Tíminn - 08.10.1972, Blaðsíða 9
Sunnudagur 8. október 1972.
TÍMINN
9
tltgefandi: Fra'msóknarflokkurilin
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas KarlssonÍ;:;:;:;:;
;i;i;:;:;:;: Andrés Kristjánsson (ritstjóri^ Sunnudagsblafts TImans)i;;;;;;;;;
;i;i;i;i;i;i Auglýsingastjóri: steingrimur. Gisfeeh. - Ritstjórnarskrif-ti;:;:;;;:
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, símar 1830p-l*306<:;:;:ij:
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýsj:;|i:::
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300.,Askriftargjaldt;i;i;i;:;
425 Hxónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-t;:;:;:;:;
” takiö. Biaöaprent h-f.
Mogens Kofod Hansen, Berlingske Tidende
Nyerere er hyggnasti
þjóðarleiðtogi í Afríku
Hann og flmin eru algerar andstæður
Björn og Ingólfur
Svo virðist sem Morgunblaðið hafi fengið tvo
menn i þjónustu sina til að skrifa um landbún
aðarmál. Það eru þeir Björn Matthiasson hag-
fræðingur og Ingólfur Jónsson alþingismaður.
I seinnni tið hefur Björn verið mun afkasta-
meiri og hallar orði verulega á Ingólf i þessum
skrifum, hvað sem veldur.
Mjög eru þessir sérfræðingar Mbl. ósam-
mála um niðurstöður. Ingólfur hvetur til þess,
að landbúnaðarframleiðslan verði aukin sem
mest og bregzt reiður við, þegar bændur ræða
um sérstakan fóðurbætisskatt, ef um offram-
leiðslu yrði að ræða. Björn hvetur hinsvegar til
þess að stórlega verði dregið úr landbúnaðar-
framleiðslunni og landbúnaðarvörur fluttar
inn. Hann segir:
,,Er ekki viturlegra, fyrst samkeppnisstöðu
islenzks landbúnaðar er svona komið að láta
af þeirri stefnu að ætla honum að sjá lands-
mönnum fyrir öllum þörfum þeirra á kjöti og
mjólkurvörum? Væri ekki nær að stöðva
vöxt landbúnaðarins og lofa umframeftir-
spurn eftir landbúnaðarafurðum að myndast
með timanum, sem uppfyllt yrði með inn-
flutningi? Árið 1971 eyddum við um 900 millj.
króna i fjárfestingu i landbúnaðinum. Er
þetta ekki algjörlega vanhugsuð ráðstöfun á
verðmætum þjóðarinnar?”
Þannig eru kenningar þeirra Björns og
Ingólfs harla ólikar. Ingólfur vill auka land-
búnaðarframleiðsluna og stefna að auknum út-
flutningi. Björn vill draga stórlega úr henni.
I staðinn vill hann flytja inn kjöt og mjólk frá
Ástraliu, Nýja-Sjálandi og Argentinu.
Fram að þessu hefur Mbl. verið alveg hlut-
laust i þessum deilum sérfræðinga sinna. Þvi
er ekki óeðlilegt að farið sé að spyrja: Hvorum
sérfræðingnum fylgja Mbl. og Sjálfstæðis-
flokkurinn að málum? Verður framtiðarstefna
Sjálfstæðisflokksins i landbúnaðarmálum
byggð á kenningum Björns eða kenningum
Ingólfs?
Ungur Sjálfstæðismaður svaraði þessari
spurningu nýlega á þá leið, að svarið lægi i
augum uppi. Ingólfur væri orðinn roskinn og
myndi brátt leggja stjórnmál á hilluna. Hann
væri fulltrúi liðins tima. Björn væri hins vegar
ungur og fulltrúi framtiðarinnar.
Er Mbl. kannski á sama máli? Eða hefur
Mbl. ef til vill enga skoðun á þessu máli og
túlkar á vixl ólikar kenningar, aðra handa
bæjarbúum, sem eru andvigir sveitum, og hina
handa sveitafólki og öðrum ibúum dreifbýlis-
ins?
