Tíminn - 07.10.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 7. október 1987 .
Timirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason .
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65,- kr. um helgar. Áskrift 550,-
Gáleysisstefna
Það hlýtur að vekja nokkurn ugg af hve miklum
ákafa margir atvinnurekendur og framkvæmda-
stjórar fyrirtækja ræða innflutning erlends vinnu-
afls. Þessir menn virðast líta á það sem ámóta
hagsmuni fyrir þjóðfélagið að flytja inn farand-
verkafólk úr öllum heimshornum eins og þáð er að
efla ferðaþjónustu og fjölga erlendum ferðamönn-
um til landsins.
Á þessu tvennu er þó reginmunur. Ferðaþjón-
usta er líkleg til þess að verða arðvænleg atvinnu-
grein, sem eykur gjaldeyristekjur og stuðlar að því
að vinnuframboð eykst í landinu, gerir atvinnulífið
fjölbreyttara. Ferðaþjónusta leiðir almennt til þess
að auðvelda áhugasömu fólki að ferðast eins og
frjálsbornir menn til fjarlægra landa, kanna ókunn-
ar slóðir, kynnast atvinnuháttum og mannlífi
meðal annarra þjóða af eigin raun.
íslendingar eiga að stuðla að slíkum samskipt-
um, efla ferðaþjónustu og gagnkvæm kynni milli
þjóða á jákvæðan hátt. Það er á þann hátt einan
sem frambærilegt er að „opna“ landið fyrir útlend-
ingum. Hins vegar er það röng stefna að hugsa sér
að byggja upp atvinnulífið með erlendu farand-
verkafólki. Má með réttu líta á slíka stefnu í
atvinnumálum sem hnignunareinkenni þjóðfélags-
ins, vísbendingu um að þjóðin sé að gefast upp við
að lifa í landinu og skipta með sér að vinna
nauðsynjastörfin, sem atvinnuvegirnir krefjast og
þjóðarbúið í heild byggist á.
Það mikla umtal sem nú er um nauðsyn þess að
flytja inn erlent vinnuafl kann að vísu að vera
stundarfyrirbrigði. Hin óvænta spenna í atvinnulíf-
inu, sem orðið hefur á þessu ári, hefur magnað
þessa umræðu og eins og blindað ráðamenn
atvinnulífsins fyrir vanköntum slíkrar stefnu í
atvinnumálum. Menn sjást ekki fyrir í athöfnum
sínum, ryðjast fram með offjárfestingu á hæpnum
fjárhagsgrundvelli og skuldasöfnun, sjá enga leið
til að stöðva sjálfa sig og fara að lokum að trúa því
að íslenskt þjóðfélag sé of lítið og of fámennt fyrir
þá og því sé nauðsynlegt að „opna“ landið fyrir
herskörum af nýju vinnuafli og neytendum.
Allt þetta mál verður að kanna gaumgæfilega og
ræða af hreinskilni og alvöru áður en stofnað er til
stórræða í sambandi við innflutning erlends vinnu-
afls. Það á ekki að vera neitt einkamál atvinnurek-
enda að keyra fram mál af þessu tagi, heldur
verður ríkisstjórn og Alþingi að fjalla um það á
breiðum grundvelli.
Að sjálfsögðu verður ekki tekið fyrir það að
réttlætanlegt sé að ráða útlendinga í tímabundin
störf í einstökum tilfellum. Til þess geta legið
eðlilegar ástæður. En þegar atvinnurekendur
senda frá sér herútboð um innflutning erlends
vinnuafls - og það á þenslu- og verðbólgutíma - þá
er varla allt með felldu. Gáleysisstefna í þessu máli
kann að hefna sín. Lítilli þjóð er nauðsyn að kunna
að sníða sér stakk eftir vexti.
GARRI
R0TTÆK R0T
í gær gerAi Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins að umtalsefni hina
nýju útvarpsstöð, Rót, sem hug-
myndir hafa verið uppi uni að
stofnsetja í Reykjavík. Hann gagn-
rýnir þar þær hugmyndir sem fram
hafa komið um að Stúdentaráð
Háskóla íslands gerist meðeigandi
að þessu útvarpi.
Nánar til tekið mun þessari nýju
stöð ætlað að verða eins konar
mótvægi gegn nýju og frjálsu út-
varpsstöðvunum og flytja fyrst og
fremst töluvert menningarlegra og
félagslegra efni heldur en þær. Að
hinu er þó að gæta að ekki verðúr
betur scð en töluverð pólitísk slag-
síða sé á þessu fyrirtæki og það séu
fyrst og fremst róttækir vinstri
menn sein að því standa.
