Fréttablaðið - 20.01.2009, Blaðsíða 6

6 20. janúar 2009 ÞRIÐJUDAGUR
Prentsmiðjan Oddi ehf., Höfðabakka 3-7, 110 Reykjavík
sími 515 5000, www.oddi.is
Skipholti 50b • 105 Reykjavík
®
Aldrei verið
glæsilegri
Listinn er til í
verslunum
Offi ce1
eða pantið
listann í
S: 565-3900
og á netinu
www.freemans.is
Nýi Freemans listinn er kominn!
ERUM VIÐ SÍMANN NÚNA
Ert þú fylgjandi auknum þorsk-
kvóta?
Já 68,1%
Nei 31,9%
SPURNING DAGSINS Í DAG:
Telur þú að stjórnarskiptin í
Framsóknarflokknum breyti
miklu um framtíð flokksins?
Segðu þína skoðun á vísir.is
MENNTUN Íslenskt mál og íslensk
málstefna er yfirskrift málþings
sem Rannsóknarstofa í íslensk-
um fræðum og íslenskukennslu
boðar til í dag.
Málþingið er það fyrsta af
þremur á vormisseri og er
ætlunin að ígrunda mikilvæg
atriði sem tengjast móðurmáli
og kennslustefnu. Málþingið fer
fram milli klukkan 15 og 16.30 í
Skriðu, húsnæði menntavísinda-
sviðs Háskóla Íslands í Stakka-
hlíð.
Málþingið er öllum opið og á,
samkvæmt tilkynningu, erindi
við alla þá sem láta sig íslenska
tungu varða. - ovd
Mikilvæg atriði móðurmáls:
Málþing um
íslenskt mál
BANDARÍKIN, AP Sannkölluð hátíðarstemning er í
höfuðborg Bandaríkjanna, nú þegar Barack Obama
tekur við forsetaembættinu af George W. Bush.
Búist er við því að meira en tvær milljónir manna
komi saman í Washington til að fylgjast með inn-
setningarathöfninni, sem haldin verður fyrir
utan þinghúsið. Þúsundir lögreglumanna og her-
manna gæta þess að allt fari friðsamlega fram og
hefur fjölmörgum götum borgarinnar verið lokað
fyrir umferð. Búist er við löngum biðröðum við
varðstöðvar lögreglunnar, sem fólk þarf að fara í
gegnum áður en það kemst inn á hátíðarsvæðið.
Mikil bjartsýni virðist liggja í loftinu og vænt-
ingarnar til Obama eru miklar, þrátt fyrir að
Bandaríkin gangi nú í gegnum eina verstu efna-
hagskreppu sögunnar og eigi þess utan í erfiðum
stríðsátökum í Írak og Afganistan.
Hátíðarhöldin hófust reyndar strax á sunnudag-
inn með heljarmiklum tónleikum við minnismerki
Abrahams Lincoln í Washington. Í gær var svo hinn
árlegi minningardagur um Martin Luther King
haldinn hátíðlegur í Bandaríkjunum.
Strax á morgun hefst fyrsti vinnudagur nýja
forsetans, sem ætlar reyndar að nota daginn meðal
annars til bænahalds og í gestamóttöku í Hvíta
húsinu. - gb
Hátíðarstemning í Washington vegna innsetningarathafnar Obama:
Búist við milljónum gesta
OBAMA OG BIDEN ÁSAMT EIGINKONUM SÍNUM Við minnis-
merkið um Abraham Lincoln, þar sem Martin Luther King flutti
hina frægu ræðu um draum sinn fyrir 45 árum. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
EFNAHAGSMÁL Trúverðugleiki
íslensks fjármála- og efnahags-
kerfis erlendis verður ekki endur-
reistur fyrr en skipt hefur verið
um æðstu stjórnendur peninga- og
efnahagsmála landsins, og stefnan
sett á að ganga í Evrópusamband-
ið og evrópska myntbandalagið.
Þetta sagði hollensk-breski hag-
fræðiprófessorinn Willem H. Buit-
er í opnum fyrirlestri í Háskóla
Íslands í gær, en Buiter er, ásamt
Anne Sibert, höfundur umtalaðr-
ar skýrslu um veikleika íslenska
fjármálakerfisins, sem unnin var
fyrir Landsbankann vorið 2008 en
ekki birt opinberlega fyrr en eftir
að kerfið hrundi í október.
Buiter hefur gegnt stöðu próf-
essors í hagfræði við háskólana
í Princeton, Yale og Cambridge,
verið aðalhagfræðingur evrópska
þróunarbankans EBRD í Lund-
únum og setið í vaxtaákvörðun-
arnefnd Englandsbanka. Í fyrir-
lestrinum í gær sagði Buiter sig
lengi hafa verið áhugasaman um
Ísland. Einmitt vegna þess hve
mjög hann bæri hag lands og þjóð-
ar fyrir brjósti kysi hann að tala
tæpitungulaust um vandamálin
sem við Íslendingum blöstu.
