Tíminn - 09.03.1980, Blaðsíða 8

8
Sunnudagur 9. mars 1980
Wmmmm
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Hitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón SigurOsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÖu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldslmar blaðamanna: 86562, 86495.
Eftir kl, 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
, Blaöaprent.
Getur haft alvarleg
áhrif
JSvo sem kunnugt er af fréttum hefur nú verið
ákveðið að fulltrúar Islendinga og Norðmanna
komi saman i næsta mánuði til að ræða um Jan
Mayen-málið, og er það vel að þannig er aftur
kominn skriður á þetta viðkvæma og mikilvæga
mál.
Eins og utanrikisráðherra hefur tekið fram á
opinberum vettvangi hefur stefna íslendinga i
þessu máli þegar verið mótuð i öllum aðalatrið-
um. Húri byggist á rétti Islendinga og hagsmun-
um, annars vegar til óskertrar landhelgi til norð-
urs og ihlutunar um fiskveiðistjórn umhverfis
eyna en hins vegar til yfirráða yfir auðlindum
hafbotnsins á landgrunni íslands.
Það er ekki að efa að fullu vilji er hjá báðum
aðilum að komast að samkomulagi i anda þeirrar
vináttu og hinna fjölþættu tengsla sem eru milli
tslendinga og Norðmanna.
Á hinn bóginn verða Norðmenn auðvitað að
gera sér það ljóst, að engin vinátta dafnar ef
gengið er á rétt annars aðilans, og íslendingar
eru engan veginn þess sinnis að láta af rétt-
mætum kröfum sinum, um leið og þeir vilja að
hagsmunir Norðmanna séu. fyllilega virtir.
Nú virðist það einna mikilvægast að hvorugur
aðili aðhafist nokkuð það sem orðið gæti til þess
að hindra vinsamlegar viðræður eða vekja tor-
tryggni um ásetning samningsaðila. I ljósi þess
hvernig málin standa verður að telja skrif mál-
gagns norska Verkamannaflokksins um málið nú
á dögunum til þess eins fallin að koma af stað
misskilningi og þrætum þjóðanna i milli.
Allar yfirlýsingar af sliku tagi hljóta að teljast
ótimabærar að sinni. Að visu verður það ekki
átalið að menn segi hug sinn og verður þá að
skeika að sköpuðu ef mönnum er það efst i hug að
undirbúa samningaviðræður með litt dulbúnum
hótunum.
Sem betur hefur það þegar komið fram af hálfu
norskra stjórnvalda, að ábyrgir menn þar i landi
hafa fullan hug á þvi að þjóðirnar leysi þetta
mikla mál i bróðerni.
Skrif málgagns norska Verkamannaflokksins á
dögunum um Jan Mayen-málið vöktu að vonum
furðu íslendinga. ólafur Jóhannesson utanrikis-
ráðherra sagði i viðtali við Timann i gær að „það
væri þá um litið að semja” ef Norðmenn hefðu i
hyggju að berja fram vilja sinn einhliða áður en
samningaviðræður hæfust.
I viðtalinu er það haft eftir Ólafi að „hann teldi
svona skrif og yfirlýsingar i þessum dúr ákaflega
óheppilegar”.
Steingrimur Hermannsson sjávarútvegsráð-
herra segir um þessi skrif:
„Ég vil eindregið vara við yfirlýsingum og hót-
unum af þessu tagi. Þær geta haft mjög alvarleg
áhrif á þróun þessara mála, og það er aldrei til að
greiða fyrir vinsamlegum samningum að byrja
með hótunum af þessu tagi”.
JS.
Erlent yfirlit
Tltó á sjdkrahúslnu eftir aö annar fóturinn haföl veriö tekinn af honum.
SIÐUSTU vikur hafa frétta-
skýrendur og fjölmiölar glimt
viö aö svara þeirri spurningu,
hvaö taki viö I Júgóslavlu aö
Titó föllnum. Þótt dauöastriö
Titós sé oröiö langt, og sitthvaö
hafi gerzt siöan hann hætti aö
geta sinnt stjórnarstörfum, er
svariö viö framangreindri
spumingu jafn óráöiö og áöur.
Astæöan er ekki sizt sú, aö
enginn einn maöur getur tekiö
viö.af Tltó. Skaröiö, sem mynd-
ast viö fráfall hans, veröur ekki
fyllt af neinum einstaklingi.
Staöa Títós var svo einstæö og
áhrif hans mikil. Þaö þarf gott
samstarf margra manna til aö
halda áfram verki hans.
Titó byggöi upp nýtt þjóö-
félagskerfi I Júgóslaviu. Hann
vildi ekki taka sér stjórnarhætti
rússneskra kommúnista til
fyrirmyndar, nema aö vissu
marki. Reynslan ein getur
skoriö úr þvl, hvernig þetta
stjórnarkerfi Tltós á eftir aö
þróast i Júgóslavlu. Ósennilegt
er ekki, aö þaö eigi eftir aö taka
verulegum breytingum, sem
geta ráöizt af þvl hverjir eftir-
menn Títós verða.