Þetta rekur Staksteinahöfundur
í pistli sínum, og kemur þar raunar
fátt annað fram en þegar hefur
inátt lcsu í fréttum. Svo er að sjá
að Rót sé ætlað að verða vinstri
sinnuð stöð, þar sem áhersla verði
á þeim málaflokkum sem róttækl-
ingar hafa lcngst af rcynt að helga
sér. Mcð öðruin orðum að þarna
komi fram cins konar Ijósvaka-
málgagn róttækra vinstri sinna,
með svipuðum hætti og útvarps-
stöðin Alfa má tcljast málgagn
þeirra scm aðhyllast kristilegan |
boðskap og trúarlíf hvers konur á
þeim grunni í landi hér.
Og jafnframt þessu bendir Stak-
steinahöfundur á að það sé í fvllsta I
máta ócðlilegt að hcildarsamtök
stúdenta við Háskóla íslands gerist
aðili uð slíkum rekstri. Undir það
tekur Garri ineö Staksteinahöf-
undi, enda hlýtur slíkt að vcra
viðhorf allra hugsandi manna, hvar
í flokki sem þeir standa.
Móðurmálinu nauðgað
En hitt er annað mál að Stak-
steinahöfundur hefði líka mátt líta
sjálfum sér nær. Blað hans, Morg-
unblaðið, er höfuðinálgagn frjáls-
hyggjunnar hér á landi, og eina
afleiðingu þessarar sömu frjáls-
hyggju má nú heyra í hinum svo
nefndu frjálsu útvarpsstöðvuin.
Menn þurfu ekki að lilusta á þær
lengi til að koniast að raun um að
þar ráða gróöasjónarmiðin öllu.
Þessar stöðvar eru reknar fyrir
auglýsingafé, og því þurfa þær
skiljanlega að elta það sem hin
hörðu auglýsingalögmál markaðar-
ins fyrirskrifa helst hverju sinni.
Afleiðingarnar liggja svo á borð-
inu, cfnið er hávaði og glamur
daginn út og daginn inn, allt raun-
verulegt menningarefni er sett út í
kuldann, og síðast en ckki síst þá
er móöurmálinu iiuuögaö þar
kannski í annarri hverri setningu.
Hér hefði Staksteinahöfundur
sem best mátt hyggja að því að í
þessu iná hvað best sjá til hvers sú
frjálshyggja leiðir sem blaö hans
boðar. Dæniin sýna ncfnilega að
gróðasjónarmið og mcnningarlcg
starfsemi fara yfirleitt illa saman.
Og svo er hér.
Þegar mönnum blöskrar
Það er hins vegar af því góða ef
mönnum innan Háskólans er farið
að blöskra þetta. Nú undanfarið
hefur borið meira á því en oft áður
hér i fjölmiðlaumræðunni að rætt
sé um nauðsyn þess að standa vörð
uin íslenska tungu og menningu.
Ef óhætt er að túlka þessi viðbrögð
þannig að frjálsu stöövarnar séu
farnar að ganga frani af unga
fólkinu í Háskólanum þá er það á
sinn hátt ánægjuefni. Það sýnir þá
að þetta fólk hugleiðir vanda og
vegsemd þess að vera íslendingur,
og lætur sér ekki á sama standa um
það ef fégróðaöflin sýna tilhneig-
ingu til að spilla helgustu verðmæt-
um íslenskrar þjóðmenningar.
En aftur á móti er Garri á sinn
hátt eflns uni að bæði höfundur
Staksteina og vinstri menn séu hér
á réttri leiö. Hann vill stórlega
draga í cfa aö það sé hér góðum
málstaö til fraindráttar að snúa
umræðu um hann upp í karp um
pólitískt hægri eða vinstri. Eðli-
legri viðbrögð við innrás frjáls-
hyggjunnar á Ijósvakamarkaðinn
hér gætu til dæmis verið þau að
félagshyggjufólk tæki sig til og
efndi til útvarpsfyrirtækis sem
liefði það að markmiði að reka hér
heilbrigt og öfgalaust útvarp, sem
legði meiri áherslu á flutning á
vönduðu efni í frambærilegum
búningi en marklausan hávaða og
merkingarlaust glaniur. Slík stöð
ætti að hafa viöhald tungunnar og
verndun þjóðlegrar menningar að
óslökkvandi leiðartjósi, en ekki
áróður fyrir öfgafullum sjónarmið-
um róttæklinga, hvort heldur er til
hægri eða vinstri. Og inn í rekstur
slíkrar stöðvar mætti vel telja eðli-
legt að samtök stúdcnta við Há-
skólann gætu komið. Garri.
VÍTT OG BREITT
Skuggabaldrar íbúðakerfisins
Á síðasta ári voru fullgerðar,
eða teknar í notkun, 1487 nýjar
íbúðir. Samanlögð stærð þeirra er
706 þúsund rúmmetrar. Áratug
áður, eða 1976, voru fullgerðar hér
á landi 2172 íbúðir og er saman-
lagður rúmmetrafjöldi þeirra 877
þúsund. Tölur þessar sem fengnar
eru úr ársskýrslu Húsnæðisstofn-
unar ríkisins, sýna að íbúðastærðin
fer sívaxandi.