Um ástæður hrunsins sagði hann
að bankarnir hefðu vaxið íslensku
efnahagslífi algerlega yfir höfuð.
Seðlabanki Íslands hefði aldrei
með trúverðugum hætti getað
verið lánveitandi til þrautarvara
fyrir þessa ofvöxnu banka, sem
störfuðu að mestu með aðrar mynt-
ir en þá einu sem íslenski seðla-
bankinn hafði peningaprentun-
arvald yfir. Því hafi hrunið verið
óumflýjanlegt; það hafi aðeins
verið spurning um hvenær að því
kæmi. Alþjóðlega lánsfjárkrepp-
an reyndist verða kveikjan að því
þegar til kom, en rekstur bank-
anna hefði líka án hennar komist í
þrot fyrr en síðar, á því teldi hann
ekki nokkurn vafa.
Buiter sagði þessa þróun hafa
opinberað „hrikaleg mistök“ í
stefnumótun peninga- og efna-
hagsmála hér á landi.
Það væri því „óskiljanlegt“ að
þeir sem höfuðábyrgðina bæru
á stjórnun þessara mála – hann
nefndi í því sambandi sérstaklega
bankastjóra Seðlabanka Íslands,
forsætis- og fjármálaráðherra –
sætu enn sem fastast. Það sé ein-
faldlega útilokað að byggja upp
trúverðugleika og traust á endur-
uppbyggingu fjármála- og efna-
hagskerfis Íslands nema þeir
stjórnendur víki sem leyfðu fjár-
málakerfinu svo til eftirlits- og
hömlulaust að þróast á þennan
óheillavænlega veg.
Buiter benti á að trúverðugleiki
á endurreisnarstarfinu hefði bein
áhrif á kjörin á þeim lánum sem
Íslendingum á annað borð stæðu
til boða. Í ljósi þess hve gríðarháar
upphæðir munu á næstu árum fara
í að þjónusta hina erlendu skulda-
byrði kynni bættur trúverðug-
leiki þannig að spara þjóðarbúinu
stórfé. audunn@frettabladid.is
Forystuskipti eru for-
senda trúverðugleika
Höfundur svartrar skýrslu um íslenska bankakerfið sem samin var síðastliðið vor
en ekki birt, talaði í gær tæpitungulaust um ástæður hrunsins og hvað hann teldi
nauðsynlegt að Íslendingar gerðu til að koma efnahagslífinu aftur á réttan kjöl.
ENGIN TÆPITUNGA Buiter tjáði troðfullum hátíðarsal HÍ að Seðlabanki Íslands væri
„algerlega rúinn trausti“ á alþjóðavettvangi. Eina trúverðuga leiðin til endurreisnar
íslensks fjármálalífs væri að ganga í ESB og myntbandalagið. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
EFNAHAGSMÁL „Ekkert annað land
komst upp með að byggja upp
„öfugan píramída“ af þessari
stærðargráðu,“ segir hollensk-
breski hagfræðingurinn Willem H.
Buiter um hinn hraða vöxt íslensku
bankanna; viðvörunarbjöllur hafi
því vafalaust víða verið farnar að
hringja, þótt hann geti ekki full-
yrt um að lánalínubeiðnum Seðla-
banka Íslands á síðasta ári skyldi
hafa verið hafnað þess vegna.
Seðlabanki Íslands leitaði eftir
gjaldeyrisskiptasamningum hjá
seðlabönkum ýmissa landa framan
af árinu 2008 en þeim beiðnum var
hafnað. Spurður hvort hann teldi
skýringa á þessum neikvæðu við-
brögðum að leita til þess að hinir
seðlabankarnir hefðu þá þegar
verið komnir að sömu niðurstöðu
og þau Buiter og Sibert í umtalaðri
skýrslu sinni um að hætta væri á
hruni íslenska fjármálakerfisins,
segir Buiter það vel geta verið.
Það væri þó ekki einhlítt; til að
mynda hefðu slíkar áhyggjur varla
borist mönnum til eyrna í hol-
lenska seðlabankanum, sem einn-
ig fer með fjármálaeftirlit þar í
landi, en svo seint sem vorið 2008
heimilaði hann Landsbankanum að
stofna Icesave-netreikningaútibú.
Buiter segir þetta sýna annan
vanda, sem sé skortur á að seðla-
bankar, jafnvel innan evrusvæðis-
ins, skiptist sem skyldi á upplýsing-
um. Að ráða bót á þessu verði hluti
af þeirri allsherjarendurskoðun á
öllu eftirliti með hinu hnattvædda
fjármálakerfi Evrópu og heimsins
alls, sem nú sé hafin. - aa
Willem H. Buiter um lánavandkvæði Seðlabanka Íslands fyrir bankahrunið:
Viðvörunarbjöllur hringdu
WILLEM H.
BUITER
KJÖRKASSINN