Tíminn - 09.03.1980, Blaðsíða 9

Sunnudagur 9. mars 1980
9
Þórarinn Þórarinsson:
Trúlofunin fór út um
þúfur vegna kjarkleysis
Formenn stjórnarandstööuflokkanna Benedikt Gröndal og Geir Hallgrlmsson stinga saman nefjum
á Alþingi. Timamynd Róbert.
Þegar horft er til baka yfir
stjórnmálaviðburði siðustu
fimm mánaða, hlýtur það að
vekja mesta athygli, að flokk-
arnir tveir, sem stóðu aö
desemberkosningunum og ætl-
uðu sér þá stóran hlut, eru nú
báöir utan stjórnar.
Þegar þessir flokkar stóðu
sameiginlega aö þvl að rjúfa
þing og efna til desemberkosn-
inganna, var það eindreginn á-
setningur þeirra beggja að
mynda stjórn saman eftir kosn-
ingamar.
Sjálfstæðisflokkurinn veitti
minnihlutastjórn Alþýðuflokks-
ins stuðning I þeirri öruggu trú,
að þessir flokkar myndu taka
höndum saman eftir kosning-
arnar. Alþýöuflokkurinn þáði
þennan stuðning sökum þess, að
hann þóttist viss um samvinnu
þeirra eftir kosningarnar.
Alþýðuflokkurinn hagaöi mál-
flutningi sinum fyrir kosning-
arnar að nær öllu leyti á þann
veg, að ekki bæri neitt téljandi á
milli hans og Sjálfstæðisflokks-
ins, þótt þetta væri honum
nokkuð öröugt eftir aö leiftur-
sóknin kom til sögunnar.
Ef svo mætti að oröi komast,
að flokkar hafi trúlofazt fyrir
kosningar, þá á það við um
Sjálfstæðisflokkinn og Alþýðu-
flokkinn fyrir desember kosn-
ingarnar.
Fullkomin
uppgjöf
Það var óskhyggja beggja
þessara flokka, að þeir myndu
styrkja þingmeirihluta sinn
með kosningunum. Raunin varð
önnur. Þó héldu þeir áfram
meirihluta I Sameinuðu þingi og
gátu einnig haldið meirihluta I
báðum þingdeildum, ef þeir
kærðu sig um það.
En þvl tækifæri slepptu þeir
og hafa ekki eftir þaö starfhæf-
an þingmeirihluta.
Ástæðan var sú, að eftir kosn-
ingamar skorti forustumenn
þessara flokka úrræði og kjark
til að fást við efnahagsmálin.
Þeir gáfust hreinlega upp.
Eftir að stjórnarmyndunar-
viðræður hófust á Alþingi, tóku
þeir með hangandi hendi þátt I
öllum þeim tilraunum, sem
voru reyndar til stjórnarmynd-
unar. Það var sama hvort um
var aö ræða vinstri stjórn, ný-
sköpunarfyrirmyndina, Stef-
aniu-samstarfið eða þjóöstjórn.
Ahrifamikil öfl I báðum flokk-
um unnu leynt og ljóst að þvl, að
þingiö gæfist upp við stjórnar-
myndun, og forseti Islands yrði
þvl aö skipa utanþingsstjórn.
Uppgjöf þessara flokka var
eins fullkomin og hugsazt gat.
„Til hvers hefur
upphlaupið
leitt?”
Eftir að forustumenn þessara
fldcka vöknuðu við það, að þing-
ræðisstjórn hafði verið mynduð,
án þátttöku þeirra, hafa þeir
kennt hvor öðrum um, aö trúlof-
un þeirra fyrir kosningarnar
reyndist eins haldlaus og raun
varö á.