Annar samanburður úr sömu
skýrslu sýnir að 976 íbúðir í fjölbýl-
ishúsum voru fullgerðar 1976. Ára-
tug síðar voru 577 nýjar fjölbýlis-
húsaíbúöir teknar í notkun.
Sé betur rýnt i skýrsluna, sem
nær aftur til ársins 1965, kemur í
ljós að það þarf að fara aftur til
ársins 1971, eða til loka viðreisnar
og þeirra erfiðleika sem hrun síld-
arstofnsins olli, til að finna tímabil
þegar færri íbúðir voru byggðar en
nú í góðærinu. Hin síðari ár hefur
nýjum íbúðum fækkað og því meir
sem nær dregur nútímanum.
Byggt stórt
en búið þröngt
En er ekki alltaf verið að byggja?
Sei, sei, jú, mikil ósköp. Vaxtar-
broddurinn er nær allur á höfuð-
borgarsvæðinu og þar er grafið,.
neglt ogsteypt. Heilu hverfin þjóta
upp og tekur ásýnd svæðisins nýjan
svip svo til mánaðarlega.
Samt eru húsnæðisvandræðin
meiri en nokkru sinni fyrr, íbúðir
dýrari og leigan hærri.
Steypumagnið og tilkostnaður-
inn minnkar hvergi nærri í hlutfalli
við sífellda fækkun nýbygginga.
Það er einfaldlega byggt miklu
stærra og telja fróðir menn að senn
muni hver íbúi hafa um 60 fermetra
íbúðarhúsnæði fyrir sig. Það mun
líklega verða um svipað leyti og
mörlandinn slær heimsmetið í bíl-
aeign. Þau merkistímamót eru
varla langt undan.
60 fermetrar á mann eru auðvit-
að meðaltal og er þar með ekki
sagt að enginn búi þröngt þótt
sumir byggi stórt.
Á almennum fasteignamarkaði
eru litlar íbúðir dýrari en þær
stærri. Eftirspurn einbýlishúsa-
gáma er í lágmarki og hefur verið
lengi. Tiltölulega ódýrar íbúðir í
fjölbýlishúsum eru eftirsóttar og
auðseljanlegar.
En opinberir skipuleggjendur og
aðrir harðstjórar, sem ráðskast
með tekjur og eignamyndun borg-
aranna, gefa skít í einföldustu
markaðslögmál og þarfir þeirra
sem þeir þykjast vera að þjóna og
fá borgað fyrir.
Þessir skuggabaldrar efnahags-
lífsins leiða aldrei hugann að því
að þúsundir fjölskyldna hafa alls
ekki efni á að kaupa eða leigja í
þeim skýjaborgum sem taka á sig
jarðneska mynd hvarvetna um mel
og hól. Ekki er spurt um þarfir
fólks, heldur aðeins að byggja stórt
og dýrt.
Og enn er byggt
Almennt er viðurkennt að íbúðir
i fjölbýlishúsum eru ódýrari en þær
sem standa einar eða fáar sér. En
í allri andskotans húsnæðiseklunni
er keppst við að byggja fjárhags-
lega óhagkvæmar íbúðir og dra'ga
úr nýbyggingum fjölbýlishúsa, og
er þetta háttalag, hverjum sem um
er að kenna, fyrir neðan allt vel-
sæmi.
Stjórnvöld hafa ekki við að út-
vega fé til íbúðalána og er sama í
hvaða sjóði er sælst, aldrei er það
nóg.
Kvartað er og kveinað yfir háu
íbúðaverði. Skuldabyrði einstakl-
inganna er þrúgandi vegna þess að
þeir halda að það séu mannréttindi
að búa í húsi. Svo er byggt og enn
er byggt en steinsteypumagnið nær
aldrei að fullnægja þörfinni.
I öllu kjaftæðinu um lánamálin
og vanmetna íbúðaþörf er hugtak-
ið lækkun byggingarkostnaðar
bannorð.
„Islendingar vilja búa veglega,"
segja þursarnir á sama tíma og
ungar fjölskyldur flosna upp og
tvístrast vegna þess að það er
harðbannað að byggja hús við
þeirra hæfi og efnalega getu.
Þeir sem við skipulag og bygg-
ingamál fást mættu gjarnan leggja
einhvern metnað í að leysa hús-
næðisvandræðin í stað þess að
stefna eingöngu að því að byggt sé
stórt og dýrt. Það er ekki nóg að
heimta aðeins meira og meira fé til
íbúðabygginga. Það má einnig
leiða hugann að því hvernig það
nýtist. OÓ