Þetta stjórnarkerfi Títós
veröur sennilega ekki taliö
merkasta verk hans slöar meir.
Mesta afrek hans heima fyrir er
að hafa haldiö Júgóslaviu sem
samstæöu riki, þótt þar búi
margir þjóöflokkar, sem hafa
rikar tilhneigingar til aöskilnaö-
ar og sjálfstæöis. Þaö getur
oröiö erfiöasta verk eftirmanna
Titós aö haida þessu starfi hans
áfram, þótt hann hafi lagt góöan
grundvöll aö þvl meö þeirri
stjórnarskipan, sem hann kom á
varöandi sambúö þjóöflokk-
anna.
ÞÓTT Tltó hafi reynzt mikill
leiötogi heima fyrir, veröur
hans sennilega lengst minnzt
vegna áhrifa hans á alþjóöleg-
um vettvangi. Hins svokallaöa
Titóisma veröur minnzt lengi
eftir fráfall hans.
Fram aö lokum slöari heims-
styrjaldarinnar og fyrstu árin á
eftir var þaö almennt álft, aö
kommúnistísk rlki myndu hafa
náiö samstarf undir forustu So-
vétrlkjanna. Þaö skipulag var
þá enn viö lýöi, aö kommúnista-
leiötogar annarra rlkja sóttu
þangaö fyrirmæli og boö og
bönn. Sumir þeirra sagnfræö-
inga, sem töldu sig framsýn-
asta, þóttust geta spáö þvl, aö
innan tlöar yröi heiminum aö
mestu eöa öllu stjómaö frá
Moskvu.
Þaö var verk Tltós meira en
nokkurs annars manns aö
brjóta á bak aftur þá heims-
Tltó
hreyfingu, sem hér var að kom-
ast á laggirnar.
Titó neitaöi að taka viö fyrir-
mælum frá Moskvu, nema aö
vissu marki. Þvl kom til fulls
skilnaöar og fjandskapar milli
hans og Stallns.
Stalín var þaö hygginn, aö
hann greip ekki til þess ráös aö
beita'TItó vopnavaldi, en hefur
vafalaust hugsaö honum þegj-
andi þörfina síðar. Til þess ent-
ist honum ekki aldur. Eftirmenn
hans geröu sér ljóst, aö þeir
yröu aö sætta sig viö Tltóism-
ann.
Slöan hefur Tltóisminn leitt til
þess, aö kommúnistarlkin hafa
meira og minna sundrazt og
kommúnistaflokkarnir einnig.
Kommúnistisku risaveldin, So-
vétrlkin og Klna, eru nú höfuö-
andstæöingar. Minni ríki, sem
snúizt hafa til kommúnisma,
láta risana tvo, sem áöur eru
nefndir, ekki segja sér neitt
fyrir verkum.
Tltó hefur á slnum tima vafa-
lltiö haft meiri áhrif á þróun
heimsmálanna en nokkur annar
leiötogi lltils rlkis.
TITÓS mun einnig veröa minnzt
fyrirforustuhans viö aö koma á
samtökum óháöra rlkja, sem
standa utan hernaöarbanda-
laga, þótt sum geri þaö reyndar
ekki nema aö nafninu til, þar
sem þau hafa sérstaka vináttu-
samninga við önnur ríki, sem
geta faliö I sér hernaöarlega aö-
stoö.
Þótt þessi samtök hafi ekki
öölazt þann styrk, sem Tltó og
stofnendur þeirra dreymdi um,
hafa þau oft haft veruleg áhrif.
Standi þau saman, eins og oft
kemur fyrir I átökum milli suö-
urs og noröurs, ráöa þau oft
miklu I alþjóölegum samtökum.
Tltó tók slöast þátt I starfi
þessara samtaka, þegar þau
héldu á liönu sumri fund sinn á
Kúbu. Þar reyndi Castro, sem
veröur forseti þeirra þetta áriö,
mjög aö færa þau I átt til sam-
starfs viö Sovétrlkin og fylgiríki
þeirra. Tltó stóð á móti og tókst
aö koma I veg fyrir, aö Castro
kæmi áformum slnum fram.
Þannig tókst Castro ekki aö fá
óskiptan stuöning" þessara rikja
viö kosninguna til öryggisráös-
ins, heldur hlaut Mexlkó sæti-
rómönsku Ameriku, eftir aö
kosiö haföi veriö mörgum sinn-
um milli Kúbu og Venezúela.
Tltós mun veröa minnzt sem
eins mesta höföingja þessarar
aldar. þ.Þ.
Títóisminn hefur sett
svip á veraldarsöguna
Uppreisn hans gegn Stalín markaði tímamót