þeim
skónum, að samþykkja stóraukin
útgjöld til hinna ýmsu hermann-
virkjagerða, víða um landið, sem
Gunnlaugur vill léta knýja Banda
ríkjamenn í nýrri varnarsamnings
gerð til að gera.
í þeirri nýju samningsgerð eiga
sjónarmiðin að vera tvö, telur
hann. Hið fyrra eigi að vera:
.......að varnirnar yi'ðu miðað-
ar við það, að skyndihertaka ís-
lenzkra hafna í upphafi styrjald-
ar, yrði árásaraðila svo erfið og
kostnaðarsöm, að hann myndi
hugsa sig tvisvar um, áður en í
hana yrði ráðizt.“
f hinni frægu og mikilvægu 5.
grein Atlantssáttmálans stend-
ur m.a.: „Aðilar eru sammála um,
að vopnuð árás á einn þeirra eða
fleiri í Evrópu eða N.-Ameríku
skuli talin árás á þá alla.“
Það er hugsunin í þessari grein,
sem gerir þátttöku fslands í
NATO ákjósanlega. Sem sagt:
Ráðist Sovétríkin á Austfirði, eins
og Gunnlaugur óttast svo mjög
(til hvers ættu þau að vera að
því? - sbr. breytta hernaðartækni),
ráðast þau þar með á öll NATO
ríkin. Þá skiptir heldur litlu máli
livort suður á Keflavíkurflugvelli
eru staðsettir nokkrir tugir þota.
NATO fáninn eða merkið gerði
sama gagn. (Auk þess fela orðin
,,erfið“ og ,,kostnaðarsöm“, úr
ofanritaðri klausu Gunnlaugs, í
sér« mun meiri eyðingu íslenzkra
maniislífa og landsvæða, ef á okk-
umyrði ráðizt (?) en yrði ef að-
eins væru fámennar radarstöðvar,
t.d. á tveimur stöðum á Aust-
fjörðum).
Seint á árinu 1963 sýndu Banda
ríkjamenn að hægt er innan
fárra klukkustunda að senda stór
ar herdeildir alla leið frá Texas
til V.-Þýzkalands (Operation Big
Lift). Þetta var gert m.a. til að
draga úr ótta margra V.-Þjóðverja
\ I fækkun í bandaríska herliðinu
þar. Gctum við ekki dregið ein-
hvern lærdóm af þeim flutning-
um hér uppi á íslandi.
NIDURLAG
Með breyttri hernaðartækni
er lega íslands enn mikils virði.
Fámenn(ar) radarstöð(var) á
Austurlandi er(u) mun mikilvæg-
ari. í varnarneti NATO en fjöl-
menn (á okkar mælikvarða) her-
stöð. Hún gerir hreint ekki meira
gagn en mepki eða fáni NATO
gerði. Fyrst málin hafa þróazt
svo, eigum við þá ekki að hreyfa
við hernum? Það skiptir ekki
máli hvar í flokki menn eru í
þessu sambandi . . íslenzk þjóð-
erniskcnnd er afar sterk og á vart
sinn líka í veröldinni . . .“ skrif-
ar Gunnlaugur Jónasson. Getur
þessi sterka þjóðerniskennd farið
saman við hersetu crlends liðs
hér? Ég spyr.-Er það merki um
stcrka þjóðerniskennd okkar, að
íslenzki alþjóða ferðamannaflug-
völlurinn lítur út eins og Ft.
Bragg, N.C., U.S.A. eða hver önn-
ur bandarísk herstöð? Stjórnmála
legir og félagslegir gallar herset-
unnar eiga að vera augljósir þjóð
með svo sterka þjóðerniskennd
og flokki sem kennir sig við sjálf-
stæði. Eða hvað?
Við erum ekki að segja okkur
úr NATO með því að láta lier-
inn hverfa, enda er einsýnt, að
mikill meirihluti þjóðarinnar er
hlynntur áfrpmhaldandi þátttöku í
varnarsamtökum vestrænna þjóða
(NATO). Þau samtök settu sér
markmið við stofnun og þcim
hafa þau náð. Hin ákveðna stefna
NATO hefur heft yfirgang Sovét-
ríkjanna frá 1949. Því er ekki
hægt að neita, þó oft sé reynt.
Með því að hafa fámenna(r)
radarstöð(var) t.d. á Austfjörð-
um erum við að leggja skerf í
varnarkerfi NATO. Þá erum við
að styrkja öryggi ríkisins, en get-
um jafnframt látið herinn fara
og komizt þannig hjá margs
konar vandamálum. íslendingar
geta vel rekið alþjóðlegan flug-
völl í Keflavík án hjálpar. Það
hafa þeir nú þegar sýnt.
Það er vonandi, að menn geti
skipzt á skoðunum hér í Mbl.
um hermálið sem og um öll önn-
ur mál. Það er von allra hugsandi
manna, að hernaðarbandalög svo
sem NATO og Varsjárbandalag-
ið verði ekki nauðsynleg miklu
lengur. En á meðan þau standa
er nauðsynlegt að smárikið fsland
geri sér grein fyrir hernaðar-
tækniþróuninni á hinum ýmsu
tímum.
Reykjavík, 11. 7. 1971.
Gerið góð kaup
Herrajakkar kr. 2700.00. Terylenebuxur herra kr.
900.00. Bláar manchetskyrtur kr- 450.00.
Sokkar með þykkum sólum, tilvaldir fyrir sára og
sjúka fætur og einnig fyrir íþróttafólk.
Sendum gegn póstkröfu.
LITLI-SKÓGUR
Snorrabraut 22. — Sími 25644.
Ferðafól Heitur matur i hádeginu og á k ivöldin Grillréttir,
kaffi og smurt brauð allan daginn.
• Esso- og Shell-benzín • Verið velkomin! Staðarskáli, Hrútafirði og oliur.