En áreiðanlega munu óbreyttir liðsmenn
Sjálfstæðisflokksins i sveitum vilja heyra álit
Mbl. sjálfs á þessum málum? Er Mbl.
Sammála Birni Matthiassyni að draga eigi
stórlega úr landbúnaðarframleiðslunni og
flytja inn i staðinn kjöt og mjólk frá öðrum
heimsálfum?
•iulius Nyercre
IDI Amin harðstjóri i
Uganda á i styrjöld við grann-
rikið Tanzaniu, sem er aðili að
Austur-Afrikusambandinu
eins og Uganda. Amin sýnir
Juliusi Nyerere forseta Tan-
zaniu meira að segja sérstaka
óvild.
Orsakir liggja til alls, svo i
þessu tilviki sem i öðrum.
Fyrst má benda á, að Amin
þarf að beina athygli ibúa
landsins frá erfiðleikunum
heima fyrir, einkum þó út-
rýmingu andstæðinga hans og
manna, sem eru af öðrum ætt-
bálkum en hann sjálfur. Við-
nám gegn ,,aðvifandi ógnun”
kemur að góðu haldi i þessu
efni ekki siður en brottvisun
Asiumanna úr landi.
AMIN tók völdin i stjórnar-
byltingu i janúar árið 1971.
Hann hefir frá upphafi litið á
Nyerere sem mesta óvin sinn.
Þetta er önnur ástæða óvildar-
innar. Július Nyerere forseti
Tanzaniu er ekki með öllu sak-
laus i þessu efni. Að visu er
rangt, að hann hafi látið hina
fáu hermenn sina ráðast á
Uganda. Hins vegar hefir
hann stutt stjórnarandstæð-
inga frá Uganda og leyft þeim
aðþjálfa sig i Tanzaniu. Hann
hefir einnig stutt fyrirrennara
Amins, Milton Obote, sem nú
er i útlegð i Dar-es-Salem.
Þetta er ekki tilviljun. Amin
er alger andstaða Nyerere og
hvor um sig litur á hinn sem
fulltrúa þess, sem honum er
mest á móti skapi, bæði um
aðferðir, hugsjónir og ætterni.
Amin er múhameðstrúar,
frumstæður og grófur her-
maður, þungbyggður hnefa-
leikamaður, hneigður til fas-
isma. Nyerere er hins vegar
kaþólskrar trúar, mildur að
eðlisfari og lærður kennari,
menntaður maður og um-
burðarlyndur. Hans hugsjón
er að mynda i Tanzaniu sam-
félag svartra, hvitra og
brúnna manna. Hann aðhyllist
afrikanskan sósialisma, mót-
aðan af hentistefnu og sniðinn
af hefðbundnum félagsvenjum
sveitaþorpanna i álfunni, en
ekki byggðan á hreinum
marxisma.
SUMIR þeirra, sem eru
andstæðir vinstristefnu Nyer-
ere og samvinnu hans við Kin-
verja, munu vilja nefna þetta
hástemmda hugaróra. Þvi
verður heldur ekki neitað, að
ferill Nyerere er siður en svo
flekklaus, og má þar fyrst og
fremst nefna, að sem forseti
verhann blóðuga framvindu á
Zanzibar, sem er hluti af
Tanzaniu.
Þessi vörn Nyerere er þó lit-
ið annað en formsatriði. Hann
hefir afar litil raunveruleg
áhrif á Zanzibar. Hitt má ef til
vill gefa honum að sök, að
hann skuli ekki i heyranda
hljóði fordæma kúgunina þai;
heldur gera sér vonir um, að
hóflegur þrýstingur og gott
fordæmi bæti ástandið smátt
og smátt.