1 Reykjavlkurbréfi Morgun-
blaðsins 10. febrúar er varpað
fram I þessu tilefni eftirfarandi
spurningu: Til hvers hefur upp-
hiaupið leitt? 1 Reykjavikur-
bréfinu segir ennfremur á þessa
leið:
„Eftir tvennar kosningar 1978
og 1979 hefur komiö I ljós, aö Al-
þýöuflokkurinn hefur ekki þorað
að ganga til samstarfs við Sjálf-
stæðisflokkinn. Að sögn krata
sprengdu þeir stjórn ólafs Jó-
hannessonar I þeim tilgangi að
koma I kjölfarið rikisstjórn,
sem þyrði að takast á viö að-
steöjandi vanda og veröbólgu.
Til hvers hefur upphlaupið leitt?
Hefur eitthvaö miðaö I þá átt,
sem Alþýðuflokkurinn þóttist
ætla að sækja? Svariö er einfalt,
nei. Alþýðuflokkurinn hefur
stuðlað að þvl, að við völdum
tekur rlkisstjórn, sem byggir á
enn veikari forsendu en sú, sem
þeir sprengdu. Nú fyrst hefur
Alþýðuflokkurinn raunverulega
ástæðu til þess aö vera hrædd-
ur”.
En Sjálfstæöisflokkurinn þarf
ekki slður aö óttast þaö, hvernig
hann hefur haldið á málum.
Meirihluta þingmanna hans og
flokksstjórnar skorti ekki siður
en Alþýöuflokkinn kjark til að
takast á við vandann.
Kerskni-
pólitík
Eftir aö rlkisstjórnin var
mynduö, voru það fyrstu viö-
brögö þess hluta Sjálfstæðis-
flokksins, sem er undir forustu
Geirs Hallgrlmssonar, að hóta
harðri stjórnarandstöðu.
í samræmi viö þessa hótun,
hóf Morgunblaðið hinn venju-
lega áróður sinn, þegar það er I
stjórnarandstöðu, og fólginn er I
þvl, að tefla stétt gegn stétt.
Af hálfu Ragnars Arnalds og
fleiri forustumanna stjórnar-
flokkanna, hefur veriö lýst
þeirri skoðun, að atvinnuveg-
imir þoli ekki grunnkaupshækk-
un eins og sakir standa. Mbl.
sneri sér til forustumanna
verkalýðsfélaganna og reyndi
að fá þá til að láta annaö álit I
ljós.
Jafnframt þessu gaf Mbl. I
skyn I Reykjavlkurbréfi 17.
febrilar, að ríkisstjórnin heföi
fengiö stuðning Vinnuveitenda-
sambands Islands til þess að
brjóta kröfur um grunnkaups-
hækkun á bak aftur.
Svo langt gekk þessi áróður
Mbl. að Þorsteinn Pálsson,
framkvæmdastjóri Vinnuveit-
endasambands Islands, gat ekki
orða bundizt. Hann sendi Mbl.
grein og ásakaði það þunglega
fyrir þennan málflutning þess,
sem hann kallaði kersknispóli-
tlk. Siðan hefur sljákkað I Mbí. i
bili varðandi kaupgjaldsmálin.
Reynt að æsa
stétt gegn stétt
En Mbl. er vant að reyna að
koma fleiri stéttum I hár saman
en launamönnum og atvinnu-
rekendum, þegar það er I
stjórnarandstöðu. Þá hefur það
ekki síöur lagt kapp á að efla
misklíö milli bænda og bæjar-
búa.
Þetta viröist llka eiga að
veröa einn þáttur hinnar hörðu
stjórnarandstöðu Geirs Hall-
grlmssonar. Nokkur visbending
um þaö, eru eftirfarandi um-
mæli I Reykjavlkurbréfi Mbl.