FRIÐRIK konungur kom til
Tanzaniu árið 1970 og féll
mjög vel við Nyerere og taldi
sig skilja, hvers vegna þessi
smávaxni en aðlaðandi maður
væri nefndur hyggnasti
þjóðarleiðtogi i Afriku. Hann
er einn af þeim sárafáu afri-
könsku leiðtogum, sem hafa
haft forustu i allri frelsisbar-
áttu þjóðar sinnar og einnig
setið við stjórnvölinn siðan
frelsið fékkst. Þetta eitt
hrykki til að gera hann eftir-
tektar verðan. Tanzania varð
sjálfstætt riki árið 1961. Nyer-
ere lét af stjórnarforustu
skamma hrið en honum var
ekki vikið frá. Hann notaði að-
eins tækifærið til að lifa og
hrærast meðal almeniiings óg
komast að raun um, hvað i
huga hans byggi.
Ljóst má vera, að Nyerere
hefir lifandi samband við al-
þýðu manna. Hann fer allra
sinna ferða án lifvarða, flytur
tölur á fundum4 ræðir við
hvern, sem er, hlustar, leggur
á minnið og hagar siðan fram-
kvæmdum eftir þvi, sem hann
verður áskynja. Af þessum
sökum leggur hann jafn mikla
áherzlu á gagnlega framvindu
og raun ber vitni, en forðast
áburðarmiklar framkvæmdir
til álitsauka. Nefna mætti
samvinnuþorpin, — sem segja
má að sé ein skýringin á þvi,
að samvinnurikið Danmörk
veitir Tanzaniu meiri virka
aðstoð en nokkru öðru vanþró-
uðu riki.
EN hafa ekki Tanzaniu-
menn þjóðnýtt mörg fyrirtæki
útlendinga og ástunda þeir
ekki samvinnu við Kinverja?
Satt er þetta að visu, en siður
en svo eins dæmi um vanþróað
riki, auk þess sem Tanzania
var með snauðustu rikjum
þegar nýlendutimanum lauk.
I öðru lagi hefir Nyerere
ekki þjóðnýtt önnur fyrirtæki
en banka og hampekrur, sem
erlendirmenn notfærðu sér til
þess að hafa tögl og hagldir i
hinu fábreytta efnahagslifi
Tanzaniu. Kinverska aðstoð
hefir hann aðeins fengið við
lagningu járnbrauta og efl-
ingu smáiðnaðar, en eftir
þeirri aðstoð hafði hann áður
leitað án árangurs meðal vest-
rænna þjóða. Þar á ofan henta
aðferðir Kinverja betur i
Tanzaniu en aðferðir vest-
rænna manna, þar sem Kin-
verjar beita einkum miklu
vinnuafli, en aðferðir vest-
rænna manna eru afar fjár-
magnsfrekar.
NYERERE er ekki
kommúnisti og ekki einræðis-
herra. Að visu er aðeins einn
flokkur i landinu, TANU, en
hann er ekki einn vegna þess,
að til séu nein lög um eins
flokks kerfi. Aðrir flokkar
hafa einfaldlega ekki verið
stofnaðir, en hins vegar fer
fram lýðræðisleg barátta inn-
an þessa eina flokks.
Þetta viðgengst vegna þess,
að aldrei hefir verið við neinn
alvarlegan stjórnmálavanda
að striða i Tanzaniu, utan
hvað gerð var umfangslitil til-
raun til hernaðarbyltingar ár-
ið 1964. Tanzania er hin kyrr-
láti blettur i þeim kraumandi
hluta Afriku, sem öðlast hefir
sjálfstæði á undangengnum
áratugum og býr við sárs-
aukafullar breytingar.
NYERERE hefir aldrei
gengið á hönd neinu stórveldi
eða rikjasamtökum. Hann
hefir hins vegar gegnt mikil-
vægu hlutverki i hinum svo-
nefnda þriðja heimi og
ástundað vinsamlega sambúð
við fyrrverandi nýlendur,
bæði Israel og einkum þó
Arabarikin.
Stuðningur Egypta og
Libyumanna við Amin veldur
Nyerere vonbrigðum, — enda
segir hann Amin geðbilaðan.
Nærvera hermanna frá Libýu
á landamærum Uganda og
Tanzaniu má skoða sem ógnun
við hina svörtu Afriku og þetta
hlýtur að valda þvi, að Nyer-
ere taki utanrikisstefnu sina
til nýrrar yfirvegunar.
Þ.Þ.