17. febrúar siðastl.:
,,Úr þvl hægt er á svipstundu
að leysa aðkallandi vandamál
landbúnaðarins, eins og Pálmi
Jónsson er bersýnilega að gera,
ef marka má ræöu hans á Bún-
aöarþingi, hvers vegna þarf þá
að halda I við aöra? Hvers
vegna þarf þá að tilkynna laun-
þegum, aö ekki sé svigrúm til
grunnkaupshækkana? Ætli
launþegum I þéttbýli, sem eiga
að greiöa skatta vegna þess
kostnaðar, sem við höfum af
landbúnaðinum og veröum að
standa undir, þyki það ekkert
einkennilegt, að á fyrstu viku
rlkisstjórnarinnar er hægt að
leysa fjárhagsvanda landbún-
aðarins, sem hefur þvælzt fyrir
mönnum misserum saman, en á
sama tlma er fólkinu, sem á aö
standa undir þeim kostnaöi
sagt, að þaö sé ekkert svigrúm
til grunnkaupshækkana?”
Þvl fer vitanlega fjarri, að
ráðstafanir þær, sem Pálmi
Jónsson ræddi um, feli I sér
grunnkaupshækkanir til bænda.
Það vita ritstjórar Mbl. mæta
vel. Eigi að síöur skal túlka mál
Pálma á þann veg til að valda
tortryggni og andúð launafólks I
garð bænda.
Hvert vísar
kompásinn?
Eins og er, er næsta ógerning-
ur að finna nokkurt skynsam-
legt samhengi I vinnubrögöum
þess hluta Sjálfstæöisflokksins,
sem fylgir Geir Hallgrimssyni
að málum. Þaö er boöuð hörð
stjórnarandstaða gegn rikis-
stjórninni áöur en hún er nokkuö
farin að sýna sig. Jafnvel Vil-
mundur Gylfason segir, að hann
geti ekki fýlgt svo öfgafullri af-
stöðu.
Ef hægt er að greina nokkurt
markmið, er það helzt á þá leið,
aö flokkurinn fylki sér um Geir
Hallgrímsson persónulega, en
láti alla málefnalega baráttu
lönd og leiö.
Það er táknrænt, að I forustu-
grein Mbl. 12. febrúar, þegar
rætt er um nýlokinn flokksráös-
fund, er ein setning höfð eftir
ræöumanni þar. Hún er á þessa
leiö:
„Hljóti formaðurinn van-
traust, er Sjálfstæðisflokkuriim
rjúkandi rúst!”
Einn flokksráösmanna, Þórir
Haukur Einarsson, Drangsnesi,
hefur I grein, sem birtist I Mbl.
4. þ.m., varað viö þessum
vinnubrögöum innan Sjálf-
stæðisflokksins. Hann segir
m.a.:
„Tiltölulega fámenn, ætthelg-
uð, tryggöabundin og hags-
munalega tengd afturhaldsklika
I Sjálfstæðisflokknum með
Morgunblaöiö I broddi fylking-
ar, hefur komizt að þeirri
heimskulegu og hættulegu nið-
urstööu, aö hún geti keyrt flokk-
inn eftir sínum kompás”.
Sjálfstæðismenn þyrftu að
hugleiöa hvert stefnir, ef þess-
um kompás verður fylgt.
Til hægri
við íhaldið
Stefna Alþýðuflokksins hefur
verið allt annað en ljós slðan
hann kom I stjórnarandstööu.
Það er raunar ekki nytt að
stefna flokksins sé óljós, þvl aö I
tlð vinstri stjórnarinnar virtist
flokkurinn oft hafa eins margar
stefnur og þingmenn hans voru.
Þetta kemur ef til vill aftur til
sögunnar, þegar þing hefur
störf að nýju.
Sé hins vegar reynt að draga
einhverjar ályktanir um stefnu
Alþýöuflokksins af málgagni
hans, er hún helzt sú, aö þar sé
stefnt að þvl að skipa honum
hægra megin við Sjálfstæöis-
flokkinn I von um, aö eitthvaö
geti rekiö á fjörur hans vegna
upplausnarinnar I Sjálfstæðis-
flcácknum.
Ef til vill er þetta ekki alveg
út í bláinn, en Alþýðuflokkurinn
verður þá annar flokkur en hann
var og hefur viljað vera. Mörg-
um núverandi liðsmönnum hans
verður þá ljóst, að þeir eiga þar
ekki lengur heima.
Þ.Þ.
menn og málefni
t